نسخه‌های طبیعی برای درمان ریزش و سفیدی مو
ریزش و سفیدی موها مشکلات شایعی هستند که اغلب مردان و زنان را راهی کلینیک‌های پوست و مو یا متخصصان طب سنتی کرده اند.
ریزش مو می‌تواند به علل مختلف ازجمله اختلالات هورمون‌های زنانه و مردانه، کم‌کاری یا پرکاری تیروئید، کمبود آهن و روی، وجود کیست‌های تخمدان در خانم‌ها، تغذیه نامناسب، رژیم‌های غذایی افراطی، مشکلات گوارشی و کبدی و حتی بدخوابی و استرس ایجاد شود؛ البته از دیدگاه طب‌سنتی علل دیگری هم می‌تواند مسبب ریزش و سفیدی مو شود که نیاز به درمان‌های مختلف دارویی و غذایی دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.
نقش غلظت و چسبندگی خون
از دیدگاه طب‌سنتی، غلظت خون و افزایش اخلاطی نظیر بلغم و سودا در بدن می‌تواند به‌دلیل ضعف خون‌رسانی به سطح پوست سر، سبب ریزش موها شود. سیگار و قلیان و آلودگی‌هوا از مهم‌ترین علل بروز غلظت خون است. در مکتب طب‌سنتی ایرانی، منظور از غلظت‌خون، افزایش هموگلوبین یا هماتوکریت خون نیست، بلکه لزوجت و چسبندگی خون است که در آزمایش‌های خون مشخص نمی‌شود. برای رفع غلظت خون، مصرف روزانه دم‌کرده دو قاشق غذاخوری آویشن شیرازی با ۲۰عدد عناب خراش داده شده در سه لیوان آب‌جوش برای خروج بیشتر عصاره به مدت ۲۰روز و نه بیشتر توصیه می‌شود. همچنین سکنجبین معتدلی که نه شیرین و نه ترش باشد برای افرادی که مشکل التهاب یا زخم دستگاه گوارش نداشته باشند یا نخوداب یعنی نخود پخته‌شده با پیاز و نمک و زعفران با گوشت یا بدون آن مفید است.
تنگی و گشادی روزنه‌های مو
از علل دیگر ریزش‌مو، تنگ یا گشادبودن بیش‌ازاندازه روزنه‌های مو است که هر کدام درمان خاص داشته و باید با تشخیص پزشک معالجه شود. معمولا در کسانی که خشکی بیش‌ازحد پوست سر داشته یا جزو افرادی هستند که رطوبت غلیظ بلغمی دارند اغلب ریزش‌ها به دلیل تنگی روزنه مو است. برای رفع خشکی، مصرف روغن‌های رطوبت‌زا مانند روغن بادام شیرین و روغن بابونه توصیه می‌شود؛ البته روغن مالی در ناحیه پوست پس سر نباید انجام شود، زیرا از دیدگاه طب‌سنتی می‌تواند باعث ضعف حافظه و فراموشی شود. از رطوبت بخش‌های طبیعی خوراکی نیز می‌توان به ماءالشعیر طبی، آب پنیر، شیره انگور همراه با سکنجبین، شیربادام، سوپ جو، آب سیب و هویج اشاره کرد، اما افرادی که علت تنگی روزنه مو به تشخیص پزشک، حاصل از رطوبت غلیظ بلغمی (سرد و تر) باشد باید تعداد دفعات استحمام بیشتری داشته باشند. روغن مالی در این افراد ممنوع است، زیرا باعث تنگ‌تر شدن روزنه موها می‌شود. در تغذیه این افراد نباید از مواد غذایی بلغم‌زا استفاده شود. نوشیدن سکنجبین یا غذا‌هایی که در ترکیب آن‌ها از مواد شبه‌سکنجبین استفاده شده مانند ترکیب سرکه با آبلیمو همراه با عسل یا شیره انگور برای تلطیف و دفع بلغم توصیه می‌شود، اما گشادی روزنه موها، معمولا در افرادی دیده می‌شود که پوست سرنرم، موها نازک و سرعت ریزش مو بالا باشد. بهتر است در این مورد از روغن‌های قابض مانند روغن مورد و آمله استفاده شود. براثر تجمع اخلاط ناسالم در زیر پوست ممکن است ریزش موی سکه‌ای یا منتشر ایجاد شود. تغذیه مناسب، دوری از عوامل استرس‌زا و ورزش نقش پررنگی در پیشگیری از این مشکلات دارد.
تقویت‌کننده‌های ریشه‌مو
در طب‌سنتی برای تقویت ریشه موها تدابیری اندیشیده شده است. استفاده از زرده تخم‌مرغ به شکل موضعی یا خوراکی به‌صورت عسلی می‌تواند در غذارسانی به ریشه مو موثر باشد. استفاده موضعی از زرده تخم‌مرغ همراه با آرد نخود خام یا به‌صورت تنها هنگام شب، ساعتی قبل از حمام و سپس شست‌وشوی سر با شامپوی مناسب توصیه می‌شود.
برای تأمین عنصر روی (زینک) استفاده از منابع غذایی حاوی این ماده معدنی ازجمله ترکیب گردو و انجیر و فندق مفید است. مصرف خوراکی مخلوط آسیاب‌شده مغز‌ها همراه با شکر، شیربادام و تخم‌مرغ عسلی هفته‌ای۴تا۷مرتبه از مواردی است که می‌تواند باعث تقویت ریشه مو شود. دم‌کرده صاف‌شده یک قاشق غذاخوری سبوس برنج در یک لیوان آب‌جوش به‌مدت ۲۰دقیقه همراه با دو سه قطره آبلیمو به مدت ۲۰روز می‌تواند در رفع ریزش مو مناسب باشد.
علت سفیدی مو چیست؟
از دیدگاه طب‌سنتی معمولا سفیدی زودرس موها در اثر افزایش بلغم (سرد و تر) ایجاد می‌شود که این بلغم در اثر شدت سردی و غلظت ممکن است تبدیل به سودا (سرد و خشک) شود. در صورتی که سفیدی مو با تشخیص پزشک به دلیل وجود بلغم باشد باید از مواد غذایی که در بدن ایجاد بلغم می‌کند جلوگیری یا در صورت استفاده، آن‌ها را با مصلحات‌شان مصرف کرد. برای مثال شیر باید در صورت استفاده گرم باشد و با عسل یا دارچین نوشیده شود. ماست یا دوغ باید به شکل چکیده و با زیره، نعنا، آویشن یا سیاهدانه مصرف شود. بهترین مصلح پنیر آویشن است، اما می‌توان از سیاهدانه و زیره هم استفاده کرد. منابع دیگر کلسیم انجیر، کنجد، مویز، شوید، نعنا و بادام است. ماهی بهتر است از ماهی‌های جنوب باشد که سردی کمتری داشته و به‌صورت ملایم سرخ یا به شکل کبابی مصرف شود. استفاده از سبزیجاتی مانند کاهو، خرفه، اسفناج، کدو و گوجه‌فرنگی و میوه‌های آب‌دار مانند هندوانه و خیار و موز لازم است کم شود. غذا‌های غلیظ و خمیری مانند پاستا، حلیم، انواع حلوا، آش و لوبیا بهتر است از برنامه غذایی خارج شوند. غذا‌ها بهتر است به‌صورت کبابی یا به‌صورت سرخ‌شده با حرارت ملایم طبخ شود. اعتدال در خوردن رعایت شود و از مصرف زیاد گرمی‌جات یا سردی‌ها پرهیز شود.
نقش غلظت و چسبندگی خون
از دیدگاه طب‌سنتی، غلظت خون و افزایش اخلاطی نظیر بلغم و سودا در بدن می‌تواند به‌دلیل ضعف خون‌رسانی به سطح پوست سر، سبب ریزش موها شود. سیگار و قلیان و آلودگی‌هوا از مهم‌ترین علل بروز غلظت خون است. در مکتب طب‌سنتی ایرانی، منظور از غلظت‌خون، افزایش هموگلوبین یا هماتوکریت خون نیست، بلکه لزوجت و چسبندگی خون است که در آزمایش‌های خون مشخص نمی‌شود. برای رفع غلظت خون، مصرف روزانه دم‌کرده دو قاشق غذاخوری آویشن شیرازی با ۲۰عدد عناب خراش داده شده در سه لیوان آب‌جوش برای خروج بیشتر عصاره به مدت ۲۰روز و نه بیشتر توصیه می‌شود. همچنین سکنجبین معتدلی که نه شیرین و نه ترش باشد برای افرادی که مشکل التهاب یا زخم دستگاه گوارش نداشته باشند یا نخوداب یعنی نخود پخته‌شده با پیاز و نمک و زعفران با گوشت یا بدون آن مفید است.
تنگی و گشادی روزنه‌های مو
از علل دیگر ریزش‌مو، تنگ یا گشادبودن بیش‌ازاندازه روزنه‌های مو است که هر کدام درمان خاص داشته و باید با تشخیص پزشک معالجه شود. معمولا در کسانی که خشکی بیش‌ازحد پوست سر داشته یا جزو افرادی هستند که رطوبت غلیظ بلغمی دارند اغلب ریزش‌ها به دلیل تنگی روزنه مو است. برای رفع خشکی، مصرف روغن‌های رطوبت‌زا مانند روغن بادام شیرین و روغن بابونه توصیه می‌شود؛ البته روغن مالی در ناحیه پوست پس سر نباید انجام شود، زیرا از دیدگاه طب‌سنتی می‌تواند باعث ضعف حافظه و فراموشی شود. از رطوبت بخش‌های طبیعی خوراکی نیز می‌توان به ماءالشعیر طبی، آب پنیر، شیره انگور همراه با سکنجبین، شیربادام، سوپ جو، آب سیب و هویج اشاره کرد، اما افرادی که علت تنگی روزنه مو به تشخیص پزشک، حاصل از رطوبت غلیظ بلغمی (سرد و تر) باشد باید تعداد دفعات استحمام بیشتری داشته باشند. روغن مالی در این افراد ممنوع است، زیرا باعث تنگ‌تر شدن روزنه موها می‌شود. در تغذیه این افراد نباید از مواد غذایی بلغم‌زا استفاده شود. نوشیدن سکنجبین یا غذا‌هایی که در ترکیب آن‌ها از مواد شبه‌سکنجبین استفاده شده مانند ترکیب سرکه با آبلیمو همراه با عسل یا شیره انگور برای تلطیف و دفع بلغم توصیه می‌شود، اما گشادی روزنه موها، معمولا در افرادی دیده می‌شود که پوست سرنرم، موها نازک و سرعت ریزش مو بالا باشد. بهتر است در این مورد از روغن‌های قابض مانند روغن مورد و آمله استفاده شود. براثر تجمع اخلاط ناسالم در زیر پوست ممکن است ریزش موی سکه‌ای یا منتشر ایجاد شود. تغذیه مناسب، دوری از عوامل استرس‌زا و ورزش نقش پررنگی در پیشگیری از این مشکلات دارد.
تقویت‌کننده‌های ریشه‌مو
در طب‌سنتی برای تقویت ریشه موها تدابیری اندیشیده شده است. استفاده از زرده تخم‌مرغ به شکل موضعی یا خوراکی به‌صورت عسلی می‌تواند در غذارسانی به ریشه مو موثر باشد. استفاده موضعی از زرده تخم‌مرغ همراه با آرد نخود خام یا به‌صورت تنها هنگام شب، ساعتی قبل از حمام و سپس شست‌وشوی سر با شامپوی مناسب توصیه می‌شود.
برای تأمین عنصر روی (زینک) استفاده از منابع غذایی حاوی این ماده معدنی ازجمله ترکیب گردو و انجیر و فندق مفید است. مصرف خوراکی مخلوط آسیاب‌شده مغز‌ها همراه با شکر، شیربادام و تخم‌مرغ عسلی هفته‌ای۴تا۷مرتبه از مواردی است که می‌تواند باعث تقویت ریشه مو شود. دم‌کرده صاف‌شده یک قاشق غذاخوری سبوس برنج در یک لیوان آب‌جوش به‌مدت ۲۰دقیقه همراه با دو سه قطره آبلیمو به مدت ۲۰روز می‌تواند در رفع ریزش مو مناسب باشد.
علت سفیدی مو چیست؟
از دیدگاه طب‌سنتی معمولا سفیدی زودرس موها در اثر افزایش بلغم (سرد و تر) ایجاد می‌شود که این بلغم در اثر شدت سردی و غلظت ممکن است تبدیل به سودا (سرد و خشک) شود. در صورتی که سفیدی مو با تشخیص پزشک به دلیل وجود بلغم باشد باید از مواد غذایی که در بدن ایجاد بلغم می‌کند جلوگیری یا در صورت استفاده، آن‌ها را با مصلحات‌شان مصرف کرد. برای مثال شیر باید در صورت استفاده گرم باشد و با عسل یا دارچین نوشیده شود. ماست یا دوغ باید به شکل چکیده و با زیره، نعنا، آویشن یا سیاهدانه مصرف شود. بهترین مصلح پنیر آویشن است، اما می‌توان از سیاهدانه و زیره هم استفاده کرد. منابع دیگر کلسیم انجیر، کنجد، مویز، شوید، نعنا و بادام است. ماهی بهتر است از ماهی‌های جنوب باشد که سردی کمتری داشته و به‌صورت ملایم سرخ یا به شکل کبابی مصرف شود. استفاده از سبزیجاتی مانند کاهو، خرفه، اسفناج، کدو و گوجه‌فرنگی و میوه‌های آب‌دار مانند هندوانه و خیار و موز لازم است کم شود. غذا‌های غلیظ و خمیری مانند پاستا، حلیم، انواع حلوا، آش و لوبیا بهتر است از برنامه غذایی خارج شوند. غذا‌ها بهتر است به‌صورت کبابی یا به‌صورت سرخ‌شده با حرارت ملایم طبخ شود. اعتدال در خوردن رعایت شود و از مصرف زیاد گرمی‌جات یا سردی‌ها پرهیز شود.