بودجه 98 امروز در مجلس دخل و خرج دولت نمی‌خواند
حسن روحانی، رئیس‌جمهور لایحه بودجه سال آینده را امروز تقدیم مجلس خواهد کرد، اما اطلاعاتی که از ردیف‌های بودجه بیرون آمده، نشان می‌دهد سند مالی دخل و خرج دولت همچنان با کسری بودجه پنهان مواجه بوده و پیش‌بینی می‌شود به‌دلیل ابهام درخصوص میزان درآمدهای دولت از محل فروش نفت، هم دولت و هم مجلس تصمیم دارند تا پرونده بودجه سال بعد را با احتیاط بیشتری ببندند.
علی‌اصغر یوسف‌نژاد، عضو هیأت‌رئیسه مجلس خبر داده که روحانی امروز به همراه تیم اقتصادی‌اش راهی مجلس خواهد شد تا از جزئیات این لایحه رونمایی کند. همزمان مژگان خانلو، سخنگوی ستاد بودجه دولت اعلام کرده: تمامی رهنمودها و توصیه‌های مقام معظم رهبری در نسخه نهایی لایحه پیش‌بینی شده است.
او درباره سناریوی بودجه دوساله هم توضیح داده است: منظور از این موضوع این نیست که ارقام پیش‌بینی شده در این سند دوساله درنظر گرفته شده باشد، بلکه طبق قانون، پیش‌بینی یکساله خواهد بود اما در بخش اصلاحات ساختاری رویکردها درخصوص پایداری بودجه و سیاست‌های اشتغال‌زایی، حمایت از تولید و اشتغال و افزایش نقش بخش خصوصی، کوچک‌سازی دولت و اصلاح نظام یارانه‌ها و قیمت‌گذاری نیازمند برنامه‌ریزی برای 2سال آینده است.
روحانی در حالی لایحه بودجه سال آینده را به مجلس می‌برد که همچنان نسبت به تحقق منابع درآمدی دولت به‌ویژه از کانال فروش نفت خام و فرآورده‌های نفتی تردید وجود دارد و مشخص نیست آیا نمایندگان مجلس در جریان رسیدگی به فریز شدن هزینه‌های جاری دولت رأی مثبت خواهند داد یا نه؟ گزارش جدید دیوان محاسبات مجلس نشان می‌دهد بودجه سنواتی ایران همچنان از ضعف‌های گذشته رنج می‌برد. از سوی دیگر عادل آذر، رئیس دیوان محاسبات گفته که دولت قول داده رقم 300میلیون دلاری را که سال گذشته به اشتباه از منابع صندوق توسعه ملی در بودجه دولت هزینه شده بود امسال در لایحه بودجه سال 98بازگرداند.
دخل 98دولت خالی‌تر از 97
هرچند قرار است امروز جزئیاتی از ارقام بودجه سال آینده اعلام شود که برآوردها حکایت از کسری 27هزار میلیارد تومانی بودجه 98دارد، اما کاهش درآمدهای شدید نفتی در سال آینده باعث شده تا دولت در برآورد منابع بودجه 98با احتیاط بیشتری نسبت به هزینه کردن منابع بودجه عمل کند. برآوردهای دیوان محاسبات از دخل و خرج امسال دولت نشان می‌دهد که 83.6درصد از منابع مورد انتظار دولت در 8ماه نخست امسال، محقق شده و حتی دولت بیش از میزان پیش‌بینی شده از محل فروش نفت و گاز درآمد به‌دست آورده، اما برای سال آینده بعید است بتواند درآمد پیش‌بینی شده را محقق سازد. منفی شدن رشد اقتصادی و کاهش فعالیت بنگاه‌های اقتصادی هم زنگ خطری جدی برای درآمدهای دولت در سال آینده است؛ به‌ویژه اینکه در 8ماه امسال هم فقط توانسته 58درصد از درآمدهای مالیاتی را دریافت کند.
6 ایراد در دخل سالانه دولت
دیوان محاسبات مجلس می‌گوید بودجه سالانه دولت از 6ایراد جدی همچنان رنج می‌برد؛ ازجمله وابستگی به نفت و حجم بالای معافیت‌های مالیاتی و گمرکی که به‌نظر می‌رسد دولت مصمم است تا از فهرست طولانی معافیت‌های مالیاتی کم کند و از سوی دیگر پیشنهاد دولت برای جبران کسری بودجه از محل صندوق توسعه ملی هم با یک مانع جدی مواجه شده است. بخشی از کسری بودجه سالانه دولت با فروش اوراق مالی اسلامی و برداشت قانونی از صندوق توسعه ملی جبران شده و سررسید شدن مهلت تسویه اوراق قرضه فروخته شده در سال‌های گذشته باعث شده تا در بودجه سال آینده، دولت با فروش اوراق جدید هم اوراق قبلی را تسویه و هم برای کسب درآمد حساب ویژه باز کند و پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که در سال آینده همچنان این ایراد به قوت خود باقی خواهد بود که کسری بودجه از این 2محل پوشش داده شود. تکیه بودجه به درآمدهای غیرواقعی، نبود اطلاعات دقیق از دارایی‌ها و اموال دستگاه‌های دولت و رشد معنادار درآمدهای اختصاصی دستگاه‌های اجرایی ازجمله آسیب‌های بودجه سنواتی ایران است و تکیه بر درآمدهای غیرواقعی باعث شده تا دولت در مهار هزینه‌های جاری با مشکل مواجه شود.
9سوراخ در جیب دولت
بودجه ایران براساس گزارش دیوان محاسبات در بخش خرج کردن منابع محدود با 9سوراخ جدی مواجه است و دولت برای پرداخت هزینه‌های جاری سالانه از بودجه‌های عمرانی هزینه می‌کند؛ به‌گونه‌ای که تکلیف 25هزار پروژه عمرانی نیمه‌تمام همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و حتی بخشی از بودجه جاری دولت صرف پرداخت یارانه‌های نقدی می‌شود. محمود ملکوت‌خواه، مدیر پروژه مشارکت عمومی - خصوصی سازمان برنامه و بودجه کشور می‌گوید: چسبندگی دستگاه‌های اجرایی به برخی طرح‌های نیمه‌تمام، واگذاری این طرح‌ها به بخش خصوصی را با مشکل روبه‌رو کرده است. البته او تأکید می‌کند که ۸۱ هزار پروژه نیمه‌تمام استانی و حدود ۳ هزار پروژه ملی در کشور وجود دارد که برای اتمام این پروژه‌ها به ۵۰۰ هزار میلیارد تومان منابع مالی نیاز است.
از سوی دیگر هرچند دولت براساس قانون موظف است از قد خود کم کند و لیکن برنامه مشخصی برای کاهش اندازه دولت به چشم نمی‌خورد و سنگینی کسری بودجه صندوق‌های بازنشستگی هم بر دوش دولت فشار وارد ساخته و در سال آینده این فشار سنگین‌تر هم خواهد بود. پول کم است و نیازمندان به بودجه زیاد؛ به همین دلیل در نظام بودجه‌ریزی ایران همواره در تخصیص بودجه بین دستگاه‌های اجرایی بی‌عدالتی و نابرابری باعث انتقادهای زیاد شده و خطر جدی اینکه به‌دلیل برگزاری انتخابات مجلس در سال آینده، احتمال منطقه‌گرایی نمایندگان از یک سو و فشار دستگاه‌های اجرایی که بودجه جاری آنها رشد نکرده، جدی است. به تازگی اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور از بودجه‌خواری افراطی در قالب نهادهای تحقیقاتی و دانشگاهی گلایه کرده و از بودجه سالانه به‌عنوان گوشت قربانی یاد کرده بود. دولت که سال گذشته اقدام به حذف ردیف بودجه در قالب کمک‌های دولت به اشخاص حقوقی و حقیقی کرده، عملا با پرداخت به این اشخاص در قالب ردیف‌های خاص دستگاه‌های بودجه‌بگیر مواجه است و عملا با حذف جدول جنجالی شماره 17به‌نظر صورت‌مسئله پاک شده است. سوراخ بزرگ‌تر در بودجه سالانه کشور، چاق‌تر شدن سهم اعتبارات خارج از شمول دستگاه‌های اجرایی است که می‌توان رد پای آن را در ردیف‌های متفرقه بودجه رصد کرد.
او درباره سناریوی بودجه دوساله هم توضیح داده است: منظور از این موضوع این نیست که ارقام پیش‌بینی شده در این سند دوساله درنظر گرفته شده باشد، بلکه طبق قانون، پیش‌بینی یکساله خواهد بود اما در بخش اصلاحات ساختاری رویکردها درخصوص پایداری بودجه و سیاست‌های اشتغال‌زایی، حمایت از تولید و اشتغال و افزایش نقش بخش خصوصی، کوچک‌سازی دولت و اصلاح نظام یارانه‌ها و قیمت‌گذاری نیازمند برنامه‌ریزی برای 2سال آینده است.
روحانی در حالی لایحه بودجه سال آینده را به مجلس می‌برد که همچنان نسبت به تحقق منابع درآمدی دولت به‌ویژه از کانال فروش نفت خام و فرآورده‌های نفتی تردید وجود دارد و مشخص نیست آیا نمایندگان مجلس در جریان رسیدگی به فریز شدن هزینه‌های جاری دولت رأی مثبت خواهند داد یا نه؟ گزارش جدید دیوان محاسبات مجلس نشان می‌دهد بودجه سنواتی ایران همچنان از ضعف‌های گذشته رنج می‌برد. از سوی دیگر عادل آذر، رئیس دیوان محاسبات گفته که دولت قول داده رقم 300میلیون دلاری را که سال گذشته به اشتباه از منابع صندوق توسعه ملی در بودجه دولت هزینه شده بود امسال در لایحه بودجه سال 98بازگرداند.
دخل 98دولت خالی‌تر از 97
هرچند قرار است امروز جزئیاتی از ارقام بودجه سال آینده اعلام شود که برآوردها حکایت از کسری 27هزار میلیارد تومانی بودجه 98دارد، اما کاهش درآمدهای شدید نفتی در سال آینده باعث شده تا دولت در برآورد منابع بودجه 98با احتیاط بیشتری نسبت به هزینه کردن منابع بودجه عمل کند. برآوردهای دیوان محاسبات از دخل و خرج امسال دولت نشان می‌دهد که 83.6درصد از منابع مورد انتظار دولت در 8ماه نخست امسال، محقق شده و حتی دولت بیش از میزان پیش‌بینی شده از محل فروش نفت و گاز درآمد به‌دست آورده، اما برای سال آینده بعید است بتواند درآمد پیش‌بینی شده را محقق سازد. منفی شدن رشد اقتصادی و کاهش فعالیت بنگاه‌های اقتصادی هم زنگ خطری جدی برای درآمدهای دولت در سال آینده است؛ به‌ویژه اینکه در 8ماه امسال هم فقط توانسته 58درصد از درآمدهای مالیاتی را دریافت کند.
6 ایراد در دخل سالانه دولت
دیوان محاسبات مجلس می‌گوید بودجه سالانه دولت از 6ایراد جدی همچنان رنج می‌برد؛ ازجمله وابستگی به نفت و حجم بالای معافیت‌های مالیاتی و گمرکی که به‌نظر می‌رسد دولت مصمم است تا از فهرست طولانی معافیت‌های مالیاتی کم کند و از سوی دیگر پیشنهاد دولت برای جبران کسری بودجه از محل صندوق توسعه ملی هم با یک مانع جدی مواجه شده است. بخشی از کسری بودجه سالانه دولت با فروش اوراق مالی اسلامی و برداشت قانونی از صندوق توسعه ملی جبران شده و سررسید شدن مهلت تسویه اوراق قرضه فروخته شده در سال‌های گذشته باعث شده تا در بودجه سال آینده، دولت با فروش اوراق جدید هم اوراق قبلی را تسویه و هم برای کسب درآمد حساب ویژه باز کند و پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که در سال آینده همچنان این ایراد به قوت خود باقی خواهد بود که کسری بودجه از این 2محل پوشش داده شود. تکیه بودجه به درآمدهای غیرواقعی، نبود اطلاعات دقیق از دارایی‌ها و اموال دستگاه‌های دولت و رشد معنادار درآمدهای اختصاصی دستگاه‌های اجرایی ازجمله آسیب‌های بودجه سنواتی ایران است و تکیه بر درآمدهای غیرواقعی باعث شده تا دولت در مهار هزینه‌های جاری با مشکل مواجه شود.
9سوراخ در جیب دولت
بودجه ایران براساس گزارش دیوان محاسبات در بخش خرج کردن منابع محدود با 9سوراخ جدی مواجه است و دولت برای پرداخت هزینه‌های جاری سالانه از بودجه‌های عمرانی هزینه می‌کند؛ به‌گونه‌ای که تکلیف 25هزار پروژه عمرانی نیمه‌تمام همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و حتی بخشی از بودجه جاری دولت صرف پرداخت یارانه‌های نقدی می‌شود. محمود ملکوت‌خواه، مدیر پروژه مشارکت عمومی - خصوصی سازمان برنامه و بودجه کشور می‌گوید: چسبندگی دستگاه‌های اجرایی به برخی طرح‌های نیمه‌تمام، واگذاری این طرح‌ها به بخش خصوصی را با مشکل روبه‌رو کرده است. البته او تأکید می‌کند که ۸۱ هزار پروژه نیمه‌تمام استانی و حدود ۳ هزار پروژه ملی در کشور وجود دارد که برای اتمام این پروژه‌ها به ۵۰۰ هزار میلیارد تومان منابع مالی نیاز است.
از سوی دیگر هرچند دولت براساس قانون موظف است از قد خود کم کند و لیکن برنامه مشخصی برای کاهش اندازه دولت به چشم نمی‌خورد و سنگینی کسری بودجه صندوق‌های بازنشستگی هم بر دوش دولت فشار وارد ساخته و در سال آینده این فشار سنگین‌تر هم خواهد بود. پول کم است و نیازمندان به بودجه زیاد؛ به همین دلیل در نظام بودجه‌ریزی ایران همواره در تخصیص بودجه بین دستگاه‌های اجرایی بی‌عدالتی و نابرابری باعث انتقادهای زیاد شده و خطر جدی اینکه به‌دلیل برگزاری انتخابات مجلس در سال آینده، احتمال منطقه‌گرایی نمایندگان از یک سو و فشار دستگاه‌های اجرایی که بودجه جاری آنها رشد نکرده، جدی است. به تازگی اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور از بودجه‌خواری افراطی در قالب نهادهای تحقیقاتی و دانشگاهی گلایه کرده و از بودجه سالانه به‌عنوان گوشت قربانی یاد کرده بود. دولت که سال گذشته اقدام به حذف ردیف بودجه در قالب کمک‌های دولت به اشخاص حقوقی و حقیقی کرده، عملا با پرداخت به این اشخاص در قالب ردیف‌های خاص دستگاه‌های بودجه‌بگیر مواجه است و عملا با حذف جدول جنجالی شماره 17به‌نظر صورت‌مسئله پاک شده است. سوراخ بزرگ‌تر در بودجه سالانه کشور، چاق‌تر شدن سهم اعتبارات خارج از شمول دستگاه‌های اجرایی است که می‌توان رد پای آن را در ردیف‌های متفرقه بودجه رصد کرد.