شهردار اصفهان: در بدترین شرایط، یک روز هم پروژه‌ها را متوقف نکردیم
شهردار اصفهان گفت: تهدیدکرونا را به فرصت در فضای مجازی تبدیل و هزینه‌ها را کاهش داده و در بخش عمرانی با تدابیری خاص و اعمال برنامه‌های توزیع مراحل کار، تغییر شیفت‌ها و کاهش نیروهای فعال در هر شیفت هم از آسیب‌های کرونا پیشگیری کرده و اجازه یک روز توقف در اجرای پروژه‌های عمرانی را ندادیم.
قدرت الله نوروزی، شهردار اصفهان، در دوران تصدی خود تحولات زیادی در مدیریت شهری اصفهان ایجاد کرده است. اتفاقاتی که جدا از کمیت و کیفیت، به لحاظ مدیریتی ریسک‌ها و مخاطرات زیادی را هم به همراه داشت چرا که او در این چهار سال به سراغ پروژه‌هایی رفت و آنها را پیش برد که سال‌ها روی زمین مانده بود، یا ورود به اجرا و پیگیری آنها بودجه، امکانات، جسارت و نیروی زیادی می‌طلبید که اگر به هر دلیلی به موفقیت نمی‌رسید، هم بخش زیادی از توان اجرایی و بودجه شهری در مسیری بی‌نتیجه خرج می‌شد و هم مدیریت شهری در اجرای دیگر وظایف خود زمین‌گیر می‌شد.
با این حال اما شهردار اصلاح طلب دوره پنجم اصفهان علاوه بر اینکه از پس اجرای این پروژه‌ها برآمد و آنها را به نتیجه رساند در بخش‌هایی چون مسائل حوزه مالی و بودجه شهری نیز عملکرد قابل توجهی را به ثبت رساند. افتتاح خط یک مترو که بعد از ۱۷ سال به نتیجه نرسیده بود، شروع احداث خط دوم مترو و پیشرفت بالای آن، افزایش حدود ۴ برابری بودجه شهر و تحقق بیش از ۹۰ درصدی آن، مساله شفافیت در قراردادهای شهری، اجرای موفقیت‌آمیز طرح پیاده‌راه سازی چهارباغ و حذف ماشین‌ها و جولان موتورسیکلت‌ها از این محور گردشگری تاریخی، پیگیری و رساندن پروژه بزرگ سالن اجلاس اصفهان به مرحله نهایی، راه‌اندازی و ساخت مرکز نمایشگاه بین‌المللی اصفهان، پیشبرد و احداث ابر پروژه حلقه چهارم حفاظتی اصفهان و پل‌های شهید سلیمانی همگی جز پروژه‌های معطل مانده و خاک خورده‌ای بودند که پیش از این و در دوره‌های قبلی مدیریت شهری اصفهان یا اساساً به سراغ آنها نمی‌رفتند یا نیمه‌کاره رها شده بودند؛ اما حالا همه این کارها به نتیجه رسیده است.
در خصوص اقدامات که در این چهار سال در مدیریت شهری و شهرداری اصفهان انجام شده با قدرت الله نوروزی گفت‌وگویی کرده‌ایم که مشروح آن در ادامه آمده است:
آقای نوروزی، در اصفهان به عنوان یک کلان شهر و شهر توریستی اثرات و تبعات بحران کرونا به چه شکل بود و چه خللی در کار شما در مدیریت شهری به خصوص در زمینه درآمدهای شهری ایجاد کرد؟
کرونا همه کشورها و از جمله ایران را تحت تأثیر قرار داد. طبیعی است که شهرداری اصفهان هم به عنوان یک ساختار بسیار بزرگ که در حوزه‌های مختلف فعالیت‌های اقتصادی دارد تحت تأثیر قرار گرفته باشد. قطعاً اگر شرایط اینگونه نبود، وضعیت ما امروز بسیار بهتر بود. ولی به لطف خدا از زمانی که کرونا وارد ایران شد و فضای کشور را در این حوزه متلاطم کرد، اولین اقدام ما این بود که ستاد اقتصادی کرونا تشکیل دادیم و از همانجا فکر کردیم چه کنیم که کمتر آسیب ببینیم. مثلاً طبیعی بود که اتوبوسرانی ما تحت تأثیر قرار می‌گرفت چون جا به جایی روزانه مسافر به آن شکل و میزان قبل، مقدور نبود.
ما قبل از کرونا روزانه ۵۶۰ هزار سفر داشتیم که به کمتر از ۱۰۰ هزار رسید. تمام هزینه‌ها سر جایش بود اما درآمد قبل حاصل نمی‌شد. مسافرین مترو به ۱۲۰ هزار نفر در روز رسیده بود که در دوران کرونا به روزانه ۱۰ هزار نفر کاهش یافت و این خسارت بزرگی بود. شهر رویاها، پارک ناژوان، مراکز گردشگری صفه، باغ غدیر و باغ گل‌ها از جمله مراکز گردشگری و تفریحی متعلق به شهرداری بود که حالت خودکفایی داشتند و درآمدزا هم بودند اما با کرونا فعالیت همه اینها تعطیل شد ولی هزینه‌های نگهداری، پرسنل و سایر هزینه‌ها برای شهرداری همچنان به قوت خودش باقی بود. اما ما چه کردیم که توانستیم بر این مشکل غلبه کنیم؟
در ستاد همین بحث‌ها بود و راهکارهای خوبی هم پیدا شد و علاوه بر اینها که به طور مستقیم خسارت دیدیم، مساله پیمانکاران هم بود. بسیاری از مستأجران شهرداری که غرفه‌ها و مکان‌های مختلف را اجاره کرده بودند، تعطیل شده بود و باید برای حمایت از آنها فکری می‌کردیم که از هستی ساقط نشوند که آن هم خسارت عمده‌ای بود. در یک مقطع گفتیم دو ماه اجاره ندهند، در یک مقطع گفتیم ۵۰ درصد اجاره را ندهند که اینها مجموعاً به لحاظ عددی زیاد بود اما حمایت شهرداری از پیمانکاران و مردمی بود که بر اثر شرایط کرونا آسیب‌های اقتصادی زیادی را متحمل شده بودند. در عرصه‌های فرهنگی و هنری شهر هم با تدابیری که اندیشیده شد بعضاً راه‌های جایگزین پیدا کردیم و حتی در مورد بسیاری از برنامه‌ها که قابلیت اجرایی به صورت عرصه محور وجود نداشت چاره‌ای اندیشیدیم تا بتوانیم در فضای مجازی برنامه‌هایمان را اجرایی کنیم تا هم برای هنرمندان درآمدی حاصل شود و هم به نوعی از اجرای وظایف و کارهای خود عقب نمانیم.
در حقیقت تلاش کردیم این تهدید را به فرصتی در فضای مجازی تبدیل کنیم و البته هزینه‌ها را هم کاهش دادیم. یا مثلاً در رابطه با بخش‌های عمرانی که امکان تعطیل شدن وجود داشت با تدابیری خاص و اعمال برنامه‌هایی مثل توزیع مراحل کار، تغییر شیفت‌ها و کاهش نیروهای فعال در هر شیفت هم از آسیب‌های کرونا پیشگیری کردیم هم اجازه ندادیم که اجرای پروژه‌های عمرانی یک روز هم متوقف شود که خود همین کارها بخشی از ضررهای ما را جبران کرد.
به صورت مشخص چند مورد از اقدامات اجرایی انجام شده در این دوره که طبق برنامه پیش رفت و به سرانجام رسید را مثال می‌زنید؟
بله. به عنوان مثال کارهایی بود که در زمان‌هایی حتی ممکن بود تعطیل شود ولی با همین برنامه‌ها بهتر از گذشته کار به سرانجام رسید. مثلاً مجموعه پل‌های شهید سلیمانی بر اساس پیش‌بینی باید ۳۶ ماهه ساخته می‌شد، اما در این شرایط کرونایی ما آن را در ۲۰ ماه و ۲۰ روز ساختیم که همین به لحاظ اقتصادی مزایای فراوانی برای شهر به همراه داشت و دارد.
یعنی درآمدی که شاید در فضای اقتصادی عادی هم برای شهر قابل تصور نبود ما به این شکل در شرایط بحران کرونا برای شهر محقق کردیم. و واقعاً اگر کرونا نبود وضعیتمان بسیار بهتر از این می‌توانست باشد. اما به هر حال در شرایطی که این بیماری جهان را تحت تأثیر قرار داده و مقابله با آن از توان و اراده شهرداری یا حتی کلیت یک کشور خارج است ما تلاش کردیم به سهم خودمان در مقابل آن دست بسته عمل نکنیم و همیشه سعی کردیم راه‌های خلاقانه و جدیدی برای اقدامات جایگزین پیدا کنیم. همین شرایط ما را به سویی برده که امروز خلاقیت‌ها و نوآوری‌های جدیدی را تجربه کنیم. نمونه‌های متعددی در این مدت انجام دادیم و همین باعث شده در اداره امور شهر امکانات اجتماعی جدیدی را در روابط با مردم، نهادهای دیگر و داخل سیستم به دست بیاوریم.
از این منظر فکر می‌کنم کرونا برای ما یک نهادسازی کرده و شاید در آینده سبک کار ما را به صورت کلی هم تغییر دهد. شاید بسیاری از کارها را که به خاطر محدودیت‌های این دوره در فضای مجازی انجام دادیم در آینده هم بتوانیم به همین شکل ادامه بدهیم و اگر اینها را در بلندمدت نگاه کنیم می‌گویم همین یک نگاه و تأثیر اقتصادی است که می‌تواند به کیفیت کار هم کمک کند و کار را ارزان‌تر تمام کند، فضا را کمتر اشغال کند، زمان را فشرده‌تر کند، مکان را حذف کند و در مجموع از فیزیک فاصله بگیرد. یقین دارم در دنیای کنونی با توجه به تکنولوژی‌های نوین جایگزین‌های بسیاری به جای کارهایی که قبلاً به شکل حضوری و با صرف هزینه‌های زیاد انجام می‌شد پیدا شده که به کارها بهبودی بخشیده و باید این تجربه‌های موفق و مثبت همیشه استفاده شود.
شما در دوره تصدی‌تان، از شفافیت به عنوان یکی از دستاوردهای مدیریت شهری در این دوره یاد می‌کنید. به زبان ساده این شفافیت که می‌گوئید یعنی چه؟ در راستای آنچه کارهایی کردید و چه ثمراتی داشته است؟
اول اینکه باید بگویم شفافیت یک حق شهروندی است و ما تلاش می‌کنیم این حق برای مردم احقاق شود. ولی مساله اصلی این است که مردم حق دارند بدانند در این شهر چه خبر است. حق دارند بدانند عوارضی که می‌دهند چگونه هزینه می‌شود، شرایط شهر چگونه رو به توسعه است.
کجای شهر ممکن است تغییراتی ایجاد شود. بر همین اساس ما این فضا را در قالب همین شفافیت ایجاد کردیم و امروز کمترین اثر این کار این است که همین اقدامات، رانت‌خواری را کم کرده، واسطه گری‌ها را کاهش داده و انضباط مالی و سلامت مالی ایجاد کرده است. امروز اطلاعات توسعه شهر یا طرح جامع شهر یا تغییر کاربری‌ها در نقاط مختلف شهر اطلاعاتی نیست که فقط در اختیار منِ تنها به عنوان مدیریت شهری یا کارکنان شهرداری و عده خاصی در بیرون باشد.
اگر این طور باشد می‌شود اطلاعات انحصاری در دست چند نفر که می‌تواند به ضرر مردم و به نفع یک عده خاص باشد که آنها را به درآمدهای ناصواب می‌رساند.
بر همین اساس و در راستای همین شفافیت امروز هر شهروند عادی می‌تواند بیش از من هم مطلع شود که روند توسعه، آبادی، روند اجرای طرح‌ها، روند فضاهایی با کاربری آموزشی، فضای سبز و… چگونه است و جزئیاتش چیست. ما سایت اصفهان من و سایت‌های دیگر را در همین زمینه فعال کردیم و هرکس وارد این سایت‌ها شود می‌تواند به میزان کاملاً برابری که در شهرداری است اطلاعات به دست بیاورد. نتایج این شفافیت اینگونه است که امروز همه می‌دانند در شهر اصفهان کدام زمین‌ها در طرح است، کدام زمین‌ها از طرح بیرون آمده، کجاها کاربرد بهداشتی یا آموزشی دارد، کجا قرار است خیابان بیفتد، کدام قسمت شهر رو به توسعه است، ما در کجاها مشارکت کرده‌ایم، میزان مشارکت و تعداد پرونده‌های مشارکت چقدر است و… اینها اطلاعاتی است که شاید زمانی در اختیار مردم نبود ولی امروز هست.
در زمینه قراردادها و مسائل مالی، چیزی که به عنوان انضباط مالی در مدیریت شما از آن یاد می‌شود، به چه شکل عمل شد؟
ببینید برخی از مسائل در ساختارهایی مثل شهرداری وجود دارد که اگر شفافیت نباشد احتمال مفسده دارند و ما به همین دلیل سعی کردیم به شدت از چنین فضاهایی فاصله بگیریم، مثلاً در رعایت تشریفات قانونی در مزایده‌ها و مناقصه‌ها که امر بسیار مهمی است، زمانی که من آمدم ۱۷ درصد قراردادهای شهر مشمول فرآیند ترک تشریفات بود ولی امروز این عدد به یک درصد رسیده، نتیجه این فاصله یعنی انضباط مالی، یعنی خبری از قراردادهایی که احتمال فساد در آنها وجود دارد نیست، یعنی تحقق اصل حاکمیت قانون، یا مثلاً در مورد مشارکت‌ها روند کار الان به این شکل است که ما همیشه از قبل اطلاع‌رسانی می‌کنیم که می‌خواهیم در یک جایی مشارکت کنیم، سرمایه‌گذارهای مختلف می‌آیند، در شورای سرمایه‌گذاری طرح توجیهی بیان می‌شود و افراد برنده می‌شوند و همه نتایج و فرآیند کار هم در سایت منتشر می‌شود.
این یعنی شهروندان می‌توانند همه امور را رصد کنند، یعنی تحقق اصل آگاهی مردم از روندی که در شهرداری می‌گذرد. امروز پرداخت هیچ وجهی به صورت اینکه در روند مالی مراحل قانونی‌اش را طی نکند انجام نمی‌شود، ریالی هم اگر در جایی پرداخت شود و مساعدتی صورت بگیرد، همه ضبط و ثبت می‌شود. بنابراین اگر امروز حسابرسی به شهرداری بیاید همه چیز کاملاً شفاف است.
چون ما در هر کجایی که احتمال تاریکی و سوءاستفاده بود نورافکن انداختیم. قانون شفافیت را اجرایی کردیم، مشاور شفافیت منصوب کردیم و مسائل متعدد دیگر که فکر می‌کنم امروز هم برای همه کارکنان ما واضح است و هم برای هر کسی که در سیستم شهرداری نیست و بخواهد مطلع شود می‌تواند به تمام این موارد دسترسی داشته باشد.
در همین راستا ما اولین شهرداری هستیم که به سامانه یکپارچه گردش اطلاعات (سامانه شفافیت) پیوستیم و ساختار ایجاد کردیم و امروز این فضا فعال است و اطلاعات آنجا منتشر می‌شود. از طرف دیگر شورای اسلامی شهر اصفهان از همان ابتدای دوره پنجم از طریق فضای آنلاین شرایطی را فراهم کرد که همه جلسات شورا به صورت زنده برای همه مردم و رسانه‌ها قابل مشاهده باشد تا هر کس که مایل بود در جریان جزئیات همه تصمیمات شهری قرار بگیرد. این یک ظرفیت بالایی است که مردم در جریان ریز مذاکرات و مصوبات قرار بگیرند. شهردار در جلسات صحبت می‌کند، اعضای شورای شهر هر نظر مخالف و موافق دارند بیان می‌کنند و مردم می‌بینند و می‌شنوند و این کار بزرگ و ارزنده‌ای بود که در این دوره اتفاق افتاد.
یکی از مسائل مهم و قابل توجه شهرداری اصفهان عدد بودجه و همچنین میزان تحقق آن در طول سال‌های اخیر است. بودجه شهرداری اصفهان در این سال‌ها چه تغییراتی کرده است؟
واقعاً یکی از موفقیت‌های بزرگ ما در زمینه مساله بودجه است. به غیر از اینکه روند بودجه‌نویسی تغییر کرد، تأمین اعتبارها، تخصیص‌ها، تحقق بودجه و افزایش بودجه همگی در برنامه ما تغییر جدی داشتند. در سال ۹۶ که به شهرداری آمدیم بودجه ما دو میلیارد و ,۷۵۰ میلیون تومان بود. حالا به میزان بدهی‌هایی که وجود داشت نمی‌پردازم.
بودجه شهرداری اصفهان امروز حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان شده؛ آن سال بودجه دو میلیارد و ۷۵۰ میلیون ما با شیراز، تبریز و شهرهای مشابه دیگر هم‌سطح و تقریباً برابر بود ولی امروز شهرداری اصفهان از برخی از کلانشهرهای هم‌سطح خود، به اندازه چهار هزار میلیارد تومان جلو زده است.
برخی می‌گفتند این عدد بالای بودجه محقق نمی‌شود و شدنی نیست اما در تحقق بودجه هم هر سال وضعیت بسیار مطلوبی در کشور داشتیم. یعنی میزان تحقق بودجه در این سال‌ها همیشه از ۹۰ درصد به بالا بوده است. سال ۹۹ بودجه ما در اصلاح، بیش از ۷,۳۰۰ میلیارد تومان بود ولی اصل بودجه با سازمان‌ها شش هزار و خرده‌ای میلیارد بود که از این بودجه مصوب نزدیک به ۱۰۰ درصد تحقق پیدا کرده که در شرایط کنونی اقتصاد کار بسیار بزرگی است که شبیه آن را در جایی من سراغ ندارم اتفاق افتاده باشد. البته ریشه و دلایل این موفقیت هم در توان مذاکرات، تعاملات، رفتن به تهران، رایزنی‌ها با بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه، نهادهای دیگر، اقدامات در استان، اتخاذ راهکارهای درآمدی جدید، مصوبات خوب شورای شهر و… بود که همه دست به دست هم داد و این تعاملات یک هم‌افزایی ایجاد کرد که در زمینه مساله بودجه این وضعیت و شرایط خوب رقم بخورد.
در مورد توفیق شهرداری اصفهان در حوزه مشارکت و جذب سرمایه گذاری‌ها و همین طور جذب اوراق مشارکت هم به صورت کلی توضیح دهید.
عنوان مشارکت در شهرداری مصادیق متعددی دارد. گاهی از مشارکت با دولت تحت عنوان اوراق مشارکت صحبت می‌شود، یعنی دولت برای زیرساخت‌های اصلی مثل حمل و نقل که الان مترو مرسوم است، اوراق مشارکت می‌دهد و بازپرداخت نصفش را که شامل اصل و سودش باشد دولت تضمین می‌کند.
ما در این بخش هم بسیار موفق بودیم و از همان اول در این زمینه متمرکز شدیم و هر سال بین ۵۰۰ تا ۷۳۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت گرفتیم که تا الان مجموع آن به حدود سه هزار میلیارد تومان رسیده است که ۹۰ درصد آن را در حوزه حمل‌ونقل به‌ویژه در زمینه مترو استفاده کردیم. حدود ۲۰۰ میلیارد هم از این محل را برای خرید ۱۰۰ اتوبوس هزینه کردیم و بخشی از زیرساخت‌های بی‌آرتی مثل دوربین‌ها را اصلاح کردیم.
به صورت کلی این یک موفقیت بزرگ بود، اینکه خط یک مترو را به سرعت تکمیل کردیم و خط ۲ را با سرعت آغاز کردیم به خاطر این پشتوانه مالی بود که توانستیم محقق کنیم. جذب این اوراق کار بزرگی است، اینکه بتوان از منابع ملی در شهر استفاده کرد و بعد دولت ۵۰ درصد را تعهد و بازپرداخت کند و شهرداری هم با تنفس زمانی آن را پرداخت کند. چون کاری که امروز می‌کنیم یک سال بعد ممکن است چند برابر شده باشد. امروز از آن پول استفاده می‌کنیم و میلگرد و بتن و… با قیمت روز می‌خریم، با پیمانکاران قرارداد می‌بندیم و چهار سال بعد باید پول را برگردانیم. این یعنی یک کار اقتصادی درست برای ایجاد زیرساخت‌های شهری با قیمت ارزان‌تر در این زمینه خیلی خوب جلو رفتیم.
در مشارکت با بخش خصوصی هم موفق بودیم. سال ۹۶ میزان مشارکت ما ۹۱ میلیارد بود و سال ۹۹ یعنی سومین سال، حدود ۷۰۰ میلیارد شده بود که رشد بسیار بالایی بود. در همین زمینه با قرارگاه خاتم مشارکتی برای ساخت مترو خط ۲ از جبهه غرب آغاز کردیم که به نوبه خود کار ارزشمندی بود و این پروژه الان دارد به بهترین نحو به پیش می‌رود. در کل در بدترین شرایط از جمله کرونا، تحریم‌ها و مشکلات ناشی از آن از جمله نوسانات اقتصادی و وضعیت سخت حاکم بر اقتصاد شهری مانند اصفهان، در بدترین شرایط یک روز هم پروژه‌ها را متوقف نکردیم.
با این حال اما شهردار اصلاح طلب دوره پنجم اصفهان علاوه بر اینکه از پس اجرای این پروژه‌ها برآمد و آنها را به نتیجه رساند در بخش‌هایی چون مسائل حوزه مالی و بودجه شهری نیز عملکرد قابل توجهی را به ثبت رساند. افتتاح خط یک مترو که بعد از ۱۷ سال به نتیجه نرسیده بود، شروع احداث خط دوم مترو و پیشرفت بالای آن، افزایش حدود ۴ برابری بودجه شهر و تحقق بیش از ۹۰ درصدی آن، مساله شفافیت در قراردادهای شهری، اجرای موفقیت‌آمیز طرح پیاده‌راه سازی چهارباغ و حذف ماشین‌ها و جولان موتورسیکلت‌ها از این محور گردشگری تاریخی، پیگیری و رساندن پروژه بزرگ سالن اجلاس اصفهان به مرحله نهایی، راه‌اندازی و ساخت مرکز نمایشگاه بین‌المللی اصفهان، پیشبرد و احداث ابر پروژه حلقه چهارم حفاظتی اصفهان و پل‌های شهید سلیمانی همگی جز پروژه‌های معطل مانده و خاک خورده‌ای بودند که پیش از این و در دوره‌های قبلی مدیریت شهری اصفهان یا اساساً به سراغ آنها نمی‌رفتند یا نیمه‌کاره رها شده بودند؛ اما حالا همه این کارها به نتیجه رسیده است.
در خصوص اقدامات که در این چهار سال در مدیریت شهری و شهرداری اصفهان انجام شده با قدرت الله نوروزی گفت‌وگویی کرده‌ایم که مشروح آن در ادامه آمده است:
آقای نوروزی، در اصفهان به عنوان یک کلان شهر و شهر توریستی اثرات و تبعات بحران کرونا به چه شکل بود و چه خللی در کار شما در مدیریت شهری به خصوص در زمینه درآمدهای شهری ایجاد کرد؟
کرونا همه کشورها و از جمله ایران را تحت تأثیر قرار داد. طبیعی است که شهرداری اصفهان هم به عنوان یک ساختار بسیار بزرگ که در حوزه‌های مختلف فعالیت‌های اقتصادی دارد تحت تأثیر قرار گرفته باشد. قطعاً اگر شرایط اینگونه نبود، وضعیت ما امروز بسیار بهتر بود. ولی به لطف خدا از زمانی که کرونا وارد ایران شد و فضای کشور را در این حوزه متلاطم کرد، اولین اقدام ما این بود که ستاد اقتصادی کرونا تشکیل دادیم و از همانجا فکر کردیم چه کنیم که کمتر آسیب ببینیم. مثلاً طبیعی بود که اتوبوسرانی ما تحت تأثیر قرار می‌گرفت چون جا به جایی روزانه مسافر به آن شکل و میزان قبل، مقدور نبود.
ما قبل از کرونا روزانه ۵۶۰ هزار سفر داشتیم که به کمتر از ۱۰۰ هزار رسید. تمام هزینه‌ها سر جایش بود اما درآمد قبل حاصل نمی‌شد. مسافرین مترو به ۱۲۰ هزار نفر در روز رسیده بود که در دوران کرونا به روزانه ۱۰ هزار نفر کاهش یافت و این خسارت بزرگی بود. شهر رویاها، پارک ناژوان، مراکز گردشگری صفه، باغ غدیر و باغ گل‌ها از جمله مراکز گردشگری و تفریحی متعلق به شهرداری بود که حالت خودکفایی داشتند و درآمدزا هم بودند اما با کرونا فعالیت همه اینها تعطیل شد ولی هزینه‌های نگهداری، پرسنل و سایر هزینه‌ها برای شهرداری همچنان به قوت خودش باقی بود. اما ما چه کردیم که توانستیم بر این مشکل غلبه کنیم؟
در ستاد همین بحث‌ها بود و راهکارهای خوبی هم پیدا شد و علاوه بر اینها که به طور مستقیم خسارت دیدیم، مساله پیمانکاران هم بود. بسیاری از مستأجران شهرداری که غرفه‌ها و مکان‌های مختلف را اجاره کرده بودند، تعطیل شده بود و باید برای حمایت از آنها فکری می‌کردیم که از هستی ساقط نشوند که آن هم خسارت عمده‌ای بود. در یک مقطع گفتیم دو ماه اجاره ندهند، در یک مقطع گفتیم ۵۰ درصد اجاره را ندهند که اینها مجموعاً به لحاظ عددی زیاد بود اما حمایت شهرداری از پیمانکاران و مردمی بود که بر اثر شرایط کرونا آسیب‌های اقتصادی زیادی را متحمل شده بودند. در عرصه‌های فرهنگی و هنری شهر هم با تدابیری که اندیشیده شد بعضاً راه‌های جایگزین پیدا کردیم و حتی در مورد بسیاری از برنامه‌ها که قابلیت اجرایی به صورت عرصه محور وجود نداشت چاره‌ای اندیشیدیم تا بتوانیم در فضای مجازی برنامه‌هایمان را اجرایی کنیم تا هم برای هنرمندان درآمدی حاصل شود و هم به نوعی از اجرای وظایف و کارهای خود عقب نمانیم.
در حقیقت تلاش کردیم این تهدید را به فرصتی در فضای مجازی تبدیل کنیم و البته هزینه‌ها را هم کاهش دادیم. یا مثلاً در رابطه با بخش‌های عمرانی که امکان تعطیل شدن وجود داشت با تدابیری خاص و اعمال برنامه‌هایی مثل توزیع مراحل کار، تغییر شیفت‌ها و کاهش نیروهای فعال در هر شیفت هم از آسیب‌های کرونا پیشگیری کردیم هم اجازه ندادیم که اجرای پروژه‌های عمرانی یک روز هم متوقف شود که خود همین کارها بخشی از ضررهای ما را جبران کرد.
به صورت مشخص چند مورد از اقدامات اجرایی انجام شده در این دوره که طبق برنامه پیش رفت و به سرانجام رسید را مثال می‌زنید؟
بله. به عنوان مثال کارهایی بود که در زمان‌هایی حتی ممکن بود تعطیل شود ولی با همین برنامه‌ها بهتر از گذشته کار به سرانجام رسید. مثلاً مجموعه پل‌های شهید سلیمانی بر اساس پیش‌بینی باید ۳۶ ماهه ساخته می‌شد، اما در این شرایط کرونایی ما آن را در ۲۰ ماه و ۲۰ روز ساختیم که همین به لحاظ اقتصادی مزایای فراوانی برای شهر به همراه داشت و دارد.
یعنی درآمدی که شاید در فضای اقتصادی عادی هم برای شهر قابل تصور نبود ما به این شکل در شرایط بحران کرونا برای شهر محقق کردیم. و واقعاً اگر کرونا نبود وضعیتمان بسیار بهتر از این می‌توانست باشد. اما به هر حال در شرایطی که این بیماری جهان را تحت تأثیر قرار داده و مقابله با آن از توان و اراده شهرداری یا حتی کلیت یک کشور خارج است ما تلاش کردیم به سهم خودمان در مقابل آن دست بسته عمل نکنیم و همیشه سعی کردیم راه‌های خلاقانه و جدیدی برای اقدامات جایگزین پیدا کنیم. همین شرایط ما را به سویی برده که امروز خلاقیت‌ها و نوآوری‌های جدیدی را تجربه کنیم. نمونه‌های متعددی در این مدت انجام دادیم و همین باعث شده در اداره امور شهر امکانات اجتماعی جدیدی را در روابط با مردم، نهادهای دیگر و داخل سیستم به دست بیاوریم.
از این منظر فکر می‌کنم کرونا برای ما یک نهادسازی کرده و شاید در آینده سبک کار ما را به صورت کلی هم تغییر دهد. شاید بسیاری از کارها را که به خاطر محدودیت‌های این دوره در فضای مجازی انجام دادیم در آینده هم بتوانیم به همین شکل ادامه بدهیم و اگر اینها را در بلندمدت نگاه کنیم می‌گویم همین یک نگاه و تأثیر اقتصادی است که می‌تواند به کیفیت کار هم کمک کند و کار را ارزان‌تر تمام کند، فضا را کمتر اشغال کند، زمان را فشرده‌تر کند، مکان را حذف کند و در مجموع از فیزیک فاصله بگیرد. یقین دارم در دنیای کنونی با توجه به تکنولوژی‌های نوین جایگزین‌های بسیاری به جای کارهایی که قبلاً به شکل حضوری و با صرف هزینه‌های زیاد انجام می‌شد پیدا شده که به کارها بهبودی بخشیده و باید این تجربه‌های موفق و مثبت همیشه استفاده شود.
شما در دوره تصدی‌تان، از شفافیت به عنوان یکی از دستاوردهای مدیریت شهری در این دوره یاد می‌کنید. به زبان ساده این شفافیت که می‌گوئید یعنی چه؟ در راستای آنچه کارهایی کردید و چه ثمراتی داشته است؟
اول اینکه باید بگویم شفافیت یک حق شهروندی است و ما تلاش می‌کنیم این حق برای مردم احقاق شود. ولی مساله اصلی این است که مردم حق دارند بدانند در این شهر چه خبر است. حق دارند بدانند عوارضی که می‌دهند چگونه هزینه می‌شود، شرایط شهر چگونه رو به توسعه است.
کجای شهر ممکن است تغییراتی ایجاد شود. بر همین اساس ما این فضا را در قالب همین شفافیت ایجاد کردیم و امروز کمترین اثر این کار این است که همین اقدامات، رانت‌خواری را کم کرده، واسطه گری‌ها را کاهش داده و انضباط مالی و سلامت مالی ایجاد کرده است. امروز اطلاعات توسعه شهر یا طرح جامع شهر یا تغییر کاربری‌ها در نقاط مختلف شهر اطلاعاتی نیست که فقط در اختیار منِ تنها به عنوان مدیریت شهری یا کارکنان شهرداری و عده خاصی در بیرون باشد.
اگر این طور باشد می‌شود اطلاعات انحصاری در دست چند نفر که می‌تواند به ضرر مردم و به نفع یک عده خاص باشد که آنها را به درآمدهای ناصواب می‌رساند.
بر همین اساس و در راستای همین شفافیت امروز هر شهروند عادی می‌تواند بیش از من هم مطلع شود که روند توسعه، آبادی، روند اجرای طرح‌ها، روند فضاهایی با کاربری آموزشی، فضای سبز و… چگونه است و جزئیاتش چیست. ما سایت اصفهان من و سایت‌های دیگر را در همین زمینه فعال کردیم و هرکس وارد این سایت‌ها شود می‌تواند به میزان کاملاً برابری که در شهرداری است اطلاعات به دست بیاورد. نتایج این شفافیت اینگونه است که امروز همه می‌دانند در شهر اصفهان کدام زمین‌ها در طرح است، کدام زمین‌ها از طرح بیرون آمده، کجاها کاربرد بهداشتی یا آموزشی دارد، کجا قرار است خیابان بیفتد، کدام قسمت شهر رو به توسعه است، ما در کجاها مشارکت کرده‌ایم، میزان مشارکت و تعداد پرونده‌های مشارکت چقدر است و… اینها اطلاعاتی است که شاید زمانی در اختیار مردم نبود ولی امروز هست.
در زمینه قراردادها و مسائل مالی، چیزی که به عنوان انضباط مالی در مدیریت شما از آن یاد می‌شود، به چه شکل عمل شد؟
ببینید برخی از مسائل در ساختارهایی مثل شهرداری وجود دارد که اگر شفافیت نباشد احتمال مفسده دارند و ما به همین دلیل سعی کردیم به شدت از چنین فضاهایی فاصله بگیریم، مثلاً در رعایت تشریفات قانونی در مزایده‌ها و مناقصه‌ها که امر بسیار مهمی است، زمانی که من آمدم ۱۷ درصد قراردادهای شهر مشمول فرآیند ترک تشریفات بود ولی امروز این عدد به یک درصد رسیده، نتیجه این فاصله یعنی انضباط مالی، یعنی خبری از قراردادهایی که احتمال فساد در آنها وجود دارد نیست، یعنی تحقق اصل حاکمیت قانون، یا مثلاً در مورد مشارکت‌ها روند کار الان به این شکل است که ما همیشه از قبل اطلاع‌رسانی می‌کنیم که می‌خواهیم در یک جایی مشارکت کنیم، سرمایه‌گذارهای مختلف می‌آیند، در شورای سرمایه‌گذاری طرح توجیهی بیان می‌شود و افراد برنده می‌شوند و همه نتایج و فرآیند کار هم در سایت منتشر می‌شود.
این یعنی شهروندان می‌توانند همه امور را رصد کنند، یعنی تحقق اصل آگاهی مردم از روندی که در شهرداری می‌گذرد. امروز پرداخت هیچ وجهی به صورت اینکه در روند مالی مراحل قانونی‌اش را طی نکند انجام نمی‌شود، ریالی هم اگر در جایی پرداخت شود و مساعدتی صورت بگیرد، همه ضبط و ثبت می‌شود. بنابراین اگر امروز حسابرسی به شهرداری بیاید همه چیز کاملاً شفاف است.
چون ما در هر کجایی که احتمال تاریکی و سوءاستفاده بود نورافکن انداختیم. قانون شفافیت را اجرایی کردیم، مشاور شفافیت منصوب کردیم و مسائل متعدد دیگر که فکر می‌کنم امروز هم برای همه کارکنان ما واضح است و هم برای هر کسی که در سیستم شهرداری نیست و بخواهد مطلع شود می‌تواند به تمام این موارد دسترسی داشته باشد.
در همین راستا ما اولین شهرداری هستیم که به سامانه یکپارچه گردش اطلاعات (سامانه شفافیت) پیوستیم و ساختار ایجاد کردیم و امروز این فضا فعال است و اطلاعات آنجا منتشر می‌شود. از طرف دیگر شورای اسلامی شهر اصفهان از همان ابتدای دوره پنجم از طریق فضای آنلاین شرایطی را فراهم کرد که همه جلسات شورا به صورت زنده برای همه مردم و رسانه‌ها قابل مشاهده باشد تا هر کس که مایل بود در جریان جزئیات همه تصمیمات شهری قرار بگیرد. این یک ظرفیت بالایی است که مردم در جریان ریز مذاکرات و مصوبات قرار بگیرند. شهردار در جلسات صحبت می‌کند، اعضای شورای شهر هر نظر مخالف و موافق دارند بیان می‌کنند و مردم می‌بینند و می‌شنوند و این کار بزرگ و ارزنده‌ای بود که در این دوره اتفاق افتاد.
یکی از مسائل مهم و قابل توجه شهرداری اصفهان عدد بودجه و همچنین میزان تحقق آن در طول سال‌های اخیر است. بودجه شهرداری اصفهان در این سال‌ها چه تغییراتی کرده است؟
واقعاً یکی از موفقیت‌های بزرگ ما در زمینه مساله بودجه است. به غیر از اینکه روند بودجه‌نویسی تغییر کرد، تأمین اعتبارها، تخصیص‌ها، تحقق بودجه و افزایش بودجه همگی در برنامه ما تغییر جدی داشتند. در سال ۹۶ که به شهرداری آمدیم بودجه ما دو میلیارد و ,۷۵۰ میلیون تومان بود. حالا به میزان بدهی‌هایی که وجود داشت نمی‌پردازم.
بودجه شهرداری اصفهان امروز حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان شده؛ آن سال بودجه دو میلیارد و ۷۵۰ میلیون ما با شیراز، تبریز و شهرهای مشابه دیگر هم‌سطح و تقریباً برابر بود ولی امروز شهرداری اصفهان از برخی از کلانشهرهای هم‌سطح خود، به اندازه چهار هزار میلیارد تومان جلو زده است.
برخی می‌گفتند این عدد بالای بودجه محقق نمی‌شود و شدنی نیست اما در تحقق بودجه هم هر سال وضعیت بسیار مطلوبی در کشور داشتیم. یعنی میزان تحقق بودجه در این سال‌ها همیشه از ۹۰ درصد به بالا بوده است. سال ۹۹ بودجه ما در اصلاح، بیش از ۷,۳۰۰ میلیارد تومان بود ولی اصل بودجه با سازمان‌ها شش هزار و خرده‌ای میلیارد بود که از این بودجه مصوب نزدیک به ۱۰۰ درصد تحقق پیدا کرده که در شرایط کنونی اقتصاد کار بسیار بزرگی است که شبیه آن را در جایی من سراغ ندارم اتفاق افتاده باشد. البته ریشه و دلایل این موفقیت هم در توان مذاکرات، تعاملات، رفتن به تهران، رایزنی‌ها با بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه، نهادهای دیگر، اقدامات در استان، اتخاذ راهکارهای درآمدی جدید، مصوبات خوب شورای شهر و… بود که همه دست به دست هم داد و این تعاملات یک هم‌افزایی ایجاد کرد که در زمینه مساله بودجه این وضعیت و شرایط خوب رقم بخورد.
در مورد توفیق شهرداری اصفهان در حوزه مشارکت و جذب سرمایه گذاری‌ها و همین طور جذب اوراق مشارکت هم به صورت کلی توضیح دهید.
عنوان مشارکت در شهرداری مصادیق متعددی دارد. گاهی از مشارکت با دولت تحت عنوان اوراق مشارکت صحبت می‌شود، یعنی دولت برای زیرساخت‌های اصلی مثل حمل و نقل که الان مترو مرسوم است، اوراق مشارکت می‌دهد و بازپرداخت نصفش را که شامل اصل و سودش باشد دولت تضمین می‌کند.
ما در این بخش هم بسیار موفق بودیم و از همان اول در این زمینه متمرکز شدیم و هر سال بین ۵۰۰ تا ۷۳۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت گرفتیم که تا الان مجموع آن به حدود سه هزار میلیارد تومان رسیده است که ۹۰ درصد آن را در حوزه حمل‌ونقل به‌ویژه در زمینه مترو استفاده کردیم. حدود ۲۰۰ میلیارد هم از این محل را برای خرید ۱۰۰ اتوبوس هزینه کردیم و بخشی از زیرساخت‌های بی‌آرتی مثل دوربین‌ها را اصلاح کردیم.
به صورت کلی این یک موفقیت بزرگ بود، اینکه خط یک مترو را به سرعت تکمیل کردیم و خط ۲ را با سرعت آغاز کردیم به خاطر این پشتوانه مالی بود که توانستیم محقق کنیم. جذب این اوراق کار بزرگی است، اینکه بتوان از منابع ملی در شهر استفاده کرد و بعد دولت ۵۰ درصد را تعهد و بازپرداخت کند و شهرداری هم با تنفس زمانی آن را پرداخت کند. چون کاری که امروز می‌کنیم یک سال بعد ممکن است چند برابر شده باشد. امروز از آن پول استفاده می‌کنیم و میلگرد و بتن و… با قیمت روز می‌خریم، با پیمانکاران قرارداد می‌بندیم و چهار سال بعد باید پول را برگردانیم. این یعنی یک کار اقتصادی درست برای ایجاد زیرساخت‌های شهری با قیمت ارزان‌تر در این زمینه خیلی خوب جلو رفتیم.
در مشارکت با بخش خصوصی هم موفق بودیم. سال ۹۶ میزان مشارکت ما ۹۱ میلیارد بود و سال ۹۹ یعنی سومین سال، حدود ۷۰۰ میلیارد شده بود که رشد بسیار بالایی بود. در همین زمینه با قرارگاه خاتم مشارکتی برای ساخت مترو خط ۲ از جبهه غرب آغاز کردیم که به نوبه خود کار ارزشمندی بود و این پروژه الان دارد به بهترین نحو به پیش می‌رود. در کل در بدترین شرایط از جمله کرونا، تحریم‌ها و مشکلات ناشی از آن از جمله نوسانات اقتصادی و وضعیت سخت حاکم بر اقتصاد شهری مانند اصفهان، در بدترین شرایط یک روز هم پروژه‌ها را متوقف نکردیم.