زمین‌لرزه در‌ذات سرزمین ماست
سخنگوی سابق سازمان زمین‌شناسی کشور درباره افزایش احتمال زمین لرزه در ایران به «آرمان» می‌گوید: ایران همیشه تحت فشار و استرس بوده و مساله جدید رخ نداده است. باید توجه داشته باشید، وقتی گسل بزرگی مانند گسل زاگرس می‌شکند، پس لرزه‌های این زمین لرزه می‌تواند تا 10ها سال اتفاق بیافتد. محمد جواد بلورچی درباره گسل فعال شده زاگرس توضیح می‌دهد: گسلی با درازای بیش از 300 کیلومتر دارید و این گسل طی سال‌ها حرکتی نداشته و حال که فعال شده است، جابه جایی و فعالیت خود را طی سالیان نشان خواهد داد. این اتفاق جدیدی نیست. از لحظه‌ای که سپر عربی به ایران خورده است، فلات فعالیتش را شروع کرده و تحت تنش است و زلزله جزو ذات این سرزمین است و این ویژگی در تمام استان‌ها وجود دارد. در ایران برخی شهرها از نظر احتمال وقوع زلزله امن‌تر از سایر شهرها انگاشته می‌شود، اما بلورچی این مساله را رد می‌کند و توضیح می‌دهد: اگر می‌گوییم همدان مقداری امن‌تر است، فقط کمی امن‌تر است و به این معنی نیست که اگر در 50 کیلومتری شیراز اتفاقی بیافتد، این شهر تحت تاثیر قرار نخواهد گرفت. در هرجای این سرزمین باید برای زمین‌لرزه‌های بزرگ آماده باشیم و زمین‌لرزه‌هایی که سال گذشته در غرب کشور داشتیم، زمین لرزه‌ای بزرگ در زاگرس بود که کمتر اتفاق افتاده و شاید در تجربه تاریخی ما کمتر ثبت شده است، این تجربه مهمی بود، اما چیزی را تغییر نمی‌دهد. ایران همیشه تحت فشار است و این فشار منجر به کوه‌زایی و گسست خواهد شد و جزو ذات همیشگی سرزمین ماست.
توان بشر در برابر توان سیاره ناچیز است
انسان تا به امروز تاثیر مخرب بسیاری بر کره زمین و محیط زیست آن داشته است، اما آیا رفتار بشر روی کره زمین می‌تواند در وقوع و تکرار زمین لرزه هم موثر باشد؟ به گفته بلورچی بزرگترین زلزله بشرزاد، زلزله ناشی از انفجار بمب اتم است. یک انفجار اتمی، زمین لرزه به بزرگی پنج و نیم ریشتر تولید می‌کند، او ادامه می‌دهد: وقتی زمین لرزه هفت و شش دهم ریشتری اتفاق می‌افتد، با در نظر داشتن اینکه در هر واحد ریشتر 33 برابر افزایش پیدا می‌کند، این به معنی چندین برابر بودن این دو زمین لرزه است و انسان توانایی چنین کاری ندارد. دستکاری انسان در طبیعت سیاره زمین کوچک و ناچیز است. بزرگترین دستکاری انسان سدهایی است که ساخته می‌شود، حجم بزرگی از آب را روی قسمتی از پوسته زمین می‌گذاریم که پیش آن نبود، ساخت سد و انباشت آب موجب زمین لرزه القایی سه تا چهار ریشتری می‌شود و نه بزرگتر. سخنگوی سابق سازمان زمین‌شناسی کشور با بیان اینکه رخداد زمین لرزه برای عمق زیر هفت کیلومتر است، ادامه داد: انسان هیچ فعالیتی برای عمق زیر هفت کیلومتر ندارد. نه ما و نه هیچ کشوری در دنیا چنین امکانی ندارد و آمریکا هم با هارپ نمی‌تواند زمین لرزه ایجاد کند. آمریکا با هارپ در آلاسکا فقط توان این را دارد که اتمسفر بالای سر هارپ را به تکان وادارد و این تکان نمی‌تواند منجر به زمین لرزه شود. اینها بزرگنمایی‌هایی است که به مردم القا می‌کنند تا بگویند ما توانمند هستیم. نه! بشر هنوز به هیچ توانایی نرسیده است، توان بشر در برابر توان سیاره ناچیز است. ما فقط باید به این نکته توجه کنیم که سیاره زمین یک موجود زنده است، حرکت می‌کند، می‌شکند و چین می‌خورد و ما باید با آن به درستی رفتار کنیم.
ایران در زلزله‌های بزرگ دنیا حضور دارد
ایران در منطقه زلزله‌خیز قرار دارد و همواره در هر استان احتمال وقوع زلزله وجود دارد، به گفته یک کارشناس مسائل شهری ایران جزو 10 کشور دارای بلایای طبیعی است. افشین خاکی به «آرمان» می‌گوید: در واقع انواع بحران‌های طبیعی و فجایع طبیعی و مواردی که گستره بالایی از انسان‌ها را در بر می‌گیرد، در ایران اتفاق می‌افتد و زلزله یکی از مهمترین بلایای طبیعی است. در یک قرن اخیر در زلزله‌های بزرگ دنیا ایران حضور دارد. ما در اسناد تاریخی هم زلزله را می‌بینیم که مثلا در دوره قاجار، زلزله، کل کاشان را تخریب می‌کند، بناهای خشتی در برابر زلزله مقاومت خاصی نداشتند و فراخوان می‌دهند تا معماران ساخت و ساز کنند و مجددا کرمان را می‌سازند. خاکی با اشاره به اینکه ساخت کاشان به نوعی همیاری اجتماعی در زمان بحران است، توضیح می‌دهد: وقتی شهرهای ما بزرگ شده‌اند و ما در دوره مدرن، شهر میلیونی داریم، ابعاد مشارکت اجتماعی شکل پیچیده‌تری به خود می‌گیرد. به‌طور کلی بحران و خصوصا بحران زلزله را می‌توانیم در سه بخش سازماندهی کنیم. بخش نخست اقدامات پیش از حادثه است. پیش از بحران باید در دو حوزه برنامه‌ریزی کنیم، حوزه سخت‌افزاری و ساخت و سازهای استاندارد که بتواند دربرابر زلزله کمترین آسیب را ببیند و شهر به شکلی باشد که شاکله خود را از دست ندهد و بتوانیم اقداملات خدماتی را انجام دهیم. این موارد در ساختن شهرها باید در نظر گرفته شود. پیش از بحران از نظر اجتماعی باید اقداماتی انجام شود. جامعه ساکن در یک شهر باید آموزش‌های لازم در زمینه بلایای طبیعی را ببینند و شبکه اجتماعی مناسب در مواجهه با بحران و پس از بحران داشته باشند تا بدانند اگر زلزله اتفاق افتاد چه باید بکنند. به گفته این کارشناس مسائل شهری در حین بحران باید موارد پیش‌بینی شده عمل کنند و جامعه باید خود را سازمادهی کند، او توضیح می‌دهد: نیروهای دولت مرکزی و جوامع محلی پیرامونی به منطقه بحران زده کمک کنند و مدیریت حین بحران خیلی مهم است چون در 48 ساعت ابتدای بحران مهمترین زمان برای خدمات‌‌رسانی است. خاکی در پایان به مهمترین نکته که بعد از وقوع بحران است اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: خدمات پس از بحران به کارهایی مانند خرید کانکس و چادر زدن برای حادثه دیدگان محدود نمی‌شود. ما درباره زلزله و پس از آن بررسی‌های فراوانی داشتیم. ممکن است جامعه پس از زلزله تعداد زیادی معلول داشته باشد همچنین ممکن است خودکشی‌های زیادی در منطقه داشته باشیم. باید به این مسائل توجه و درباره آنها برنامه‌ریزی کنیم.