درباره بیماری ام اس ( MS ) چه می‌دانید؟
اگرچه علت بیماری مشخص نیست اما مکانیزمِ اصلیِ آن آسیب زدن توسط سیستم ایمنی بدن یا اختلال در سلول‌های تولیدکنندهٔ غلافِ میلین است) بیماری خودایمنی هنگامی رخ می‌دهد که دستگاه ایمنی بدن به اشتباه حمله به خود بدن را آغاز می‌کند، دلایل ارائه شده در مورد این مکانیزم‌ها شامل عوامل ژنتیکی (وراثت)، عوامل محیطی (عفونت)، نژاد و عوامل جغرافیایی و سایر بیماری‌ها است.
ام اس در اصل با توجه به معیارهای بالینی، از جمله فراوانی بروز حمله‌ها، زمان پیشرفت بیماری و گسترش یافتن آسیب در تصاویر ام آر آی به چند گونه ام اس عود کننده بهبود یابنده (RRMS)، ام اس پیشرونده ثانویه (SPMS)، ام اس پیشرونده اولیه (PPMS) وام اس عود کننده پیشرونده (PRMS) طبقه‌بندی می‌شود.
شیوع ام اس در ایران و اصفهان؛ افزایش بیماری در مناطق شهری
در ایران هم طبق آخرین آمار حدود ۷۰ هزار بیمار مبتلا به ام‌اس گزارش شده است، ایران در ابتلاء به بیماری ام‌اس جزو ۱۰ کشور اول دنیاست آمار بیماران ام‌اس در استان اصفهان به طور میانگین ۶۰ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر است که از میانگین جهانی نیز بیشتر است، بر اساس مطالعات اپیدمیولوژیک، اصفهان را می‌توان از مناطق با ریسک متوسط تا زیاد ام‌اس در دنیا دانست.
مهدی شادنوش، رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های وزارت بهداشت با اشاره به وضعیت بیماران " ام اس" در کشور و اقدامات انجام‌شده از سوی وزارت بهداشت در حوزه بیماری ام‌اس، گفت: طی دهه‌های اخیر شیوع بیماری ام‌اس در کشور به خصوص در مناطق شهری افزایش یافته است، شیوع بیماری ام‌اس همچنان با نسبتی ۲.۵ برابری در زنان بیش از مردان بوده و بیشتر در سنین ۲۰ تا ۴۵ سال است، متوسط شیوع این بیماری بر اساس آمارهای جهانی به میزان ۱۱۲ نفر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت بوده و میزان بروز آن نیز ۵.۲ به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است، البته این نسبت در کشورهای مختلف متفاوت است.
وی تاکید کرد: در ایران نیز شیوع ام‌اس معادل ۸۷ بیمار به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت بوده و کشورمان از نظر شیوع ام‌اس در شمار کشورهای با شیوع بالا محسوب می‌شود. در عین حال باید توجه کرد که طی دهه‌های اخیر شیوع بیماری ام‌اس در کشور به خصوص در مناطق شهری افزایش یافته است. این مسئله اهمیت تشخیص و کنترل بیماری در جوانان و میانسالان را با توجه به شیوع متوسط تا بالای این بیماری در کشور نشان می‌دهد.
رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های وزارت با تاکید بر اینکه به طور متوسط سالانه حدود ۵ هزار بیمار به جمعیت مبتلایان در کشور افزوده می‌شود، تصریح کرد: این بیماری از سال ۱۳۸۴ در کشور در زمره بیماری‌های خاص و مورد حمایت وزارت بهداشت قرار گرفته و اقدامات متعددی برای حمایت از این بیماران انجام شده است. به طوری که سامانه رجستری و سرشماری بیماران ام‌اس در کشور راه‌اندازی شد، تشکیل کمیته علمی مشورتی برای ترسیم سیاست‌های کلی در امر تشخیص و درمان و توانبخشی بیماران و همچنین کمیته‌های ام اس دانشگاهی جهت تأیید بیماری و رسیدگی به موضوعات در سطح هر دانشگاه علوم پزشکی یکی دیگر از اقدامات مربوط به حوزه بیماران ام‌اس بوده است.
۳) رژیم غذایی بیماران ام اس
بیماران ام اس به ویژه زنان، بیشتر از سایرین در معرض حمله قلبی، انواع سکته مغزی و نارسایی قلبی هستند، لذا این افراد باید توجه ویژه‌ای به رژیم غذایی خود داشته باشند تا از ابتلاء به سایر بیماری‌ها جلوگیری کنند.
برای مثل چربی‌های ترانس باعث افزایش التهاب در درون رگ‌های خونی شده و از این رو می‌توانند منجر به مشکلات قلبی و عروقی شوند، از این رو بیماران ام اس باید از مصرف غذاهای حاوی این نوع چربی‌ها خودداری کنند. این بیماران باید سعی کنند وزن خود را در یک حالت مطلوب نگه دارند، چرا که چاقی، فعالیت و تحرک بدنی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و مطلوب نیست، پس مصرف قند زیاد به نفع این بیماران نیست، کنترل میزان نمک مصرفی برای کنترل فشارخون و بیماری‌های قلبی در این بیماران از اهمیت خاصی برخوردار است.
بهتر است از غلات کامل و سبوسدار مانند نان‌های سنگک، نان جو و نان‌های سبوسدار استفاده شود، چرا که استفاده از غلات کامل به دلیل داشتن فیبر و الیاف غذایی نه تنها به کنترل وزن کمک می‌کند، بلکه مانع یبوست می‌شود. حساسیت به پروتئین گلوتن موجود در گندم و ذرت که سلیاک نامیده می‌شود، در افراد مبتلا به ام اس نسبت به سایرین بیشتر است، پس گلوتن باید از رژیم غذایی حذف شود.
درمان ام اس
ام اس قابل معالجه نیست و درمان به طور عمومی بر سرعت بخشیدن به بهبود پس از عود بیماری و آهسته ساختن پیشرفت بیماری و مدیریت علائم متمرکز می‌شود، علائم برخی بیماران آن‌قدر ملایم است که هیچ درمانی لازم نیست، راه‌های گوناگونی برای غلبه بر مشکلات ناشی از ام. اس وجود دارد، در حالی که بسیاری از علائم ام. اس را می‌توان به گونه‌ای مؤثر توسط انواع درمان‌ها مهار کرد، داروهای تخفیف دهنده بیماری می‌توانند در کاهش رخداد و شدت عودهای بیماری مؤثر باشد.
متخصصانی مثل کار درمانگران، فیزیوتراپیت ها، مشاوران موارد مربوط به نگهداری و دفع و نیز روانشناسان می‌توانند در زمینه‌های حرکتی، هماهنگی اعضا، توانایی در نگهداری، دفع و اختلالات تمرکزی و حافظه‌ای یاری رسان باشند. بیماران مبتلا به ام. اس. باید گزینه‌های درمانی و نگرانی‌های خود را با متخصصان مراقبت‌های درمانی مربوطه مطرح کنند.
پزشکان عمومی نیز می‌توانند بیمار را به متخصص مناسبی ارجاع دهند. “مؤسسه ملی بهداشت و بهینه) ” راهکارهای مفصلی در زمینه شیوه‌های بالینی بهینه برای همه جنبه NICE سازی بالینی (این راهکارها به همه بیماران ۱۲ های مراقبت‌های بهداشتی مربوط به ام. اس. تهیه کرده است.)” در NHS مبتلا به ام. اس. در زمینه درمان مورد انتظار از سوی “اداره بهداشت و سلامت ملی (انگلستان و ویلز، آگاهی بیشتری می‌دهد.
کاهش خطر ابتلاء به کرونا با نوید واکسیناسیون بیماران ام اس
بیماری ام اس به تنهایی ریسک ابتلاء به بیماری کووید ۱۹ را افزایش نمی‌دهد، اما با این حال برخی از عوامل مرتبط با بیماری ام اس می‌تواند خطر ابتلاء به کووید ۱۹ را افزایش دهد، این فاکتورها شامل وجود سایر بیماری‌های زمینه‌ای همراه با بیماری ام اس مانند بیماری‌های قلبی ریوی و دیابت، عدم تحرک قابل ملاحظه برای مثال گذراندن تمام روز در تخت خواب یا نشستن طولانی مدت، سن بالاتر از ۶۰ سال و استفاده از داروهای اختصاصی است که سبب کاهش تعداد سلول‌های ایمنی می‌شود.
برخی اوقات پاسخ بدن به عفونت‌ها ازجمله بیماری کووید ۱۹ ممکن است سبب بدتر شدن یا شدت علائم بیماری ام اس شود، مانند احساس خستگی بیشتر، عدم تمرکز کافی و یا ناتوانی در حرکت و دید، به طور نرمال این علائم بعد از کاهش عفونت برطرف می‌شوند، اما در غیر این صورت باید با پزشک متخصص مشورت کرد.
نویدهای ساخت واکسن در دنیا و کشور برای مقابله با ویروس کرونا برای بیماران ام اس هم اخبار خوشایندی را به همراه داشته است، این در حالی است که رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های وزارت بهداشت درباره وضعیت واکسیناسیون بیماران ام‌اس علیه کرونا، اظهار کرد: تخصیص سهمیه واکسن کرونا به بیماران ام اس در تهران و همه شهرها بر اساس دستورالعمل‌های ابلاغی و همکاری انجمن‌های حمایتی این بیماران با معاونت‌های درمان و بهداشت دانشگاه‌های علوم پزشکی انجام شده است.
شادنوش تاکید کرد: در خصوص اولویت‌بندی و فراخوان بیماران و هدایت‌شان به سمت مراکز منتخب تزریق واکسن نیز اقدامات لازم انجام شده است. باید توجه کرد که واکسیناسیون بیماران ام اس از اردیبهشت ماه سال جاری آغاز شده و آمار پوشش واکسیناسیون در این بیماران را نیز بعداً اعلام می‌کنیم.