نگرانی‌های معیشتی و جراحی بودجه
براساس قانون، بودجه کل کشور هر ساله باید تا 15 آذر تقدیم هیئت رئیسه مجلس شود. طبق نظمی که دولت تدبیر و امید بر خلاف دولت‌های نهم و دهم در‌این‌باره داشته است، به جز موارد استثنایی، همیشه در وقت مقرر بودجه کشور را تهیه و تقدیم مجلس کرده است. محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه هم پیش از این از آمادگی دولت برای ارائه بودجه 98 در 15 آذر توسط رئیس جمهوری خبر داده بود ولی به دلایلی این زمان تغییر کرد و 18 آذر به عنوان روز تقدیم بودجه به مجلس معرفی شد.
این در حالی است که بهروز نعمتی، سخنگوی مجلس پیش از تعطیلی مجلس، سفر استانی رئیس جمهوری و سرکشی نمایندگان به حوزه‌های انتخابیه را وسط کشید و گفت که «طبق رایزنی‌های صورت گرفته بین دولت و مجلس، قرار است دولت لایحه بودجه سال ۹۸ را روز یکشنبه (۲۵ آذرماه) به مجلس تقدیم کند.» هر چند که باز نعمتی طی خبری اعلام کرد: «بودجه 98 در وقت مقرر 25 آذر به مجلس نخواهد آمد چون رهبری در دیدار سران سه قوه رهنمودهایی درباره بودجه سال آینده داشتند که بر این اساس قرار شد اصلاحات مورد نظر ایشان در لایحه بودجه اعمال شود.»
به گفته نعمتی، تقدیم لایحه بودجه 98 به مجلس به بعد از اعمال اصلاحات مدنظر رهبری در لایحه توسط سران قوا موکول خواهد شد بنابراین پس از ارائه رسمی بودجه توسط رئیس جمهوری به هیئت رئیسه مجلس، این لایحه در همان روز تکثیر و در اختیار نمایندگان قرار می‌گیرد و کمیسیون‌های تخصصی مجلس و همچنین نمایندگان، 15 روز فرصت دارند تا این لایحه را بررسی و نظرات خود را درباره آن اعلام کنند. پس از بررسی لایحه در کمیسیون‌های تخصصی، کمیسیون تلفیق بودجه مجلس تشکیل می‌شود و این کمیسیون نیز 15 روز فرصت دارد تا این لایحه را بررسی کند البته با درخواست رئیس کمیسیون تلفیق این زمان تا 15 روز دیگر قابل تمدید است. پس از بررسی لایحه بودجه سال 98 در کمیسیون تلفیق، نمایندگان 10 روز فرصت دارند تا نظرات خود را درباره این لایحه اعلام کنند.
کاهش فروش نفت و تاثیر بر بودجه 98
ولی نکته قابل توجه بودجه سال 98 نسبت به بودجه سال‌های گذشته، وضعیت نابسامان اقتصادی کشور پس از تحریم‌های اعمال شده توسط آمریکا است. موضوعی که ترامپ درصدد است با اعمال فشار به سایر کشورهای خریدار نفت ایران، زمینه کاهش فروش نفت ایران را تا جای امکان فراهم کند. بنابراین با توجه به تک‌محصولی بودن کشور ما و وابستگی شدید ایران به فروش نفت، قطعا موضوع کاهش صادرات نفت بر بودجه سال 98 تاثیر عمیق و غیرقابل انکاری خواهد داشت.
سناریوی سه‌گانه بودجه 98
در شرایط متفاوت نفتی
هر چند که محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه بارها اعلام کرده است که در‌این‌باره نگرانی وجود ندارد و دولت سه سناریوی مختلف برای مواجهه با شرایط عادی، سخت و بحرانی فروش نفت در بودجه تدارک دیده است، ولی به خودی خود این کاهش در بهترین حالت ممکن هم روی بودجه کشور بی‌تاثیر نخواهد بود. محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس هم با اشاره به وضعیت موجود اقتصادی و کاهش فروش نفت و تاثیر آن در بودجه سال 98 طی گفت‌وگویی اظهار کرد: «با توجه به شرایط اقتصادی و تحریم‌های دشمن، به نظر می‌رسد مفروضات ما در بودجه 98 با بودجه 97 تفاوت داشته باشد و باید پیامدهای هر تصمیمی که در این حوزه اخذ می‌شود را پیش‌بینی کرد.» او افزود: «تعیین سیاست‌های تجاری در سال 98 یکی از بخش‌های مهم اقتصادی است که در این حوزه طی سال آینده با محدودیت‌هایی مواجه خواهیم شد.» عبدالرضا مصری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هم در‌این‌باره به «ابتکار» گفت: «قطعا کاهش فروش نفت بر بودجه سال 98 اثرگذار است ولی باید با توجه به شرایط خاص اقتصادی، سناریوهای مختلف بودجه‌ای برای سال 98 تدوین کرد.» این نماینده اصولگرای مجلس تصریح کرد: «باید سناریوی بازی در قبال بودجه 98 داشته باشیم که بر اساس شرایطی که در آینده پیش می‌آید حداقل‌ها را در نظر بگیریم و راه برای مانور احتمالات حداکثری باز باشد. یعنی اینطور نباشد که یک بودجه بسته داشته باشیم و بگوییم همان باید اجرا شود.» در ادامه پورابراهیمی هم یکی از ملاک‌های تجارت خارجی را فروش نفت، دانست و افزود: «این امر براساس مفروضات بودجه‌ای به سه حالت خوش‌بینانه، بدبینانه و متوسط تقسیم می‌شود. فروش نفت در سال آینده در حالت خوش‌بینانه 2 میلیون بشکه، در حالت بدبینانه یک میلیون بشکه و در حالت بینابین 1.5 میلیون بشکه پیش‌بینی می‌شود.»
تاکید به حمایت
از اقشار آسیبپذیر در بودجه آتی
سیاست‌های حمایتی در بودجه 98 یکی از مهم‌ترین نکاتی است که دولت و مجلس و قوه قضائیه درباره اعمال آن برای کاهش فشار اقتصادی بر اقشار آسیبپذیر اتفاق نظر دارند و رهبری هم درباره انجام آن تذکرات و توصیه‌های لازم را به قوا در بودجه 98 داده‌اند. علی کاظمی، دیگر عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اشاره به وعده حمایتی دولت از اقشار آسیبپذیر در بودجه 98 به «ابتکار» گفت: «بودجه 98 با توجه به شرایط فعلی کشور قرار است به نحوی بسته شود که مشکلات اقتصادی مردم در آن دیده شود و مشکلات اقشار آسیبپذیر هم در آن لحاظ شود. بنابراین رهبری هم در این باره به سران قوا نکاتی را متذکر شده‌اند که قرار است این اصلاحیه‌ها در بودجه 98 لحاظ شوند.» او افزود: «پس از انجام اصلاحیه‌های فوق، بودجه به مجلس می‌آید و ما می‌توانیم به طور تخصصی درباره آن اعلام نظر کنیم.»
دغدغه رهبری برای حل مشکلات اقشار آسیبپذیر
مصری هم در‌این‌باره به «ابتکار» گفت: «درباره جزئیات این جلسه و تذکرات اصلاحی رهبری اطلاعی ندارم ولی همواره دغدغه ایشان تامین عدالت اجتماعی و مایحتاج و نیازهای آحاد مردم بوده است تا این تورم ایجاد شده باعث ضربه و آسیب به اقشار آسیبپذیر و حقوق‌بگیر نشود.» این عضو اصولگرای مجلس همچنین به «ابتکار» گفت: «تاکید مقام رهبری همواره بر این است که جهش قیمت‌ها به اقشار آسیبپذیر جامعه فشار نیاورد. بنابراین جهت تامین نظر ایشان، بودجه‌ای که قرار بود 25 آذر به مجلس بیاید، با توجه به نظرات اصلاحی ایشان، احتمالا پس از اعمال اصلاحیه‌های فوق، روز سه‌شنبه یا چهارشنبه به مجلس می‌آید.»
پورابراهیمی، نماینده مردم کرمان در مجلس هم درخصوص سیاست‌های حوزه حمایتی در بودجه 98 تاکید کرد: «دولت قرار است پیشنهادی را درباره این سیاست‌ها ارائه دهد که یکی از این پیشنهادات در ارتباط با ثابت نگهداشتن قیمت کالاهای اساسی و تخصیص ارز با نرخ ترجیحی است. متوسط قیمت کالاهای اساسی که با نرخ ارز ترجیحی در سطح خرده فروشی در اختیار مردم قرار می‌گیرد، نشان از آن دارد که متوسط قیمت این کالاها در مقایسه با گذشته 70 درصد بیشتر شده است.» او تاکید کرد: «این امر در حالی است که قرار بوده این کالاها با نرخ ارز 4200 تومان در اختیار مصرف‌کننده قرار گیرد که عملا قیمت آن تفاوتی با سال گذشته نکرده است.» مصری هم در این باره به «ابتکار» گفت: «نمی‌توانیم بگوییم تخصیص ارز با نرخ ترجیحی است، در حقیقت نرخی که در بازار ایجاد شده است واقعی نیست. باید کالاهای اساسی را با حداقل قیمت و با سیستم توسعه مناسب تامین کنیم. اینکه کالاهای اساسی را با ارز دولتی و پایین بخریم و برای برخی ایجاد رانت کنیم که صادرات معکوس به کشورهای دیگر صورت بگیرد عادلانه نیست.» علی کاظمی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هم درباره اختصاص نرخ ارز ترجیحی به کالاهای اساسی به «ابتکار» گفت: «همه توقع دارند حالا که حباب ارزی شکسته است و قیمت ارز روند کاهشی را طی می‌کند، این کاهش روی قیمت کالاهای اساسی که بالا رفته بودند هم اثر بگذارد و شاهد شکسته شدن نرخ‌های اقلام باشیم.»
الزام صرفه‌جویی در بودجه 98
نکته مهم دیگری که به نظر مصری در شرایط جنگ اقتصادی برای سال آینده با آن مواجه هستیم و باید مدنظر قرار دهیم، صرفه‌جویی و کنترل هزینه‌های اضافی در بودجه 98 است. این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس تصریح کرد: «به نظرم باید نهایت صرفه‌جویی در هزینه‌ها در بودجه 98 اعمال شود. نمی‌توانیم بگوییم هزینه‌ای مشخص و ثابت داشته باشیم که کار خودش را انجام دهد و کشور هم مجبور به تامین هزینه‌های آن شود، بلکه باید بسیاری از هزینه‌های غیرضرور برای سال آینده حذف شود و با صرفه‌جویی بالایی سال 98 را آغاز کنیم.» او در توضیح هزینه‌های غیرضرور به «ابتکار» گفت: «بسیاری از هزینه‌های جاری، منهای حقوق و دستمزد، هزینه غیرضرور است. البته به همان میزانی که صرفه‌جویی می‌کنیم، برای هزینه‌های جاری حقوق و دستمزد باید نهایت تلاش را داشته باشیم که حقوق اشخاص ثابت افزایش داشته باشد و متناسب با معاش روز و تورم اثری روی سفره‌های آنها به طور مستقیم یا غیرمستقیم نداشته باشد.»
این نماینده مردم کرمانشاه در مجلس با تاکید بر اینکه «قدرت خرید مردم را باید حفظ کنیم»، گفت: «یا باید حقوق‌ها را به میزان تورم افزایش بدهیم یا کالاهای اساسی که اثری ضدتورمی دارد را تامین کنیم.
نباید سفره‌های مردم لاغر شوند و به‌خصوص اقشار کم‌درآمد از طبقات تحت پوشش کمیته و بهزیستی تا رزمندگان معسر و بازنشستگان و شاغلین دولتی و غیردولتی باید در برنامه‌های حمایتی دولت در بودجه 98 دیده شوند.» او در عین حال هزینه‌های غیرضروری را برگزاری همایش‌ها و سمینارهای داخلی و خارجی دانست که مبالغ بالایی را بر برگزارکنندگان تحمیل می‌کند. مصری ادامه داد: «ریخت‌وپاش و هزینه‌های غیرضروری ما زیاد است و باید به حداقل خود برسند.
ما در دیدارهای رسمی که با برخی کشورها داشته‌ایم، هزینه پذیرایی خاصی نداشتند و صرفا چای، آب یا یک قهوه در دیدارهای رسمی هزینه می‌کنند در حالی که ما در همایش‌های داخلی هزینه‌های زیادی داریم. چه ضرورتی دارد که به جای سمینار، سمیناهار داشته باشیم؟ باید جلوی این هزینه‌ها و بریز و بپاش‌ها در بودجه 98 گرفته شوند و بودجه به سمت تولید سوق داده شود.»
این عضو کمیسیون برنامه و بودجه ادامه داد: «درحال حاضر گرفتار این هستیم که برای تامین هزینه‌های دولت به معنای عام، چقدر نفت بفروشیم و چقدر مالیات بگیریم، در حالی که تولید با خود اشتغال می‌آورد و اشتغال مالیات بیشتر و مالیات بیشتر هم آبادانی. پس باید بودجه سال 98 بیشتر معطوف به تولید باشد.»
به گفته نعمتی، تقدیم لایحه بودجه 98 به مجلس به بعد از اعمال اصلاحات مدنظر رهبری در لایحه توسط سران قوا موکول خواهد شد بنابراین پس از ارائه رسمی بودجه توسط رئیس جمهوری به هیئت رئیسه مجلس، این لایحه در همان روز تکثیر و در اختیار نمایندگان قرار می‌گیرد و کمیسیون‌های تخصصی مجلس و همچنین نمایندگان، 15 روز فرصت دارند تا این لایحه را بررسی و نظرات خود را درباره آن اعلام کنند. پس از بررسی لایحه در کمیسیون‌های تخصصی، کمیسیون تلفیق بودجه مجلس تشکیل می‌شود و این کمیسیون نیز 15 روز فرصت دارد تا این لایحه را بررسی کند البته با درخواست رئیس کمیسیون تلفیق این زمان تا 15 روز دیگر قابل تمدید است. پس از بررسی لایحه بودجه سال 98 در کمیسیون تلفیق، نمایندگان 10 روز فرصت دارند تا نظرات خود را درباره این لایحه اعلام کنند.
کاهش فروش نفت و تاثیر بر بودجه 98
ولی نکته قابل توجه بودجه سال 98 نسبت به بودجه سال‌های گذشته، وضعیت نابسامان اقتصادی کشور پس از تحریم‌های اعمال شده توسط آمریکا است. موضوعی که ترامپ درصدد است با اعمال فشار به سایر کشورهای خریدار نفت ایران، زمینه کاهش فروش نفت ایران را تا جای امکان فراهم کند. بنابراین با توجه به تک‌محصولی بودن کشور ما و وابستگی شدید ایران به فروش نفت، قطعا موضوع کاهش صادرات نفت بر بودجه سال 98 تاثیر عمیق و غیرقابل انکاری خواهد داشت.
سناریوی سه‌گانه بودجه 98
در شرایط متفاوت نفتی
هر چند که محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه بارها اعلام کرده است که در‌این‌باره نگرانی وجود ندارد و دولت سه سناریوی مختلف برای مواجهه با شرایط عادی، سخت و بحرانی فروش نفت در بودجه تدارک دیده است، ولی به خودی خود این کاهش در بهترین حالت ممکن هم روی بودجه کشور بی‌تاثیر نخواهد بود. محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس هم با اشاره به وضعیت موجود اقتصادی و کاهش فروش نفت و تاثیر آن در بودجه سال 98 طی گفت‌وگویی اظهار کرد: «با توجه به شرایط اقتصادی و تحریم‌های دشمن، به نظر می‌رسد مفروضات ما در بودجه 98 با بودجه 97 تفاوت داشته باشد و باید پیامدهای هر تصمیمی که در این حوزه اخذ می‌شود را پیش‌بینی کرد.» او افزود: «تعیین سیاست‌های تجاری در سال 98 یکی از بخش‌های مهم اقتصادی است که در این حوزه طی سال آینده با محدودیت‌هایی مواجه خواهیم شد.» عبدالرضا مصری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هم در‌این‌باره به «ابتکار» گفت: «قطعا کاهش فروش نفت بر بودجه سال 98 اثرگذار است ولی باید با توجه به شرایط خاص اقتصادی، سناریوهای مختلف بودجه‌ای برای سال 98 تدوین کرد.» این نماینده اصولگرای مجلس تصریح کرد: «باید سناریوی بازی در قبال بودجه 98 داشته باشیم که بر اساس شرایطی که در آینده پیش می‌آید حداقل‌ها را در نظر بگیریم و راه برای مانور احتمالات حداکثری باز باشد. یعنی اینطور نباشد که یک بودجه بسته داشته باشیم و بگوییم همان باید اجرا شود.» در ادامه پورابراهیمی هم یکی از ملاک‌های تجارت خارجی را فروش نفت، دانست و افزود: «این امر براساس مفروضات بودجه‌ای به سه حالت خوش‌بینانه، بدبینانه و متوسط تقسیم می‌شود. فروش نفت در سال آینده در حالت خوش‌بینانه 2 میلیون بشکه، در حالت بدبینانه یک میلیون بشکه و در حالت بینابین 1.5 میلیون بشکه پیش‌بینی می‌شود.»
تاکید به حمایت
از اقشار آسیبپذیر در بودجه آتی
سیاست‌های حمایتی در بودجه 98 یکی از مهم‌ترین نکاتی است که دولت و مجلس و قوه قضائیه درباره اعمال آن برای کاهش فشار اقتصادی بر اقشار آسیبپذیر اتفاق نظر دارند و رهبری هم درباره انجام آن تذکرات و توصیه‌های لازم را به قوا در بودجه 98 داده‌اند. علی کاظمی، دیگر عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اشاره به وعده حمایتی دولت از اقشار آسیبپذیر در بودجه 98 به «ابتکار» گفت: «بودجه 98 با توجه به شرایط فعلی کشور قرار است به نحوی بسته شود که مشکلات اقتصادی مردم در آن دیده شود و مشکلات اقشار آسیبپذیر هم در آن لحاظ شود. بنابراین رهبری هم در این باره به سران قوا نکاتی را متذکر شده‌اند که قرار است این اصلاحیه‌ها در بودجه 98 لحاظ شوند.» او افزود: «پس از انجام اصلاحیه‌های فوق، بودجه به مجلس می‌آید و ما می‌توانیم به طور تخصصی درباره آن اعلام نظر کنیم.»
دغدغه رهبری برای حل مشکلات اقشار آسیبپذیر
مصری هم در‌این‌باره به «ابتکار» گفت: «درباره جزئیات این جلسه و تذکرات اصلاحی رهبری اطلاعی ندارم ولی همواره دغدغه ایشان تامین عدالت اجتماعی و مایحتاج و نیازهای آحاد مردم بوده است تا این تورم ایجاد شده باعث ضربه و آسیب به اقشار آسیبپذیر و حقوق‌بگیر نشود.» این عضو اصولگرای مجلس همچنین به «ابتکار» گفت: «تاکید مقام رهبری همواره بر این است که جهش قیمت‌ها به اقشار آسیبپذیر جامعه فشار نیاورد. بنابراین جهت تامین نظر ایشان، بودجه‌ای که قرار بود 25 آذر به مجلس بیاید، با توجه به نظرات اصلاحی ایشان، احتمالا پس از اعمال اصلاحیه‌های فوق، روز سه‌شنبه یا چهارشنبه به مجلس می‌آید.»
پورابراهیمی، نماینده مردم کرمان در مجلس هم درخصوص سیاست‌های حوزه حمایتی در بودجه 98 تاکید کرد: «دولت قرار است پیشنهادی را درباره این سیاست‌ها ارائه دهد که یکی از این پیشنهادات در ارتباط با ثابت نگهداشتن قیمت کالاهای اساسی و تخصیص ارز با نرخ ترجیحی است. متوسط قیمت کالاهای اساسی که با نرخ ارز ترجیحی در سطح خرده فروشی در اختیار مردم قرار می‌گیرد، نشان از آن دارد که متوسط قیمت این کالاها در مقایسه با گذشته 70 درصد بیشتر شده است.» او تاکید کرد: «این امر در حالی است که قرار بوده این کالاها با نرخ ارز 4200 تومان در اختیار مصرف‌کننده قرار گیرد که عملا قیمت آن تفاوتی با سال گذشته نکرده است.» مصری هم در این باره به «ابتکار» گفت: «نمی‌توانیم بگوییم تخصیص ارز با نرخ ترجیحی است، در حقیقت نرخی که در بازار ایجاد شده است واقعی نیست. باید کالاهای اساسی را با حداقل قیمت و با سیستم توسعه مناسب تامین کنیم. اینکه کالاهای اساسی را با ارز دولتی و پایین بخریم و برای برخی ایجاد رانت کنیم که صادرات معکوس به کشورهای دیگر صورت بگیرد عادلانه نیست.» علی کاظمی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هم درباره اختصاص نرخ ارز ترجیحی به کالاهای اساسی به «ابتکار» گفت: «همه توقع دارند حالا که حباب ارزی شکسته است و قیمت ارز روند کاهشی را طی می‌کند، این کاهش روی قیمت کالاهای اساسی که بالا رفته بودند هم اثر بگذارد و شاهد شکسته شدن نرخ‌های اقلام باشیم.»
الزام صرفه‌جویی در بودجه 98
نکته مهم دیگری که به نظر مصری در شرایط جنگ اقتصادی برای سال آینده با آن مواجه هستیم و باید مدنظر قرار دهیم، صرفه‌جویی و کنترل هزینه‌های اضافی در بودجه 98 است. این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس تصریح کرد: «به نظرم باید نهایت صرفه‌جویی در هزینه‌ها در بودجه 98 اعمال شود. نمی‌توانیم بگوییم هزینه‌ای مشخص و ثابت داشته باشیم که کار خودش را انجام دهد و کشور هم مجبور به تامین هزینه‌های آن شود، بلکه باید بسیاری از هزینه‌های غیرضرور برای سال آینده حذف شود و با صرفه‌جویی بالایی سال 98 را آغاز کنیم.» او در توضیح هزینه‌های غیرضرور به «ابتکار» گفت: «بسیاری از هزینه‌های جاری، منهای حقوق و دستمزد، هزینه غیرضرور است. البته به همان میزانی که صرفه‌جویی می‌کنیم، برای هزینه‌های جاری حقوق و دستمزد باید نهایت تلاش را داشته باشیم که حقوق اشخاص ثابت افزایش داشته باشد و متناسب با معاش روز و تورم اثری روی سفره‌های آنها به طور مستقیم یا غیرمستقیم نداشته باشد.»
این نماینده مردم کرمانشاه در مجلس با تاکید بر اینکه «قدرت خرید مردم را باید حفظ کنیم»، گفت: «یا باید حقوق‌ها را به میزان تورم افزایش بدهیم یا کالاهای اساسی که اثری ضدتورمی دارد را تامین کنیم.
نباید سفره‌های مردم لاغر شوند و به‌خصوص اقشار کم‌درآمد از طبقات تحت پوشش کمیته و بهزیستی تا رزمندگان معسر و بازنشستگان و شاغلین دولتی و غیردولتی باید در برنامه‌های حمایتی دولت در بودجه 98 دیده شوند.» او در عین حال هزینه‌های غیرضروری را برگزاری همایش‌ها و سمینارهای داخلی و خارجی دانست که مبالغ بالایی را بر برگزارکنندگان تحمیل می‌کند. مصری ادامه داد: «ریخت‌وپاش و هزینه‌های غیرضروری ما زیاد است و باید به حداقل خود برسند.
ما در دیدارهای رسمی که با برخی کشورها داشته‌ایم، هزینه پذیرایی خاصی نداشتند و صرفا چای، آب یا یک قهوه در دیدارهای رسمی هزینه می‌کنند در حالی که ما در همایش‌های داخلی هزینه‌های زیادی داریم. چه ضرورتی دارد که به جای سمینار، سمیناهار داشته باشیم؟ باید جلوی این هزینه‌ها و بریز و بپاش‌ها در بودجه 98 گرفته شوند و بودجه به سمت تولید سوق داده شود.»
این عضو کمیسیون برنامه و بودجه ادامه داد: «درحال حاضر گرفتار این هستیم که برای تامین هزینه‌های دولت به معنای عام، چقدر نفت بفروشیم و چقدر مالیات بگیریم، در حالی که تولید با خود اشتغال می‌آورد و اشتغال مالیات بیشتر و مالیات بیشتر هم آبادانی. پس باید بودجه سال 98 بیشتر معطوف به تولید باشد.»