تهران| دود مناقشه در چشم کاروانسرا
این «بولدوزر سرا» را دریابید
در برخی از نقل‌قول‌های غیر مستند اما معمول در افکار عمومی بعضی مردم منطقه، قدمت این بنای تاریخی را چند هزار سال کِش می‌دهند و می‌گویند «اسکندر در گردنه گدوک به دنبال داریوش بود»، تعدادی هم پای نادرشاه را به وسط می‌کشند که در آنجا به دست پسرش ترور شد و افرادی هم معتقدند که محمدعلی شاه در کنار این کاروانسرا از مشروطه خواهان شکست خورد.
اما آنچه هویدا است اینکه منازعه بر سر مالکیت و کاربری کاروانسرای گدوک همچنان باقی است و این بنای تاریخی هنوز به‌عنوان محل نگهداری ماشین‌آلات راهداری استفاده می‌شود.
ریزش سقف تعدادی از اتاق‌های کاروانسرا، سیاهی دیوارهای ناشی از دود بولدوزرها و تخریب برخی ستون‌ها در جریان تردد گریدرها و دیگر ماشین‌آلات از جمله مظاهر موجود در این مکان است و اگر بگوییم هر بلای دیگری که فکرش را بکنید بر سر این بنای تاریخی که ثبت ملی نیز است طی سال‌های گذشته آمده، بیهوده نگفته‌ایم.
با توجه به موقعیت حساس گدوک در بالاترین نقطه حدفاصل فلات مرکزی ایران و ناحیه مازندران که نقطه‌ای برف‌گیر و بسیار سرد نیز است، وجود کاروانسرایی مستحکم و وسیع که بتواند کاروانیان و مسافران را پناه دهد، حیاتی و مهم به نظر می‌رسیده است.
کاروانسرایی در 17 کیلومتری منتهی‌الیه شمال شرقی فیروزکوه در استان تهران که همچنان درگیر و دار ازنظر کاربری و نیز نحوه استفاده از آن، جلو تخریب آن گرفته نشده و صدای مسئولان هم درآمده است.
فیروزکوه یکی از 16 شهرستان استان تهران است که در فاصله 120 کیلومتری شمال شرقی پایتخت قرار دارد.
بر پایه مستندات تاریخی قدمت کاروانسرای گدوک به عصر صفویه می‌رسد که به گفته کارشناسان میراث فرهنگی، بخش قابل‌تأملی از آن به علت استفاده غلط تخریب‌شده است.
این کاروانسرا اکنون در اختیار اداره کل راهداری استان مازندران قرار دارد و از آن به‌عنوان پارکینگ ماشین‌آلات راه‌سازی نظیر بلدوزر و گریدر که مسئولیت باز نگه‌داشتن جاده فیروزکوه - مازندران را در مواقع زمستان و کولاک برف و باران بر عهده‌دارند، بهره‌برداری می‌شود.
ادامه وضع موجود با وجود تأکید معاون رئیس‌جمهوری
آبان ماه امسال معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در محل این کاروانسرای تاریخی که اینک کاربری پارکینگ و تعویض‌روغنی خودروهای سنگین دارد حاضر شد و از نقاط مختلف آن بازدید کرد.
علی‌اصغر مونسان پس از بازدید از این بنای تاریخی ثبت ملی به‌صراحت اعلام کرد: وضعیت این کاروانسرا به‌هیچ‌عنوان قابل توجیه نیست و به‌سرعت باید (ماشین‌آلات راهداری) تخلیه و آسیب‌های وارده به محل مرمت شود.
او در جمع خبرنگاران پیگیری و هماهنگی نکردن مسئولان میراث فرهنگی و راهداری را در وضعیت کنونی این مکان تاریخی مؤثر دانست و اظهار داشت: کاروانسرای گدوک پس از مرمت، محل مهمی در حوزه گردشگری خواهد بود.
باوجوداین اظهارات و تلاش‌های مختلف برای تحویل این مکان به مسئولان میراث فرهنگی تا لحظه مخابره این گزارش، همچنان اقدامی برای صیانت بهتر از کاروانسرا انجام‌نشده است.
البته به‌تازگی نماینده مردم فیروزکوه و دماوند در مجلس اعلام کرده که در جلسه چند روز گذشته با وزیر راه و شهرسازی قرار شده است که کاروانسرای گدوک تخلیه و به سازمان میراث فرهنگی واگذار شود.
کاروانسرای گدوک از نگاه میراث فرهنگی
به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری فیروزکوه این بنای تاریخی در دوران حکومت صفویه به دستور شاه‌عباس صفوی احداث‌شده است و حدود 400 سال قدمت دارد.
ابراهیم اکبری اظهار داشت: مصالح به‌کاررفته در احداث این کاروانسرا از آجر و سنگ تشکیل‌شده و در دوره‌های مختلف تاریخی نیز این مکان دستخوش مرمت‌های جزئی بوده است.
این مقام مسئول بیان کرد: در تلاشیم راهداری، کاروانسرا را تخلیه کند و پس از مرمت توسط میراث فرهنگی به‌عنوان جاذبه مهم گردشگری پیش روی علاقه‌مندان قرار گیرد.
راهداری فیروزکوه: احداث 2 راهدارخانه ضروری است
استقرار ماشین‌آلات راهداری در کاروانسرای گدوک در حالی است که مستندات تقسیمات کشوری در سال 1366 منطقه گدوک در مرز دو استان تهران و مازندران را متعلق به تهران اعلام و در سال 1388 نیز وزارت کشور مجدد این امر را به استانداری‌های تهران و مازندران ابلاغ کرده است.
رئیس راهداری فیروزکوه در این زمینه توضیح داد: راهدارخانه سرچمن در 140 متری غرب کاروانسرای گدوک، متعلق به فیروزکوه و مسئول بازگشایی حدفاصل شهر فیروزکوه تا منطقه گدوک است.
حسین آقایی اظهار داشت: اگر راهداری سوادکوه ماشین‌آلات خود را از کاروانسرا تخلیه کند برای بازگشایی مسیر گدوک - سوادکوه به مشکل جدی مواجه می‌شود لذا احداث دو راهدارخانه در منطقه گدوک، برای راهداری فیروزکوه (در محدوده استان تهران) و نیز سوادکوه (در محدوده استان مازندران) از نیازهای جدی تلقی می‌شود تا کار بازگشایی راه‌ها و خدمات‌رسانی در جاده‌ها نیز باوجود حجم بالای ترددها در این منطقه با مشکل مواجه نشود.