چند درصد از ایرانی‌ها شاد هستند؟
بر اساس نتایج یک نظرسنجی وضعیت شادمانی ۶۳ درصد از ایرانی‌ها در وضعیت مطلوب است. یک رفتارشناس اجتماعی دلیل پایین بودن این آمار را شیوع بیماری کرونا و مرگ‌های ناشی از آن می‌داند.
در گزارشهای سالانه «سطح شادبودن کشورها» که با حمایت سازمان ملل تهیه و منتشر می شود، ما ایرانی‌ها جایگاه چندان خوبی در بین دیگر کشورها نداشته ایم، اما این موضوع اجتماعی نیازمند یک بررسی جدید و نظرسنجی داخلی بود تا وضعیت خودمان را بهتر ارزیابی کنیم؛ کاری که حالا مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) آن را انجام داده است.
گفت‌وگو با دکتر «مجید ابهری» رفتارشناس اجتماعی
* عامل اصلی این وضعیت در یکسال اخیر، بیماری مرگ آفرین کروناست که تاکنون چندین هزار نفر از هموطنان ما را به کام مرگ کشانده یا در بیمارستان‌ها بستری هستند و وضعیت نامناسبی دارند. در این شرایط سخت که گاه با قرنطینه نیز همراه بوده است، نبود شادیهای مجاز سبب شده مردم بیشتر در خود فرو بروند.
* از سوی دیگر گرانی و فشار‌های اقتصادی هم باعث کاهش نشاط اجتماعی شده است. با تبعاتی مثل: فشار‌های اقتصادی، کاهش سطح درآمدها، کوچک شدن سفره‌های مردم، وجود حداقل یک یا دو فرد تحصیل‌کرده بیکار در هر خانواده و ....
* انتشار گسترده برخی اخبار تلخ اجتماعی مثل خودکشی ها، فرزندکشی ها و ... در کاهش نشاط مردم اثرگذار است.
* بگو مگو‌ها و اختلافات برخی مسئولان با هم نیز به گونهای است که نشاط مردم را نشانه می رود و بازتاب آن به گونه ای است که انگار مردم مقصر شرایط موجود هستند. انگار نه انگار که همین مسئولان و مدیران خودشان قصور و کوتاهی کرده اند و مشکلات مردم ناشی از فقدان مدیریت آن‌هاست.
* برای افزایش نشاط در جامعه باید در زمینه حل مشکلات اقتصادی مردم تلاش شود. موضوع دیگر خودداری از انعکاس بعضی تضاد‌های درون دولتی و بگومگو‌های سیاسی در سطح جامعه است، چرا که انتشار آن باعث اضطراب و استرس مردم میشود.
* بخشی از مسئولیت هم بر دوش رسانه و به خصوص صدا و سیماست که باید با تولید برنامه های مناسب، نشاط جامعه را به وضعیت مطلوب برساند.
* با این‌گونه اقدامات برای افزایش نشاط، از بروز بسیاری آسیبهای اجتماعی دیگر مثل اعتیاد و طلاق هم پیشگیری خواهد شد.
رهبر معظم انقلاب: زندگیِ بی شادی و لبخند، زندگی دوزخی است
قبل از هر چیز بهتر است این باورمان را تقویت کنیم که شادی و لبخند، یک نیاز مهم در زندگی است و در حوزه اجتماعی هم باید مسئولان برای تقویت آن همت کنند. اهمیت این موضوع تا اندازه ای است که رهبر انقلاب هم در دیدار سال ۸۳ با مسئولان سازمان صداوسیما به آن اشاره کردند و فرمودند: «یکی از مقوله‌های بسیار مهم و یقیناً یکی از ضرورتهای جامعه، لبخند است. لبخند یکی از نیاز‌های زندگی انسان است. زندگیِ بی شادی و بی‌لبخند، زندگی دوزخی است. زندگی بهشتی، زندگی با لبخند است.... شادی لازم است و باید آن را برای مردم تأمین کرد؛ منتها این کار برنامه‌ریزی میخواهد». البته ایشان در همان دیدار با مدیران سازمان صداوسیما، به ویژگیهای طنز خوب به عنوان یک عامل ایجاد شادی در جامعه هم اشاراتی داشته اند که در جای خود قابل بررسی است، اما نکته مهم، تاکید ایشان بر اهمیت شادی و لبخند در زندگی است و این رویکرد، وظیفه دستگاهها و سازمان‌های مسئول برای توجه به این موضوع را دوچندان می‌کند.۶۳ درصد شاد و ۳۷ درصد ناشاد
شاید نتوان به پژوهشهای بین‌المللی درباره مسائل اجتماعی کشور چندان اعتماد کرد، اما حالا با افکارسنجی انجام شده توسط ایسپا، میتوان دادههای اطلاعاتی یک منبع موثق داخلی را در اختیار داشت و به آن اتکا کرد. ایسپا این نظرسنجی را با جامعه آماری افراد بالای ۱۸ سال کل کشور (شهر و روستا) و با اندازه نمونه ۱۵۴۶ در تاریخ ۵ تا ۹ اردیبهشت ۱۴۰۰ به شیوه مصاحبه تلفنی اجرا کرده و از پاسخگویان پرسیده است «با درنظر گرفتن همه چیز شما چقدر شاد هستید؟» نتایج نشان میدهد، ۱۲ درصد از پاسخگویان گفتند «خیلی شاد هستم» و ۹/۵۰درصد نیز اعلام کردند «نسبتا شاد هستم»؛ یعنی وضعیت شادمانی حدود ۶۳ درصد پاسخگویان خوب است. اما در مقابل ۶/۱۳درصد گزینه «خیلی شاد نیستم» و ۵/۲۳درصد گزینه «اصلا شاد نیستم» را انتخاب کرده اند.شادتر بودن زنان و تحصیل کردهها
نتایج به تفکیک گروهها نشان میدهد، زنان تا حدودی نسبت به مردان شادترند. همچنین با افزایش سن افراد از میزان شادی کاسته میشود. افراد با تحصیلات دانشگاهی از افراد با تحصیلات غیردانشگاهی شادتر هستند.گفت‌وگو با دکتر «مجید ابهری» رفتارشناس اجتماعی
آنچه کرونا بر سر شادی آورد
با دکتر «مجید ابهری» گفت‌وگو میکنم؛ یک آسیب شناس اجتماعی که فعالیت به عنوان مشاور کمیسیون اجتماعی مجلس را در کارنامه دارد و برای رسانههای گروهی نیز به عنوان چهرهای قابل اعتماد و استناد شناخته میشود. از او درباره نتایج این نظرسنجی پرسیدم و او به تفصیل دراینباره توضیحاتی ارائه کرد؛ البته این را هم میگوید که در یک نمونه گیری کلی، آمار افراد ناشاد در جامعه بالای ۵۰ درصد است. آنچه میخوانید ماحصل صحبتهای ما با دکتر ابهری است:* عامل اصلی این وضعیت در یکسال اخیر، بیماری مرگ آفرین کروناست که تاکنون چندین هزار نفر از هموطنان ما را به کام مرگ کشانده یا در بیمارستان‌ها بستری هستند و وضعیت نامناسبی دارند. در این شرایط سخت که گاه با قرنطینه نیز همراه بوده است، نبود شادیهای مجاز سبب شده مردم بیشتر در خود فرو بروند.
* از سوی دیگر گرانی و فشار‌های اقتصادی هم باعث کاهش نشاط اجتماعی شده است. با تبعاتی مثل: فشار‌های اقتصادی، کاهش سطح درآمدها، کوچک شدن سفره‌های مردم، وجود حداقل یک یا دو فرد تحصیل‌کرده بیکار در هر خانواده و ....
* انتشار گسترده برخی اخبار تلخ اجتماعی مثل خودکشی ها، فرزندکشی ها و ... در کاهش نشاط مردم اثرگذار است.
* بگو مگو‌ها و اختلافات برخی مسئولان با هم نیز به گونهای است که نشاط مردم را نشانه می رود و بازتاب آن به گونه ای است که انگار مردم مقصر شرایط موجود هستند. انگار نه انگار که همین مسئولان و مدیران خودشان قصور و کوتاهی کرده اند و مشکلات مردم ناشی از فقدان مدیریت آن‌هاست.
باید فکری کرد
* در چنین فضایی نیاز به شادی و نشاط داریم، اندک افرادی میگویند اسلام با شادی مخالف است، در حالی که در دین مبین اسلام تبسم و لبخند نوعی از احسان به شمار می آید، پس چگونه چنین دینی میتواند با شادی مخالف باشد.* برای افزایش نشاط در جامعه باید در زمینه حل مشکلات اقتصادی مردم تلاش شود. موضوع دیگر خودداری از انعکاس بعضی تضاد‌های درون دولتی و بگومگو‌های سیاسی در سطح جامعه است، چرا که انتشار آن باعث اضطراب و استرس مردم میشود.
* بخشی از مسئولیت هم بر دوش رسانه و به خصوص صدا و سیماست که باید با تولید برنامه های مناسب، نشاط جامعه را به وضعیت مطلوب برساند.
* با این‌گونه اقدامات برای افزایش نشاط، از بروز بسیاری آسیبهای اجتماعی دیگر مثل اعتیاد و طلاق هم پیشگیری خواهد شد.