بوی تخریب ز اوضاع جهان می‌شنویم
معلوم نیست ناگهان تعداد زیادی از مکان‌های باقیمانده به‌عنوان میراث‌فرهنگی تصمیم به سرعت دادن به تخریب خودشان گرفته‌اند و چند تا از باغ‌های معروف کشور هم در یک اقدام دسته‌جمعی دارند خودشان را خشک می‌کنند یا ماجرای دیگری در میان است که دو روز است خبر تخریب فلان باغ و فلان عمارت و ساختمان جای ثابتی از خبرهای روز را به خود اختصاص داده است. دو روز پیش خبر رسید باغ سالاریه قم که گل سر سبد باغ‌های درون‌شهری قم محسوب می‌شود، در مناقشه شهرداری و دانشگاه امام صادق(ع) درحال جان دادن است و دیروز هم خبر تخریب چهار بنای تاریخی که دوتای آنها رسما موزه هستند و متولی دارند، به رسانه‌ها رسید.
یادگار رو به ویرانی شهریار
یکی از موزه‌هایی که دیروز خبر تخریب روزافزونش منتشر شد، موزه شهریار است که محل زندگی این شاعر تبریزی بوده است. خانه‌ای که با توجه به سن شهریار نباید خیلی قدیمی باشد، اما انگار با وجود سن‌و‌سال نه‌چندان زیاد نتوانسته از پس بی‌توجهی‌ها بربیاید. این خبر را علی‌اصغر شعردوست، رئیس هیأت‌مدیره موزه‌های شهرداری تبریز داده و گفته: «عدم‌رسیدگی به موزه‌های تبریز خصوصا خانه موزه شهریار از بحث‌های جدی این روزهاست. بسیاری از توریست‌ها و مردم کشورمان می‌خواهند از محل زیست شهریار بازدید داشته باشند، اما متاسفانه بیش از یک‌سال است جلسه هیأت امنای آن تشکیل نشده است، حتی پس از انتخاب شورای شهر جدید و شهرداری، توجهات لازم به این خانه موزه صورت نگرفته است و خانه موزه شهریار از نظر عمران و آبادانی درحال تخریب است. از سوی دیگر مقبره‌الشعرا با آن پروژه بزرگی که آغاز شده مدتی است در دست تعمیر و ساخت‌وساز است، اما به این زودی‌ها تکمیل نخواهد شد.»او ادامه داده: «خانه موزه استاد شهریار بیش از ۵۰سال عمر دارد. این خانه درواقع منزل مسکونی شهریار بوده که نیازمند نگهداری و تعمیر است. قبلا نیز مطرح شده بود که خانه‌های پیرامونی خریداری و فضای خانه موزه استاد شهریار وسیع‌تر شود تا هم امکان فعالیت شهریارپژوهی فراهم شود و هم آثار شهریار در آن‌جا گرد بیاید. هر چند ما محدودیت‌های بودجه‌ای را متوجهیم، ولی کمتوجهی بسیار صورت می‌گیرد. امیدوارم این کمتوجهی در مقطعی نقطه پایانی داشته باشد، چراکه شهریار سرمایه بزرگی است، اگر ما از او حفاظت نکنیم، بیگانگان تحریف و او را از آن خود می‌کنند.»فروش خودروی رنوی شهریار هم سوژه چند روز پیش رسانه‌ها بود، شعردوست در مورد این خودرو گفته: «یک ماشین به نام استاد شهریار سال‌ها پیش سند خورده است. هر چند طی این مدت به نام‌های دیگری نیز سند‌هایی زده شده، اما این ماشین جزو اموال موزه استاد شهریار است، البته الان مسأله فروش مطرح شده، اما باید بگویم کالایی که به موزه تعلق دارد، قابل فروش نیست. این ماشین مدل ۶۶ است و امیدواریم این اتفاق صورت نگیرد.»
موزه آموزش‌وپرورش اصفهان در امان است؟
دیروز خبری در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شد که می‌گفت آموزش‌وپرورش اصفهان قصد تخریب بنایی را دارد که الان به‌عنوان موزه آموزش‌وپرورش اصفهان شناخته می‌شود، اما درواقع خانه عطاءالملک دهش از شخصیت‌های اجتماعی اواخر دوره قاجار دارای مجموعه‌ای از هنر ایرانی و اروپایی است. این ساختمان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به مدرسه تبدیل شد و در سال ٧٨ مسئولان آموزش‌وپرورش با بازسازی این خانه رسما تبدیل شدنش به موزه را اعلام کردند، اما خبرها می‌گویند که مسئولان فعلی از این اقدام گذشتگان پشیمان شده‌اند، البته احسان رعنایی فعال میراث‌فرهنگی اصفهان درباره احتمال تخریب این بنا می‌گوید: «بعید است چنین خبری اساسا صحیح باشد. من این خبر را به چند تن از مسئولان آموزش‌وپرورش ارسال کردم و آنها از این خبر اظهار تعجب کردند. حتی اگر چنین قصدی هم بوده، با انتشار خبر در فضای مجازی عقب‌نشینی شده است.»
تراژدی خانه طنز
نه فقط طنزنویس‌ها و علاقه‌مندان به تاریخ مطبوعات که خیلی از کسانی که بیشتر از ٥٠سال داشته باشند، هفته‌نامه توفیق را یادشان هست. هفته‌نامه‌ای که از سال ١٣٠٢ تا ١٣٥٠ منتشر شد و خیلی‌ها با آن خندیدند و خیلی‌های دیگر را هم عصبانی کرد. جایگاه این مجله در تاریخ مطبوعات تا جایی است که دفتر آن یک‌جورهایی تبدیل به موزه شده بود، اما دیروز خبر رسید که ساختمان آن به‌طور کامل تخریب شده است. اهالی محله‌های اطراف آن می‌گویند که مالک ساختمان تصمیم دارد به جایش ساختمان تجاری بسازد.
تخریب به وسعت یک خیابان
خبر دیگری که حکایت از تخریب بناهای تاریخی دارد منحصر به یک ساختمان نیست، بلکه مربوط به مجموعه‌ای از بناهایی به وسعت یک خیابان است. خیابان باغ سپهسالار یا صف که سال‌ها است یکی از بزرگترین مراکز فروش کیف و کفش تهران است، در دل خودش ساختمان‌های تاریخی ارزشمندی از اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی جای داده است. این خیابان در سال ١٣٨٥ توسط شهرداری تهران به روی خودروها بسته و تبدیل به پیاده‌راه شد. اگرچه به نظر می‌رسید پیاده‌راه کردن خیابان باغ سپهسالار باعث می‌شود حفاظت بیشتری از این فضای تاریخی شود، اما اینطور نشد و باوجود مرمت یا پاکسازی بعضی از جداره‌های قدیمی، روند تخریب خانه‌های تاریخی این خیابان با هدف ساخت مجتمع‌های تجاری بزرگ سرعت گرفته است. چند سال پیش یکی از زیباترین خانه‌های قاجاری در ضلع شرقی این خیابان تخریب شد و الان سازه آهنی بزرگی جای آن را گرفته است. این روزها هم دست‌کم دو خانه تاریخی دیگر در مسیر تخریب کامل قرار گرفته‌اند.