آذربایجان شرقی| دردسر غیرمجاز ها
حتی وقتی اقلیم دچار دگرگونی و روزهای ناخوشی آسمان از حدود 2 دهه قبل به‌تدریج آغاز شد، بازهم کسی فکر نمی‌کرد کوه‌های برفی آذربایجان که از اوایل آبان سفیدپوش می‌شدند، روزی در آذرماه نیز نشانی از سپیدی نداشته باشند.
این‌گونه بود که ورق برگشت و رودخانه «آجی چای» (تلخه رود) که حدود 20 سال قبل، خروجی سالیانه آن به 1.2 میلیارد مترمکعب می‌رسید از رمق افتاد و جاری شدن مایع حیات در آن منوط به بارش باران‌های سیل‌آسا و ذوب شدن برف در بلندی‌های «بزقوش» و «دند» شد.
تلخه رود در آن سال‌ها یکی از منابع اصلی تغذیه دریاچه ارومیه بود و سیلاب‌های آن حداقل تا اواخر اردیبهشت ادامه داشت؛ اما این پایان ماجرا نبود و این رودخانه کهن‌سال خطه آذربایجان که با جریانش، امواج نیلگون دریاچه ارومیه را تضمین می‌کرد، در اثر کثرت حفر چاه‌های مجاز و غیرمجاز از آب بی‌بهره شد و تن قدرتمندش که در بعضی جاها عرض آن به 200 متر می‌رسید، تحلیل رفت و از نفس افتاد.
و این‌گونه بود که از اوایل دهه 1380 زمزمه‌هایی مبنی بر خطر کاهش وسعت دریاچه ارومیه و نمایان شدن سروکله تپه‌های نمکی داخل آب در جاهای کم‌عمق به گوش رسید.
وقتی استفاده بی‌رویه از رودخانه‌های دائمی و فصلی برای توسعه باغات و کشت‌های آب بر جوابگو نشد، این بار نوبت سفره‌های زیرزمینی تشکیل‌شده در طول میلیون‌ها سال بود تا آبشان در مدتی بیش از یک دهه، به بهانه توسعه کشاورزی و کشت سیب پایه سرخ به‌عنوان محل هزینه درآمدهای نفتی 120 دلاری، به یغما رود.
بروز این وضعیت درنهایت به کاهش 30 تا 50 درصدی منابع آب زیرزمینی در دشت‌های آذربایجان شرقی و به‌تبع آن دیگر دشت حوضه آبریز دریاچه ارومیه در استان‌های کردستان و آذربایجان غربی شد.
هم‌اکنون 70 هزار چاه غیرمجاز در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در استان‌های آذربایجان شرقی، کردستان و آذربایجان غربی وجود دارد که 30 هزار فقره از آن‌ها در آذربایجان شرقی است.
چاه‌های غیرمجاز مدیریت شوند
سرپرست استانداری آذربایجان‌شرقی، با اشاره به رفتار مختلف دولت‌ها در خصوص منابع آبی گفت: متأسفانه روزی مجوزها و یا اجازه حفاری چاه در حوضه آبی دریاچه ارومیه داده شد و امروز شاهد وجود 70 هزار چاه غیرمجاز در این حوضه هستیم که باید به جد مدیریت شود.
جواد رحمتی با تأکید بر ضرورت تدوین قوانین جدید در بخش کشاورزی، گفت: امروز نیازمند تدوین راهبردهای جدید و تبدیل آن‌ها به قوانین و مقررات و ملزم کردن افراد به اجرای دستورالعمل‌ها هستیم.
او با تأکید بر ضرورت اصلاح سیاست‌ها در بخش‌های کشاورزی و آب یادآوری کرد: امروز دیگر پذیرفتنی نیست که ما سیاست‌هایی را دنبال کنیم که ما را در این شرایط قرار داده است؛ باید در این بخش با بازبینی سیاست‌ها تصمیمات جدی گرفته شود تا پیش‌ازاین متضرر نشویم.
سرپرست استانداری آذربایجان شرقی، با اشاره به رفتار مختلف دولت‌ها در خصوص منابع آبی گفت: متأسفانه روزی مجوزها و یا اجازه حفاری چاه در حوضه آبی دریاچه ارومیه داده شد و امروز شاهد وجود 70 هزار چاه غیرمجاز در این حوضه هستیم که باید به جد مدیریت شود.
مسدود کردن بیش از هفت هزار حلقه چاه غیرمجاز در آذربایجان شرقی
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی گفت: با مجموع اقدامات انجام‌شده، از برداشت 54 میلیون مترمکعب آب غیرمجاز از حقابه دریاچه ارومیه جلوگیری شده است.
یوسف غفارزاده با اعلام اینکه تا زمان حاضر هفت هزار و 228 فقره چاه غیرمجاز در استان مسدود و برای 2 هزار فقره چاه، کنتور هوشمند نصب‌شده است، اضافه کرد: در کنار راه‌اندازی گروه‌های گشت و نظارت برای کنترل وضعیت دشت‌ها و چاه‌های استان، درصدد جذب مشارکت مردمی برای اجرای طرح تعادل بخشی هستیم.
او افزود: 334 استخر غیرمجاز هم که در کنار رودخانه‌های منتهی به دریاچه ارومیه جهت ذخیره آب غیرمجاز ایجادشده بودند، پر و ارتباط آن‌ها با رودخانه‌ها مسدود شد.
غفارزاده از جمع‌آوری 360 موتورپمپ که به‌وسیله آن‌ها آب رودخانه‌های منتهی به دریاچه ارومیه به‌صورت غیرمجاز برداشت می‌شد، خبر داد و گفت: با مجموع اقدامات انجام‌شده، از برداشت 54 میلیون مترمکعب آب غیرمجاز از حقابه دریاچه ارومیه جلوگیری شده است.
افت 30 تا 50 درصدی سفره‌های آب زیرزمینی استان
استفاده بی‌رویه از منابع آبی آذربایجان شرقی علاوه بر تهدید حیات آبی دریاچه ارومیه، افت 30 تا 50 درصدی سفره‌های آب زیرزمینی استان را نیز موجب شده است.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی اظهار داشت: این‌یک واقعیت است که وضعیت آب و سفره‌های زیرزمینی ما بحرانی است و طرح تعادل بخشی، تنها راه و آخرین فرصت برای احیای آب‌های زیرزمینی استان است و در صورت عدم استفاده از این فرصت، نخواهیم توانست تمدن و آبادانی خود را حفظ کنیم.
مجتبی جلیل زاده ادامه داد: تغییر رویکرد صورت گرفته در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که اهتمام جدی برای احیای منابع آبی وجود دارد و البته شورای عالی آب و 15 طرح مصوب شده از سوی این شورا در پی این نیست که آب را از دست کشاورزان بگیرد بلکه به دنبال تغییر نوع مصرف و بهینه‌سازی مصرف آن است.