اعمال شب و روز اول ماه رمضان / دعای امام صادق در آغاز ماه مهمانی خدا
رمضان ماهی است که مهم‌ترین شب سال یعنی شب قدر در آن قرار دارد تا مقدرات یک سالۀ تمام خلایق در آن رقم بخورد.
ماه مبارک رمضان با فضیلت‌ترین ماه سال شمرده می‌شود، ماهی که قرآن در آن نازل شده است آنجا که فرمود «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآن...» (بقره185) همچنین رمضان، ماهی است که مهم‌ترین شب سال یعنی شب قدر در آن قرار دارد تا مقدرات یک سالۀ تمام خلایق در آن رقم بخورد. به تصریح روایات، خداوند در این ماه، درهای رحمت، مغفرت و برکت خود را آنچنان برای بندگان خویش می‌گشاید که در سایر ایام سال نگشوده است و به قدری با کرامت رفتار می‌کند که نام آن را ضیافت‌الله نهاده است.
از این جهت اعمال و آدابی که برای ماه مبارک رمضان در روایات بر شمرده‌اند، برای بهرۀ وافرتر و نیز جهت حصول محضریت بیشتر برای مؤمنانِ روزه‌دار است. به طور خلاصه اعمال شب اول و روز اول ماه مبارک شامل موارد زیر است:
شب اول:
1ـ وقتی هلال ماه رمضان را دید، دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه و دعای امام صادق (ع) را بخواند؛ آن حضرت هنگامی که هلال ماه رمضان را می‌دید، به آن توجه می‌کرد و بعد رو به قبله می‌ایستاد و دست خود را برای دعا سوی خدا بلند می‌کرد و خطاب به هلال ماه می‌فرمود: رَبّی وَرَبُّک اللّهُ رَبُّ الْعالَمینَ اَللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَ اَلْإِیمَانِ وَ اَلسَّلاَمَةِ وَ اَلْإِسْلاَمِ وَ اَلْمُسَارَعَةِ إِلَى مَا تُحِبُّ وَ تَرْضَى اَللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِی شَهْرِنَا هَذَا وَ اُرْزُقْنَا خَیْرَهُ وَ عَوْنَهُ وَ اِصْرِفْ عَنَّا ضُرَّهُ وَ شَرَّهُ وَ بَلاَءَهُ وَ فِتْنَتَهُ؛ یعنی ای ماه، پروردگار من و تو، خدا پروردگار جهانیان است. خدایا ماه را بر ما نو کن به ایمنی و ایمان و تندرستی و اسلام و شتافتن به‌سوی آنچه دوست داری و خشنود می‌شوی. خدایا در این ماه به ما برکت بخش و خیر و کمکش را روزی ما کن و زیان و گزند و بلا و فتنه‌اش را از ما بگردان.
2ـ خواندن دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه
3ـ غسل کردن: روایت شده: هرکه در شب اول ماه رمضان غسل کند تا ماه رمضان آینده بدنش دچار خارش نشود.
4ـ زیارت امام حسین (ع) تا گناهانش ریخته و ثواب حاجیان و اهل‌عمره آن سال را دریابد.
5ـ در این شب دو رکعت نماز به‌جا آورد، در هر رکعت سوره حمد و سوره انعام را بخواند و از خدا درخواست کند که او را کفایت و از آنچه از دردها می‌ترسد حفظ کند.
روز اول:
1ـ غسل کردن
2ـ صدقه دادن
3ـ دو رکعت نماز بخواند که در رکعت اوّل حمد و اِنّا فَتَحْنا و در رکعت دوّم حَمْد و هر سوره که بخواهد.
4ـ بعد از طلوع فجر این دعای دیگر از امام صادق (ع) هنگام ورود به ماه رمضان را بخواند: اَللّهُمَّ قَدْ حَضَرَ شَهْرُ رَمَضانَ وَ قَدِ افْتَرَضْتَ عَلَینا صِیامَهُ وَاَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرآنَ هُدی لِلنّاسِ وَبَیناتٍ مِنَ الْهُدی وَالْفُرْقانِ اَللّهُمَّ اَعِنّا عَلی صِیامِهِ وَتَقَبَّلْهُ مِنّا وَتَسَلَّمْهُ مِنّا وَسَلِّمْهُ لَنا فی یسْرٍ مِنَک وَعافِیةٍ اِنَّک عَلی کلِّشَیءٍ قَدیرٌ.
خدایا ماه رمضان آمد و تو واجب کرده‌ای بر ما روزه این ماه را و فرو فرستادی در آن قرآن را که راهنمای مردم است و حجت‌هایی از هدایت و تمیز حق و باطل است خدایا کمک بده ما را بر روزه آن و آن را از ما بپذیر و سالم بدار ما را در این ماه و از این ماه و آن را نیز برای ما سالم گردان در آسانی و تندرستی که براستی تو بر هر چیز قادری ای بخشاینده ی مهربان.
از این جهت اعمال و آدابی که برای ماه مبارک رمضان در روایات بر شمرده‌اند، برای بهرۀ وافرتر و نیز جهت حصول محضریت بیشتر برای مؤمنانِ روزه‌دار است. به طور خلاصه اعمال شب اول و روز اول ماه مبارک شامل موارد زیر است:
شب اول:
1ـ وقتی هلال ماه رمضان را دید، دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه و دعای امام صادق (ع) را بخواند؛ آن حضرت هنگامی که هلال ماه رمضان را می‌دید، به آن توجه می‌کرد و بعد رو به قبله می‌ایستاد و دست خود را برای دعا سوی خدا بلند می‌کرد و خطاب به هلال ماه می‌فرمود: رَبّی وَرَبُّک اللّهُ رَبُّ الْعالَمینَ اَللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَ اَلْإِیمَانِ وَ اَلسَّلاَمَةِ وَ اَلْإِسْلاَمِ وَ اَلْمُسَارَعَةِ إِلَى مَا تُحِبُّ وَ تَرْضَى اَللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِی شَهْرِنَا هَذَا وَ اُرْزُقْنَا خَیْرَهُ وَ عَوْنَهُ وَ اِصْرِفْ عَنَّا ضُرَّهُ وَ شَرَّهُ وَ بَلاَءَهُ وَ فِتْنَتَهُ؛ یعنی ای ماه، پروردگار من و تو، خدا پروردگار جهانیان است. خدایا ماه را بر ما نو کن به ایمنی و ایمان و تندرستی و اسلام و شتافتن به‌سوی آنچه دوست داری و خشنود می‌شوی. خدایا در این ماه به ما برکت بخش و خیر و کمکش را روزی ما کن و زیان و گزند و بلا و فتنه‌اش را از ما بگردان.
2ـ خواندن دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه
3ـ غسل کردن: روایت شده: هرکه در شب اول ماه رمضان غسل کند تا ماه رمضان آینده بدنش دچار خارش نشود.
4ـ زیارت امام حسین (ع) تا گناهانش ریخته و ثواب حاجیان و اهل‌عمره آن سال را دریابد.
5ـ در این شب دو رکعت نماز به‌جا آورد، در هر رکعت سوره حمد و سوره انعام را بخواند و از خدا درخواست کند که او را کفایت و از آنچه از دردها می‌ترسد حفظ کند.
روز اول:
1ـ غسل کردن
2ـ صدقه دادن
3ـ دو رکعت نماز بخواند که در رکعت اوّل حمد و اِنّا فَتَحْنا و در رکعت دوّم حَمْد و هر سوره که بخواهد.
4ـ بعد از طلوع فجر این دعای دیگر از امام صادق (ع) هنگام ورود به ماه رمضان را بخواند: اَللّهُمَّ قَدْ حَضَرَ شَهْرُ رَمَضانَ وَ قَدِ افْتَرَضْتَ عَلَینا صِیامَهُ وَاَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرآنَ هُدی لِلنّاسِ وَبَیناتٍ مِنَ الْهُدی وَالْفُرْقانِ اَللّهُمَّ اَعِنّا عَلی صِیامِهِ وَتَقَبَّلْهُ مِنّا وَتَسَلَّمْهُ مِنّا وَسَلِّمْهُ لَنا فی یسْرٍ مِنَک وَعافِیةٍ اِنَّک عَلی کلِّشَیءٍ قَدیرٌ.
خدایا ماه رمضان آمد و تو واجب کرده‌ای بر ما روزه این ماه را و فرو فرستادی در آن قرآن را که راهنمای مردم است و حجت‌هایی از هدایت و تمیز حق و باطل است خدایا کمک بده ما را بر روزه آن و آن را از ما بپذیر و سالم بدار ما را در این ماه و از این ماه و آن را نیز برای ما سالم گردان در آسانی و تندرستی که براستی تو بر هر چیز قادری ای بخشاینده ی مهربان.