کارت سوخت؛ پیش‌درآمد اصلاح قیمت
دولت به بنزین دونرخی تن می‌دهد؟ بنزین دوباره سهمیه‌بندی می‌شود؟ قیمت بنزین و دیگر فرآورده‌های نفتی گران می‌شود؟ اینها 3پرسش کلیدی این روزهاست و بیش از آنکه افراد در جست‌وجوی کارت‌های سوخت سال‌های گذشته و رمز‌های عبور فراموش‌شده باشند، می‌خواهند بدانند گام بعدی دولت و مجلس چه خواهد بود.
تمکین وزارت نفت به احیای کارت سوخت و محدود‌شدن یا حذف کارت‌های سوخت ویژه جایگاه‌داران، پیش‌درآمدی برای اصلاح قیمت 2حامل مهم فرآورده‌های نفتی یعنی بنزین و گازوئیل به شمار می‌رود؛ هرچند مقامات وزارت نفت هرگونه سناریوی افزایش قیمت را دست‌کم تا پایان امسال، تأیید نمی‌کنند. حالا پرسش این است که صرف الزام دارندگان انواع وسایل نقلیه باری و مسافری مورد استفاده درون شهرها و برون‌شهری برای سوختگیری با کارت‌های شخصی سوخت، می‌تواند مانع رشد مصرف و جلوگیری از قاچاق سوخت شود؟ برآوردها نشان می‌دهد میزان مصرف روزانه بنزین در ایران طی امسال از 90میلیون لیتر فراتر رفته و صرف احیای کارت سوخت بدون اعمال نظام سهمیه‌بندی و دونرخیشدن نرخ بنزین نمی‌تواند مانع رشد مصرف شود، به همین دلیل گزینه اصلاح قیمت و دونرخیشدن، محتمل‌ترین سناریوی دولت در آینده به شمار می‌آید. از سوی دیگر برخی کارشناسان پیشنهاد اصلاح قیمت را مطرح می‌کنند درحالی‌که منتقدان افزایش قیمت را با توجه به فشار تورمی آن جایز نمی‌دانند. دولت بر سر دوراهی قرار گرفته و باید دید در نهایت در کدام راه گام برمی‌دارد.
همزمان با اعلام شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی مبنی بر دعوت از مالکان خودرو برای ثبت‌نام جهت دریافت کارت سوخت، محمد‌جواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه بیش از 10میلیون خودرو، کارت سوخت ندارند، گفت: با استفاده از ظرفیت دولت الکترونیک و با هماهنگی بین‌دستگاهی، به جای اینکه مردم در صف بایستند، با مراجعه به پورتال ملی پخش و پالایش با فشردن 3 گزینه، کارت بانکی به کارت سوخت متصل می‌شود. او قیمت تمام‌شده هر کارت هوشمند را 33هزار تومان دانست و اعلام کرد: فقط برای 10میلیون کارت هوشمند چیزی حدود 330میلیارد تومان هزینه می‌شود. حال درنظر بگیرید با این رقم چه تعداد مدرسه می‌توان ساخت و چقدر از محرومیت‌ها را می‌توان برطرف کرد.
افزایش قیمت کفایت نمی‌کند
در عین حال غلامحسین حسن‌تاش، کارشناس اقتصاد انرژی در گفت‌وگو با خانه ملت اعلام کرد: افزایش قیمت بنزین به هیچ‌وجه نمی‌تواند راهگشا باشد زیرا بررسی‌ها نشان داده حتی درصورت افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت، تنها ۵ تا ۷ درصد مصرف این فرآورده کاهش خواهد یافت. او افزود: حل مسئله بنزین و افزایش مصرف آن در داخل کشور ایران نیازمند سال‌ها تلاش و برنامه‌ریزی میان‌مدت و بلندمدت دولت برای بهینه‌سازی مصرف انرژی است. به این معنا که اگر یارانه‌ای که صرف مصرف بنزین می‌شود، به تولید اتومبیل‌های با بازدهی بالا اختصاص داده شود، می‌تواند در کاهش مصرف سوخت اثرگذار باشد.
این کارشناس انرژی در پاسخ به این پرسش که آیا نرخ شناور می‌تواند در ایران اجرایی شود، گفت: هرچند در برخی کشورها بنزین با نرخ شناور نرخ‌گذاری شده و حتی به نرخ‌های روزانه و هفتگی نیز اعلام می‌شود، اما باید دانست این اقدام در ایران دارای تبعات متفاوتی است که باید با هوشمندی و با سنجیدن همه عوامل صورت گیرد و شاید بتوان گفت تنها در یک مقطع کوتاه می‌توان از این سناریو استفاده کرد.
ابهام درباره سرنوشت بنزین
دولت مجاب شده که کارت سوخت احیا و سوختگیری در آینده تنها با کارت سوخت مالکان خودروها و نه جایگاه‌داران انجام شود. در این میان گمانه‌زنی‌های متفاوتی مبنی بر احتمال افزایش قیمت بنزین و سایر فرآورده‌های نفتی و یا بازگشت به سهمیه‌بندی بنزین مطرح شده است؛ به‌گونه‌ای که اسدالله قره‌خانی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس هم اظهار کرد: فعال‌شدن سامانه کارت سوخت و دونرخیشدن بنزین در کمیسیون انرژی مجلس مطرح شده اما هنوز تصمیم‌گیری در رابطه با آن صورت نگرفته است. وی افزود: دولت انگیزه‌ای برای افزایش قیمت بنزین ندارد.
محمد خالدی سردشتی، عضو دیگر کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به برنامه‌های دولت برای سهمیه‌بندی بنزین اعلام کرد: هرگونه تصمیم‌گیری درباره قیمت بنزین باید با درنظر گرفتن وضعیت معیشت افراد کم‌درآمد جامعه باشد. هدایت‌الله خادمی، از دیگر اعضای این کمیسیون هم می‌گوید: مرحله بعدی احیای کارت سوخت، اعلام سهمیه بنزین است.
کارت‌های سوخت هوشمند شود
یک عضو کمیسیون انرژی مجلس هم می‌گوید: فرآورده‌های نفتی و به‌ویژه بنزین در ایران بدون ابزارهای کنترلی مصرف می‌شود و برخی افراد نیز صرفه‌جویی را سرلوحه کار قرار نمی‌دهند، از این‌رو استفاده از کارت هوشمند سوخت روش مناسبی برای مهار مصرف افسارگسیخته این فرآورده است. به گزارش شانا، جلال میرزایی افزود: با استفاده از کارت‌های هوشمند سوخت، مقدار مصرف با درنظر گرفتن جزئیاتی همانند مصرف سوخت در انواع خودروها یا پراکندگی مناطق کم‌مصرف و پرمصرف بررسی می‌شود که این نوع اطلاعات برای مدیریت مصرف سوخت کشور بسیار مهم است. او افزود: با توجه به تفاوت قابل توجه قیمت بنزین در داخل کشور و کشورهای همسایه، استفاده دوباره از کارت سوخت از رواج قاچاق به‌ویژه قاچاق سازمان‌یافته این فرآورده نفتی جلوگیری می‌کند.
مأموریت ویژه وزارت نفت، سپاه و ناجا
در شرایطی که حجم گسترده قاچاق سوخت، کار را به جایی رسانده که دولت به‌رغم مخالفت وزارت نفت، ناچار به بازگشت کارت سوخت رأی داده، وزیر کشور اعلام کرد قرار است هفته آینده جلسه مستقلی با تعدادی از دستگاه‌های مرتبط با موضوع قاچاق سوخت برگزار شود تا درباره بنزین تصمیمات جدیدی بگیریم. عبدالرضا رحمانی فضلی در عین حال هیچ اطلاعات دقیقی درباره محتوای تصمیم‌هایی که قرار است در این‌باره اتخاذ شود، ارائه نداد. طبق آماری که قبلا همشهری به آن دست یافته بود حجم کل قاچاق سوخت از ایران، مرز 40میلیون لیتر در روز را هم از سر گذرانده است.
مأموریت وزارت نفت و سپاه: دیروز سه‌شنبه در یکصد و بیستمین جلسه ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور با اشاره به موضوع قاچاق سوخت اعلام کرد: با توجه به مصوبه جلسه گذشته ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، وزارت نفت متولی مقابله با قاچاق سوخت شده است. در عین حال دستگاه‌هایی مانند سپاه و نیروی انتظامی هم می‌بایست اقدامات مورد نظر را در مناطق مرزی برای کنترل و رصد قاچاق سوخت انجام دهند. رحمانی فضلی در عین حال تأکید کرد: همه دستگاه‌هایی که به نوعی با موضوع سوخت به‌ویژه بنزین مرتبط هستند باید ماموریت‌های خود را انجام دهند تا طرح مقابله با قاچاق به موفقیت برسد. رئیس شورای امنیت کشور، افزود: اگر بتوانیم مبدا، مقصد و مسیر کالاها را کنترل کنیم، می‌توانیم در این زمینه موفق باشیم. رحمانی فضلی همچنین گفت: کنترل مبدا، مقصد و مسیر کالا صرفا به‌معنای کنترل فیزیکی نیست بلکه کنترل به‌معنای رصد و نظارت بر این فرایند است که از مسیر قانونی خارج نشود. اگر این امر اتفاق بیفتد، قطعا توفیقات بیشتری در مبارزه با قاچاق خواهیم داشت.
روند کاهش قاچاق بنزین: در عین حال علی مؤیدی خرم‌آبادی، رئیس ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز اظهار کرد: وزارت نفت در اقدامات زیربنایی برای منحرف نشدن در توزیع سوخت توفیقات خوبی کسب کرده اما وزارت اقتصاد برای ایجاد زیرساخت‌هایش کمترین همکاری را داشته است که ما گلایه‌مند هستیم. او در عین حال تأکید کرد، در نشست دیروز نیز نه وزیر اقتصاد و نه مسئولان گمرک و سازمان اموال تملیکی حضور نداشتند. مؤیدی در مورد احیای کارت سوخت نیز گفت: این امر باعث نظم‌بخشی در بهینه مصرف کردن سوخت خواهد شد. او ادامه داد: احیای کارت سوخت یکی از موضوعاتی است که ستاد پیگیری و وزارت نفت دنبال کرده؛ با این اقدام، شاهد انضباط بهتر و استفاده بهینه از این سرمایه ملی خواهیم بود.