۱۷ توصیه طب ایرانی برای فصل بهار/ مزاج فصل را بهتر بشناسید
از دیدگاه طب ایرانی هر فصل سال دارای مزاج خاصی است و بر همین اساس لازم است در هر فصل توصیه‌ها و تدابیر خاصی برای حفظ سلامت و پیشگیری از بروز بیماری‌ها و یا به حداقل رساندن عوارض فصل به کار گیریم.
از منظر طب ایرانی، فصل بهار زمانی است که انسان در سرزمین معتدل محتاج به پوشش زیاد به سبب سردی هوا و نیز محتاج تهویه به دلیل گرمی هوا نباشد. مزاج فصل بهار گرم و مرطوب در حد اعتدال است و به دلیل اعتدال مزاج و لطافت، مقوی قوا، مناسب مزاج روح طبی و موجب تقویت آن می‌شود. بهار برای تمام سنین مناسب است و در کهنسالان و افرادی که مزاج سرد و خشک دارند نیز مناسب‌ترین فصل برای زندگی و سلامت است.
در بهار تولید خون در بدن افزایش می‌یابد و همین امر امکان ابتلا به برخی بیماری‌ها را افزایش می‌دهد و موجب بیماری‌های خونریزی دهنده، ترک برداشتن رگ‌ها، پیدایش بزاق خون آلود و سرفه می‌شود. در این فصل گرمی هوا اخلاط موادی را که به دلیل سرمای زمستان و کاهش تعریق در بدن حبس شده‌اند، رقیق کرده و به حرکت در می‌آورد. اگر بدن نتواند این اخلاط را به طور کامل دفع کند به سوی اندام‌های ضعیف مانند کشاله ران و زیر پوست و اطراف بدن جاری می‌شوند و باعث تولید امراض شایع در این فصل مانند دمل‌ها، ورم‌های چرکی، جوش‌ها، خارش و ورم‌های حلقی می‌شوند که اگر وارد مغز شده و به بطن‌های مغزی برسند موجب بروز صرع و سکته در افراد مستعد و دارای پیش‌زمینه می‌شود.
از طرفی اگر این مواد به مخاط بینی بریزد موجب زکام، گرفتگی صدا و سرفه می‌شوند. ریزش این مواد به مفاصل ورم‌های چرکی مفصلی و درد مفاصل را به دنبال دارد. شدت یافتن بیماری در بهار لزوما نشانه بدی نیست بلکه ممکن است به دلیل آماده شدن مواد زائد بیماری‌زا برای دفع باشد. این اتفاق بویژه در بدن کسانی که در زمستان به سبب پرخوری و کم حرکتی دچار افزایش اخلاط شده‌اند بیشتر نمود پیدا می‌کند.
تدابیر طب‌ایرانی برای گذر از فصل بهار
بنابر اعلام دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت، برای کاهش ابتلا به بیماری‌ها باید به نکات زیر توجه کنید:
_ بدن را از مواد و اخلاط فاسدی که در فصل زمستان در بدن تجمع کرده‌اند پاک کنید.
_ خونگیری ( رگ زدن یا حجامت) تنها با تشخیص پزشک متخصص
_ پرهیز از پرخوری و برهم خوری
_ خودداری از مصرف زیاد نوشیدنی‌های گرمی بخش و بسیار رطوبت‌آور
_ به حداقل رساندن مصرف غذاهای مولد خون از جمله انواع گوشت بویژه گوشت قرمز
_ از جنبش‌های بیش از حد بدنی خودداری کنید. ورزش‌های معتدل هر بامداد پیش از صبحانه یا قبل از ظهر مفید است.
_ از تنش‌های زیاد روانی مثل خشم و پرخاشگری پرهیز کنید زیرا به مزاج هوا کمک می‌کند و عوارض آن را افزایش می‌دهد.
_ از نوشیدنی‌ها و رب‌های فرونشاننده گرما مانند شربت ریواس، عرق کاسنی، شربت زرشک، غوره و رب غوره، شربت نارنج و لیمو و به‌لیمو استفاده کنید.
_ از مصرف مواد گرم، تلخ، تند، شور و تیز مانند تنقلات ( آجیل‌های شور، تخمه، گردو) و ادویه‌جات تند (فلفل، دارچین و زنجبیل) بپرهیزید.
_ لباس‌های لطیف و سبک به ویژه از جنس کتان بپوشید و از گرم شدن زیاد بدن به ویژه در خواب جلوگیری کنید.
_ از حمام بسیار گرم و استفاده طولانی از آب‌های معدنی گرم اجتناب کنید.
_ از مصرف آب با معده خالی و ناشتا خودداری کنید.
_ در صورتی که دچار انواع آلرژی هستید از مصرف میوه‌های لطیف مثل خیار، هندوانه و طالبی که در بدن به سرعت دچار تغییرات نامطلوب می‌شوند، پرهیز کنید. البته استفاده از آب میوه‌های ذکر شده با کمی شکر برای کاهش حرارت منعی ندارد.
_ با استفاده از سوپ‌ها و آش‌های ساده با پایه برنج و سبزیجات مرسوم از بروز یبوست جلوگیری کنید.
_ از سیب و کاهو سکنجبین به عنوان میان وعده استفاده کنید.
_ در صورتی که با خوردن میوه‌ای احساس سنگینی، خشکی دهان و پوست و حتی باد گلو زدن داشتید، دیگر آن میوه را مصرف نکنید.
_ مصرف سبزیجات مخصوص این فصل ( مانند ریواس و کنگر ) را از یاد نبرید.
در بهار تولید خون در بدن افزایش می‌یابد و همین امر امکان ابتلا به برخی بیماری‌ها را افزایش می‌دهد و موجب بیماری‌های خونریزی دهنده، ترک برداشتن رگ‌ها، پیدایش بزاق خون آلود و سرفه می‌شود. در این فصل گرمی هوا اخلاط موادی را که به دلیل سرمای زمستان و کاهش تعریق در بدن حبس شده‌اند، رقیق کرده و به حرکت در می‌آورد. اگر بدن نتواند این اخلاط را به طور کامل دفع کند به سوی اندام‌های ضعیف مانند کشاله ران و زیر پوست و اطراف بدن جاری می‌شوند و باعث تولید امراض شایع در این فصل مانند دمل‌ها، ورم‌های چرکی، جوش‌ها، خارش و ورم‌های حلقی می‌شوند که اگر وارد مغز شده و به بطن‌های مغزی برسند موجب بروز صرع و سکته در افراد مستعد و دارای پیش‌زمینه می‌شود.
از طرفی اگر این مواد به مخاط بینی بریزد موجب زکام، گرفتگی صدا و سرفه می‌شوند. ریزش این مواد به مفاصل ورم‌های چرکی مفصلی و درد مفاصل را به دنبال دارد. شدت یافتن بیماری در بهار لزوما نشانه بدی نیست بلکه ممکن است به دلیل آماده شدن مواد زائد بیماری‌زا برای دفع باشد. این اتفاق بویژه در بدن کسانی که در زمستان به سبب پرخوری و کم حرکتی دچار افزایش اخلاط شده‌اند بیشتر نمود پیدا می‌کند.
تدابیر طب‌ایرانی برای گذر از فصل بهار
بنابر اعلام دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت، برای کاهش ابتلا به بیماری‌ها باید به نکات زیر توجه کنید:
_ بدن را از مواد و اخلاط فاسدی که در فصل زمستان در بدن تجمع کرده‌اند پاک کنید.
_ خونگیری ( رگ زدن یا حجامت) تنها با تشخیص پزشک متخصص
_ پرهیز از پرخوری و برهم خوری
_ خودداری از مصرف زیاد نوشیدنی‌های گرمی بخش و بسیار رطوبت‌آور
_ به حداقل رساندن مصرف غذاهای مولد خون از جمله انواع گوشت بویژه گوشت قرمز
_ از جنبش‌های بیش از حد بدنی خودداری کنید. ورزش‌های معتدل هر بامداد پیش از صبحانه یا قبل از ظهر مفید است.
_ از تنش‌های زیاد روانی مثل خشم و پرخاشگری پرهیز کنید زیرا به مزاج هوا کمک می‌کند و عوارض آن را افزایش می‌دهد.
_ از نوشیدنی‌ها و رب‌های فرونشاننده گرما مانند شربت ریواس، عرق کاسنی، شربت زرشک، غوره و رب غوره، شربت نارنج و لیمو و به‌لیمو استفاده کنید.
_ از مصرف مواد گرم، تلخ، تند، شور و تیز مانند تنقلات ( آجیل‌های شور، تخمه، گردو) و ادویه‌جات تند (فلفل، دارچین و زنجبیل) بپرهیزید.
_ لباس‌های لطیف و سبک به ویژه از جنس کتان بپوشید و از گرم شدن زیاد بدن به ویژه در خواب جلوگیری کنید.
_ از حمام بسیار گرم و استفاده طولانی از آب‌های معدنی گرم اجتناب کنید.
_ از مصرف آب با معده خالی و ناشتا خودداری کنید.
_ در صورتی که دچار انواع آلرژی هستید از مصرف میوه‌های لطیف مثل خیار، هندوانه و طالبی که در بدن به سرعت دچار تغییرات نامطلوب می‌شوند، پرهیز کنید. البته استفاده از آب میوه‌های ذکر شده با کمی شکر برای کاهش حرارت منعی ندارد.
_ با استفاده از سوپ‌ها و آش‌های ساده با پایه برنج و سبزیجات مرسوم از بروز یبوست جلوگیری کنید.
_ از سیب و کاهو سکنجبین به عنوان میان وعده استفاده کنید.
_ در صورتی که با خوردن میوه‌ای احساس سنگینی، خشکی دهان و پوست و حتی باد گلو زدن داشتید، دیگر آن میوه را مصرف نکنید.
_ مصرف سبزیجات مخصوص این فصل ( مانند ریواس و کنگر ) را از یاد نبرید.