استثنای آن ماری از قاعده تلویزیون
سریال حوالی پاییز که در اوج حواشی و جنجالهای روزهای پایانی سریال دلدادگان روی آنتن آمد، بعد از گذر از چند قسمت بیسروصدای آغازین، الان چند وقتی میشود که به بهانههای گوناگون نامش سر زبانها افتاده است.
حوالی پاییز که به بهانه ملودرامی درباره رابطه عاشقانه نامتعارف جوانی ایرانی و دختری عرب، به نمایش زندگی خانواده شهدای حادثه منا در حج خونین سال ٩٤ پرداخته؛ بهواسطه پرداخت به این موضوعِ ذاتا حاشیهساز، سروصدا و حواشی نهچندان کمشماری را تجربه کرده است.
وقتی اولبار گفته شد که حوالی پاییز نگاهی منصفانه به ماجراها و خانوادههای بازماندگان حادثه منا نداشته؛ جرقه نخستین جنجالها زده شد، اما این موضوع خیلی زود زیر سایه نامه خانوادههای بیش از ۱۰۰ شهید حادثه منا و مسجدالحرام به دکتر علیعسگری، رئیس سازمان صداوسیما قرار گرفت که از پخش حوالی پاییز با موضوع شهدای منا تقدیر و تشکر کرده بودند؛ نامهای که حداقل در رسانهها انتقادات مطرحشده درباره چگونگی پرداخت این سریال به فاجعه منا را به حاشیه راند.
اما انگار حواشی دیگری در راه بود؛ حواشی پرتعدادی که بیشترشان را بازیگر زن خارجی سریال باعث شد. اتفاقی که در سینما نیز چند ماه پیش سر حضور بازیگر زن ترک فیلم جن زیبا به کارگردانی بایرام فضلی رخ داده و فصلی پرالتهاب را برای سازندگان آن فیلم رقم زده بود. ماجرا از آنجا آغاز شد که افشای مواردی درباره گذشته بازیگر لبنانی سریال، آن ماری سلامه، تا حد زیادی دستاندرکاران حوالی پاییز را به دردسر انداخت. اتفاقی که اگرچه ختم به خیر شد، اما باعث اعتراض خیلیها شد که اگر این حواشی برای بازیگر ایرانی اتفاق میافتاد، حتما سریال متوقف و خود بازیگر ممنوعالتصویر میشد.
جنجالسازیهای آن ماری سلامه از همان روزهای آغازین ورودش به ایران کلید خورد و کاربران فضای مجازی به انتخاب او برای ایفای نقشی که بازیگران ایرانی آشنا به زبان عربی هم میتوانستند آن را بازی کنند، اعتراض کردند.
انتقاد مخاطبان سریال البته منطقی نبود و حق طبیعی کارگردان برای انتخاب بازیگر دلخواهش را زیر سوال میبرد، اما حسین نمازی پاسخی داد و نکته مهمی مطرح کرد که میتوانست خود جنجالها بسازد، اما به نحو عجیبی در سایه ماند. حسین نمازی با توضیح این نکته که «میخواستیم از بازیگران ایرانی استفاده کنیم، اما مشکل آنجا بود که در صحبت به زبان فارسی لحنشان شبیه کسی نبود که فارسی را بهتازگی آموخته و تصنعی بود» خیلی سریع سراغ موضوع اصلی رفت و در توجیه استفاده از یک بازیگر لبنانی غیرمحجبه در این نقش محجبه گفت: «برای این نقش بازیگران بسیاری انتخاب شدند، اما وقتی داستان را میخواندند بهگونهای ابا داشتند این نقش را بازی کنند.» او حتی در گفتوگو با تسنیم بازیگری خوزستانی را هم مثال زده بود که «تا قصه را متوجه شد ترسید و قبول نکرد».
حواشی آن ماری سلامه ادامه داشت. مشکل بزرگ این بازیگر ٢٨ساله لبنانی آنجا بود که قرار بود نقشی را بازی کند که درواقع تبلیغ چادر بود. تناقض پوشش شخصی او با تبلیغاتی که در سریال مطرح میشود، تناقض بزرگی بود که خیلیها را وادار به انتقاد کرد. چنین شد که مخاطبان سریال دو دسته شدند و هرکدام به واگویه باورهای خود پرداختند. آن ماری هم انگار از اینجور حواشی بدش نمیآید، گام به گام حواشی جدیدی رو کرد. اینکه آمد و در صفحه شخصیاش یک ماجرای قدیمی تجاوز را نبش قبر کرد، حکایت از این موضوع میتواند داشته باشد. این بازیگر ویدیویی گذاشت که در آن گفته بود مورد تعرض جنسی ناموفق قرار گرفته است. این خبر در ایران مثل بمب ترکید تا حوالی پاییز بیشتر سر زبانها بیفتد.
حالا نوبت برگ آخر رسیده. چند روزی میشود فیلمی از رقص و آوازخوانی آن ماری سلامه در یک برنامه تلویزیونی در شبکههای اجتماعی دستبهدست میگردد و این بهانهای شده برای اعتراض عدهای به این سریال که چرا از چنین بازیگری برای یک سریال الگوساز استفاده شده است.
اینکه چنین تناقضی در نوع خود اتفاق قشنگی نیست و جلوی تاثیرگذاری کار را میگیرد بهجای خود، اما اینجا این پرسش پیش میآید که آیا کوبیدن یک سریال یا سازندگانش به بهانه چنین اتفاقی منصفانه است یا نه؟ آیا یک کارگردان زمان انتخاب یک بازیگر باید کل زندگی او را شخم بزند، مبادا نقطه تاریکی از نظر تلویزیون ایران در کارنامه او وجود داشته باشد؟ آیا اصلا الزامی است که بازیگران خارجی هم به سبکوسیاق تلویزیون ما زندگی کنند؟ آیا در صورت وقوع چنین رخدادی باید تهیهکننده و کارگردان زیر سوال بروند یا نهادهای نظارتی صداوسیما که به این کار مجوز دادهاند؟
جالب اینکه در فضای ملتهب ایجادشده پیرامون این موضوع، حسین نمازی، کارگردان و سعید پروینی، تهیهکننده موبایلهای خود را بسته بودند و پاسخگوی خبرنگار «شهروند» درباره اتفاقات اخیر نشدند.
وقتی اولبار گفته شد که حوالی پاییز نگاهی منصفانه به ماجراها و خانوادههای بازماندگان حادثه منا نداشته؛ جرقه نخستین جنجالها زده شد، اما این موضوع خیلی زود زیر سایه نامه خانوادههای بیش از ۱۰۰ شهید حادثه منا و مسجدالحرام به دکتر علیعسگری، رئیس سازمان صداوسیما قرار گرفت که از پخش حوالی پاییز با موضوع شهدای منا تقدیر و تشکر کرده بودند؛ نامهای که حداقل در رسانهها انتقادات مطرحشده درباره چگونگی پرداخت این سریال به فاجعه منا را به حاشیه راند.
اما انگار حواشی دیگری در راه بود؛ حواشی پرتعدادی که بیشترشان را بازیگر زن خارجی سریال باعث شد. اتفاقی که در سینما نیز چند ماه پیش سر حضور بازیگر زن ترک فیلم جن زیبا به کارگردانی بایرام فضلی رخ داده و فصلی پرالتهاب را برای سازندگان آن فیلم رقم زده بود. ماجرا از آنجا آغاز شد که افشای مواردی درباره گذشته بازیگر لبنانی سریال، آن ماری سلامه، تا حد زیادی دستاندرکاران حوالی پاییز را به دردسر انداخت. اتفاقی که اگرچه ختم به خیر شد، اما باعث اعتراض خیلیها شد که اگر این حواشی برای بازیگر ایرانی اتفاق میافتاد، حتما سریال متوقف و خود بازیگر ممنوعالتصویر میشد.
جنجالسازیهای آن ماری سلامه از همان روزهای آغازین ورودش به ایران کلید خورد و کاربران فضای مجازی به انتخاب او برای ایفای نقشی که بازیگران ایرانی آشنا به زبان عربی هم میتوانستند آن را بازی کنند، اعتراض کردند.
انتقاد مخاطبان سریال البته منطقی نبود و حق طبیعی کارگردان برای انتخاب بازیگر دلخواهش را زیر سوال میبرد، اما حسین نمازی پاسخی داد و نکته مهمی مطرح کرد که میتوانست خود جنجالها بسازد، اما به نحو عجیبی در سایه ماند. حسین نمازی با توضیح این نکته که «میخواستیم از بازیگران ایرانی استفاده کنیم، اما مشکل آنجا بود که در صحبت به زبان فارسی لحنشان شبیه کسی نبود که فارسی را بهتازگی آموخته و تصنعی بود» خیلی سریع سراغ موضوع اصلی رفت و در توجیه استفاده از یک بازیگر لبنانی غیرمحجبه در این نقش محجبه گفت: «برای این نقش بازیگران بسیاری انتخاب شدند، اما وقتی داستان را میخواندند بهگونهای ابا داشتند این نقش را بازی کنند.» او حتی در گفتوگو با تسنیم بازیگری خوزستانی را هم مثال زده بود که «تا قصه را متوجه شد ترسید و قبول نکرد».
حواشی آن ماری سلامه ادامه داشت. مشکل بزرگ این بازیگر ٢٨ساله لبنانی آنجا بود که قرار بود نقشی را بازی کند که درواقع تبلیغ چادر بود. تناقض پوشش شخصی او با تبلیغاتی که در سریال مطرح میشود، تناقض بزرگی بود که خیلیها را وادار به انتقاد کرد. چنین شد که مخاطبان سریال دو دسته شدند و هرکدام به واگویه باورهای خود پرداختند. آن ماری هم انگار از اینجور حواشی بدش نمیآید، گام به گام حواشی جدیدی رو کرد. اینکه آمد و در صفحه شخصیاش یک ماجرای قدیمی تجاوز را نبش قبر کرد، حکایت از این موضوع میتواند داشته باشد. این بازیگر ویدیویی گذاشت که در آن گفته بود مورد تعرض جنسی ناموفق قرار گرفته است. این خبر در ایران مثل بمب ترکید تا حوالی پاییز بیشتر سر زبانها بیفتد.
حالا نوبت برگ آخر رسیده. چند روزی میشود فیلمی از رقص و آوازخوانی آن ماری سلامه در یک برنامه تلویزیونی در شبکههای اجتماعی دستبهدست میگردد و این بهانهای شده برای اعتراض عدهای به این سریال که چرا از چنین بازیگری برای یک سریال الگوساز استفاده شده است.
اینکه چنین تناقضی در نوع خود اتفاق قشنگی نیست و جلوی تاثیرگذاری کار را میگیرد بهجای خود، اما اینجا این پرسش پیش میآید که آیا کوبیدن یک سریال یا سازندگانش به بهانه چنین اتفاقی منصفانه است یا نه؟ آیا یک کارگردان زمان انتخاب یک بازیگر باید کل زندگی او را شخم بزند، مبادا نقطه تاریکی از نظر تلویزیون ایران در کارنامه او وجود داشته باشد؟ آیا اصلا الزامی است که بازیگران خارجی هم به سبکوسیاق تلویزیون ما زندگی کنند؟ آیا در صورت وقوع چنین رخدادی باید تهیهکننده و کارگردان زیر سوال بروند یا نهادهای نظارتی صداوسیما که به این کار مجوز دادهاند؟
جالب اینکه در فضای ملتهب ایجادشده پیرامون این موضوع، حسین نمازی، کارگردان و سعید پروینی، تهیهکننده موبایلهای خود را بسته بودند و پاسخگوی خبرنگار «شهروند» درباره اتفاقات اخیر نشدند.