اصلاح نگاه تبعیضی به فرزندان زنان ایرانی از همسران خارجی
هفته گذشته بود که معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده در حساب توییتری خود از تغییر قوانین در مورد تابعیت ایرانی و تصویب لایحه «تابعیت ایرانی فرزندان زنان دارای همسر خارجی» در هیات دولت خبر داد. موضوعی که در این مدت کوتاه با استقبال زیادی مواجه شد و برخی نیز این لایحه را از اقدامات ارزشمند دولت دوازدهم دانستند. به گفته معصومه ابتکار معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده و حسین شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از این پس فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی می‌توانند به تقاضای مادر ایرانی خود به تابعیت ایران درآیند.
گفتنی است در قانون مصوب ۱۳۸۵ درباره وضعیت فرزندان زیر ۱۸ سال سکوت شده بود، اما با اصلاح قانون مصوب ۱۳۸۵ و تصویب پیش‌نویس قانونی لایحه در جلسه مورخ ۱۳ آبان ماه ۹۷ هیات دولت، فرزندان زیر ۱۸ سال با تقاضای مادر ایرانی خود می‌توانند تبعه ایران شوند. وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی در گفت‌وگویی با اشاره به اینکه «این کودکان معمولا در شرایط فقر بسر می‌برند، دارای مشکلات معیشتی هستند و در معرض انواع آسیب‌های اجتماعی قرار دارند»، افزود: «تصویب این لایحه زمینه‌ای مناسب را فراهم خواهد کرد که با همکاری و انسجام دستگاه‌های مسئول و همراهی فعالین مدنی و سازمان‌های مردم نهاد، وضعیت این گروه از کودکان سرزمین ما بهتر شود.» بنابراین طبق این لایحه که تقدیم مجلس شورای اسلامی می‌شود، به درخواست مادر ایرانی برای فرزندان دارای پدر خارجی که زیر 18 سال سن دارند شناسنامه صادر می‌شود و می‌توانند هویت و تابعیت ایرانی داشته باشند.
لایحه تابعیت ایرانی فرزندان زنان دارای همسر خارجی برای مجلس مشکل گشا است
موضوعی که به گفته برخی نمایندگان مجلس و اعضای فراکسیون زنان مجلس پس از دو سال و نیم پیگیری طرح‌های مختلفی که هنوز هم نتوانسته اند آنها را به نتیجه برسانند، این لایحه می‌تواند برخی از این موانع و مشکلات موجود را برطرف کند. طیبه سیاوشی، نماینده مردم تهران در مجلس در این باره تاکید کرد که لایحه تابعیت فرزندان زنان ایرانی دارای همسر خارجی مشکلاتی که نمایندگان مجلس با آن مواجه هستند را حل و فصل خواهد کرد؛ چرا که هر لایحه و طرحی که به مجلس ارائه می‌کردند می‌دانستند که با مانعی به نام اصل ۷۵ مواجه خواهند شد و شورای نگهبان به دلیل آن که بار مالی دارد، آن را رد خواهد کرد. او ابراز خرسندی کرد که با این لایحه این مشکلات حل شود.
یک میلیون کودک بی‌هویت درایران هستند
این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با اشاره به آمار کودکان فاقد هویت، گفت: «جمعیتی که از کودکان فاقد هویت گزارش شده حدود یک میلیون نفر است که با خانواده‌هایشان به پنج میلیون نفر می‌رسد. البته این آمار دقیق نیست اما در هر حال گفته می‌شود چنین جمعیتی از کودکان بی‌هویت در کشور وجود دارد.»
فاطمه سعیدی، دیگر نماینده مردم تهران در مجلس هم با ابراز خوشحالی از تصویب این لایحه در دولت به «ابتکار» گفت: «این لایحه تدبیر خوبی است که در دولت اندیشیده شده است و ابداع آن هم از سوی خانم جنیدی بوده است. بچه‌هایی که مادر ایرانی و پدر خارجی دارند از حقوق شهروندی محرومند و معمولا پدرانشان متارکه کرده‌اند و آنها با مادر و سرپرست مادری خود زندگی می‌کنند. به نظرم برای اینکه این بچه‌ها از همان نوزادی بتوانند تابعیت ایرانی بگیرند و از حقوق شهروندی برخوردار شوند و بتوانند وارد دانشگاه شوند و شغل مناسبی داشته باشند، نیازمند شناسنامه ایرانی و تابعیت هستند.»
نباید بین شهروندان ایرانی تبعیضی اعمال شود
سهیلا جلودارزاده، دیگر نماینده مردم تهران در مجلس و عضو فراکسیون زنان هم به «ابتکار» گفت: «در این باره به حقیقتی فکر می‌کنم که در قانون اساسی ما متجلی شده است. متاسفانه درباره آحاد مردم ایران تبعیضی ناروا لحاظ شده است در حالی که نباید بین شهروندان ایرانی تبعیض وجود داشته باشد.» عضو کمیسیون اجتماعی مجلس تاکید کرد: «از نظر تابعیت هم می‌دانیم مسئله ژنتیک هم از پدر و هم مادر به فرزند منتقل می‌شود. درباره مالکیت سرزمین هم همه زنان و مردان از یک ملت هستیم و باید از حقوق مساوی برخوردار باشیم. در آیات قرآنی هم به این موضوع اشاره شده است که در شکل‌گیری فرزند هم پدر و هم مادر موثرند در نتیجه وقتی یک مرد ایرانی می‌تواند با یک زن خارجی ازدواج کند وبرای فرزندش به عنوان تبعه ایرانی اوراق هویتی و تابعیت بگیرد، یک زن ایرانی هم این حق را دارد. هم حق فطری او است چون در این سرزمین به دنیا آمده، هم حق مادی اوست چون در این سرزمین کار می‌کند و انفال برای همه است. پس می‌تواند هم خودش و هم فرزندانش از این حق برخوردار شوند. پس نباید نگاه تبعیضی به موضوع داشته باشیم.»
زنان کشورهای دیگر می‌توانند هم برای فرزندان و هم همسر خارجی خود تابعیت کشورشان را بگیرند
جلودارزاده، عضو فراکسیون امید در ادامه اظهاراتش به «ابتکار» گفت: «متاسفانه در کشور ما زن را جنس دوم لحاظ می کنند و زن ایرانی برای فرزندش از همسر خارجی نمی‌تواند تابعیت کشورش را بگیرد در حالی که درباره مردان فرق می‌کند. ولی در کشورهای دیگر زنان از جایگاهی برخوردارند و می‌توانند هم برای فرزندانشان و هم همسرخارجی خود تابعیت کشورشان را بگیرند. بنابراین قانون ما هم در این زمینه باید اصلاح شود.»
سعیدی، نماینده اصلاح طلب عضو کمیسیون آموزش مجلس هم تاکید کرد: «به هر حال این افراد در ایران زندگی می کنند و بهتر است هویت داشته باشند و آموزش های لازم را ببینند و شهروند ایرانی بشوند تا روی مسائل حقوقی‌شان نظارت لازم اعمال شود. چرا که شرایط خوبی ندارند و بدون هویت نمی‌توانند از حقوق شهروندی برخوردار شوند و هیچ کجا به حساب نمی‌آیند. از نظر امنیتی هم درست نیست افرادی که در کشورمان با مادری ایرانی زندگی می‌کنند، هویت و تابعیت ایرانی نداشته باشند.»
باید نگاه‌های تبعیض‌آمیز اصلاح شود
جلودارزاده هم بااشاره به تبعات امنیتی که برخی روی آن تاکید دارند، گفت: «این موضوع در قبال همه افراد اعم از زن و مردی که به کشورهای دیگر می‌روند و ازدواج می‌کنند صادق است و فقط مربوط به فرزند زنان ایرانی با پدر خارجی نمی‌شود و باید این نگاه تبعیض آمیز را اصلاح کنیم. » این نماینده مردم تهران در مجلس ادامه داد: « درباره مسائل امنیتی هم باید تمهیداتی دیگر بیندیشند. وقتی اجازه می‌دهند تبعه افغانستان وارد ایران شود و هر استفاده و بهره برداری و حق مسکن و مواد غذایی و امنیت داشته باشد طبیعی است که اینجا ازدواج هم می‌کند. بنابراین اگر نمی‌خواهند این اتفاق بیفتد باید جلوی ورود آنها را به کشور بگیرند. ولی وقتی این اجازه را می‌دهند، نباید فرزندان آنها را مجازات و از حق و حقوق شهروندی محروم کرد.» گفتنی است لایحه فوق پس از ارسال دولت به مجلس، در کمیسیون تخصصی حقوقی و قضایی و کمیسیون‌های فرعی اجتماعی و امنیت ملی و سیاست خارجی بررسی می‌شود و پس از آن در صحن علنی به رای نمایندگان گذاشته می‌شود. بنابراین نمایندگان مصاحبه کننده با «ابتکار» ابراز امیدواری کردند که لایحه فوق با رای بالایی در مجلس به تصویب وکلای ملت برسد و این نگاه تبعیض آمیز جنسیتی نسبت به زنان ایرانی در قبال مردان و فرزندانشان برداشته شود.
لایحه تابعیت ایرانی فرزندان زنان دارای همسر خارجی برای مجلس مشکل گشا است
موضوعی که به گفته برخی نمایندگان مجلس و اعضای فراکسیون زنان مجلس پس از دو سال و نیم پیگیری طرح‌های مختلفی که هنوز هم نتوانسته اند آنها را به نتیجه برسانند، این لایحه می‌تواند برخی از این موانع و مشکلات موجود را برطرف کند. طیبه سیاوشی، نماینده مردم تهران در مجلس در این باره تاکید کرد که لایحه تابعیت فرزندان زنان ایرانی دارای همسر خارجی مشکلاتی که نمایندگان مجلس با آن مواجه هستند را حل و فصل خواهد کرد؛ چرا که هر لایحه و طرحی که به مجلس ارائه می‌کردند می‌دانستند که با مانعی به نام اصل ۷۵ مواجه خواهند شد و شورای نگهبان به دلیل آن که بار مالی دارد، آن را رد خواهد کرد. او ابراز خرسندی کرد که با این لایحه این مشکلات حل شود.
یک میلیون کودک بی‌هویت درایران هستند
این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با اشاره به آمار کودکان فاقد هویت، گفت: «جمعیتی که از کودکان فاقد هویت گزارش شده حدود یک میلیون نفر است که با خانواده‌هایشان به پنج میلیون نفر می‌رسد. البته این آمار دقیق نیست اما در هر حال گفته می‌شود چنین جمعیتی از کودکان بی‌هویت در کشور وجود دارد.»
فاطمه سعیدی، دیگر نماینده مردم تهران در مجلس هم با ابراز خوشحالی از تصویب این لایحه در دولت به «ابتکار» گفت: «این لایحه تدبیر خوبی است که در دولت اندیشیده شده است و ابداع آن هم از سوی خانم جنیدی بوده است. بچه‌هایی که مادر ایرانی و پدر خارجی دارند از حقوق شهروندی محرومند و معمولا پدرانشان متارکه کرده‌اند و آنها با مادر و سرپرست مادری خود زندگی می‌کنند. به نظرم برای اینکه این بچه‌ها از همان نوزادی بتوانند تابعیت ایرانی بگیرند و از حقوق شهروندی برخوردار شوند و بتوانند وارد دانشگاه شوند و شغل مناسبی داشته باشند، نیازمند شناسنامه ایرانی و تابعیت هستند.»
نباید بین شهروندان ایرانی تبعیضی اعمال شود
سهیلا جلودارزاده، دیگر نماینده مردم تهران در مجلس و عضو فراکسیون زنان هم به «ابتکار» گفت: «در این باره به حقیقتی فکر می‌کنم که در قانون اساسی ما متجلی شده است. متاسفانه درباره آحاد مردم ایران تبعیضی ناروا لحاظ شده است در حالی که نباید بین شهروندان ایرانی تبعیض وجود داشته باشد.» عضو کمیسیون اجتماعی مجلس تاکید کرد: «از نظر تابعیت هم می‌دانیم مسئله ژنتیک هم از پدر و هم مادر به فرزند منتقل می‌شود. درباره مالکیت سرزمین هم همه زنان و مردان از یک ملت هستیم و باید از حقوق مساوی برخوردار باشیم. در آیات قرآنی هم به این موضوع اشاره شده است که در شکل‌گیری فرزند هم پدر و هم مادر موثرند در نتیجه وقتی یک مرد ایرانی می‌تواند با یک زن خارجی ازدواج کند وبرای فرزندش به عنوان تبعه ایرانی اوراق هویتی و تابعیت بگیرد، یک زن ایرانی هم این حق را دارد. هم حق فطری او است چون در این سرزمین به دنیا آمده، هم حق مادی اوست چون در این سرزمین کار می‌کند و انفال برای همه است. پس می‌تواند هم خودش و هم فرزندانش از این حق برخوردار شوند. پس نباید نگاه تبعیضی به موضوع داشته باشیم.»
زنان کشورهای دیگر می‌توانند هم برای فرزندان و هم همسر خارجی خود تابعیت کشورشان را بگیرند
جلودارزاده، عضو فراکسیون امید در ادامه اظهاراتش به «ابتکار» گفت: «متاسفانه در کشور ما زن را جنس دوم لحاظ می کنند و زن ایرانی برای فرزندش از همسر خارجی نمی‌تواند تابعیت کشورش را بگیرد در حالی که درباره مردان فرق می‌کند. ولی در کشورهای دیگر زنان از جایگاهی برخوردارند و می‌توانند هم برای فرزندانشان و هم همسرخارجی خود تابعیت کشورشان را بگیرند. بنابراین قانون ما هم در این زمینه باید اصلاح شود.»
سعیدی، نماینده اصلاح طلب عضو کمیسیون آموزش مجلس هم تاکید کرد: «به هر حال این افراد در ایران زندگی می کنند و بهتر است هویت داشته باشند و آموزش های لازم را ببینند و شهروند ایرانی بشوند تا روی مسائل حقوقی‌شان نظارت لازم اعمال شود. چرا که شرایط خوبی ندارند و بدون هویت نمی‌توانند از حقوق شهروندی برخوردار شوند و هیچ کجا به حساب نمی‌آیند. از نظر امنیتی هم درست نیست افرادی که در کشورمان با مادری ایرانی زندگی می‌کنند، هویت و تابعیت ایرانی نداشته باشند.»
باید نگاه‌های تبعیض‌آمیز اصلاح شود
جلودارزاده هم بااشاره به تبعات امنیتی که برخی روی آن تاکید دارند، گفت: «این موضوع در قبال همه افراد اعم از زن و مردی که به کشورهای دیگر می‌روند و ازدواج می‌کنند صادق است و فقط مربوط به فرزند زنان ایرانی با پدر خارجی نمی‌شود و باید این نگاه تبعیض آمیز را اصلاح کنیم. » این نماینده مردم تهران در مجلس ادامه داد: « درباره مسائل امنیتی هم باید تمهیداتی دیگر بیندیشند. وقتی اجازه می‌دهند تبعه افغانستان وارد ایران شود و هر استفاده و بهره برداری و حق مسکن و مواد غذایی و امنیت داشته باشد طبیعی است که اینجا ازدواج هم می‌کند. بنابراین اگر نمی‌خواهند این اتفاق بیفتد باید جلوی ورود آنها را به کشور بگیرند. ولی وقتی این اجازه را می‌دهند، نباید فرزندان آنها را مجازات و از حق و حقوق شهروندی محروم کرد.» گفتنی است لایحه فوق پس از ارسال دولت به مجلس، در کمیسیون تخصصی حقوقی و قضایی و کمیسیون‌های فرعی اجتماعی و امنیت ملی و سیاست خارجی بررسی می‌شود و پس از آن در صحن علنی به رای نمایندگان گذاشته می‌شود. بنابراین نمایندگان مصاحبه کننده با «ابتکار» ابراز امیدواری کردند که لایحه فوق با رای بالایی در مجلس به تصویب وکلای ملت برسد و این نگاه تبعیض آمیز جنسیتی نسبت به زنان ایرانی در قبال مردان و فرزندانشان برداشته شود.