توصیه‌های تغذیه‌ای برای بیماران مبتلا به نارسایی کلیه
کلیه‌ها در بدن نقش‌های مختلفی دارند؛ دفع مواد زائد و مایعات اضافی به شکل ادرار، کنترل فشار خون، کمک به ساخت سلول‌های خونی و تولید شکل فعال ویتامین D در بدن، بخشی از کارکردهای این 2 عضو کوچک هر انسان است.
در نارسایی کلیه، کلیه‌ها قادر به انجام فعالیت‌های طبیعی خود نیستند و این امر سبب تجمع مواد زائد، سدیم، پتاسیم، فسفر و مایعات اضافی در بدن، پوکی استخوان، کم خونی و ایجاد عوارضی مانند خستگی، حالت تهوع و استفراغ، بی اشتهایی، تورم در دست و پاها، افزایش فشار خون و خارش می‌شود و در نتیجه این افراد نیاز به تنظیم دریافت پروتئین، سدیم، پتاسیم، فسفر و کلسیم از رژیم غذایی خود دارند.
پروتئین برای رشد، نگهداری و ترمیم بدن موردنیاز است. پروتئین در بسیاری غذاها یافت می‌شود. متابولیسم پروتئین‌ها در بدن منجر به تولید یک ماده زائد به نام اوره می‌شود و هنگامی که کلیه‌ها به خوبی کار نمی‌کنند اوره در بدن تجمع می‌یابد و باعث ایجاد عوارض می‌شود.
یک کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی شیراز در گفت‌وگو با ایسنا تاکید کرد که افرادی که دارای نارسایی کلیه هستند باید از مصرف زیاد غذاهای پروتئینی شامل گوشت قرمز، ماکیان (مرغ و بوقلمون) ماهی، میگو، تخم مرغ و فرآورده‌های لبنی پرهیز کنند، گفت: حبوبات، غلات و سبزیجات نیز حاوی مقادیری پروتئین است.
فاطمه نورپور ادامه داد: از طرف دیگر مصرف کم پروتئین نیز برای بدن مضر بوده و باعث تحلیل عضلانی، بدتر شدن روند بیماری و سوء تغذیه می‌شود لذا میزان نیاز به پروتئین در افراد مختلف بر اساس وزن، سن و دیگر شرایط متفاوت بوده و میزان دقیق آن باید توسط متخصص تغذیه برآورد شود.
اهمیت کاهش سدیم در بیماری‌های کلیه
او با بیان اینکه اغلب در نارسایی کلیه به دلیل نبود توانایی کلیه در دفع سدیم اضافی، نیاز به محدودیت دریافت سدیم وجود دارد، خاطرنشان کرد: مصرف زیاد سدیم باعث تشنگی بیش از حد و مصرف مایعات اضافه می‌شود.
این کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی شیرازاضافه کرد: به این دسته از افراد توصیه می‌شود به جای نمک از چاشنی‌های بدون سدیم مانند لیمو، سرکه، سیر، پیاز، فلفل، شوید، برگ بو، زیره، تخم کرفس، تره، دارچین، میخک، پودر کاری، خردل، زنجبیل، نعناع، پونه، رزماری، ریحان، آویشن و زرد چوبه برای طعم دار کردن غذاها استفاده کنند.
نوری‌پور همچنین تاکید کرد که این افراد از خوردن کنسروها، سوپ‌های آماده، گوشت و ماهی دودی، گوشت های فرآوری شده مانند سوسیس، کالباس، ژامبون، کراکرهای نمکی، مغزهای شور، ترشی‌ها، زیتون شور، دوغ، انواع سس‌ها، سس سویا، پاپ کورن، چیپس، پفک و سایر تنقلات که سدیم بالایی دارند پرهیز کنند.
او همچنین به این افراد توصیه کرد که از پنیرهای کم نمک استفاده کنند و برای کاهش نمک، پنیر را چند ساعت قبل از مصرف در آب گذاشته و هنگام مصرف بشویند.
این کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی شیراز به مصرف پتاسیم به عنوان یک ماده معدنی هم اشاره و در این خصوص بیان کرد: پتاسیم در بسیاری از غذاها وجود دارد و در عملکرد طبیعی عضلات قلب و ماهیچه‌ها نقش دارد. با این حال، هنگامی که کلیه‌ها سالم نیستند، اغلب نیاز به محدود کردن دریافت پتاسیم وجود دارد. میزان مجاز دریافت پتاسیم توسط متخصص تغذیه تعیین می‌شود.
نوری‌پور خاطرنشان کرد که در بعضی میوه و سبزی‌ها مانند موز، خربزه، هندوانه، پرتقال، سیب زمینی و گوجه فرنگی، شیر و ماست، حبوبات و غذاهای غنی از پروتئین مانند گوشت قرمز، ماهی، بوقلمون و مرغ مقادیر زیاد پتاسیم وجود دارد.
او اضافه کرد: این بیماران نیاز به محدودیت دریافت فسفر نیز دارند. فسفر به میزان زیادی در غذاهای غنی از پروتئین مانند گوشت، مرغ، ماهی، مغزها و دانهها ،حبوبات و محصولات لبنی (شیر، ماست، پنیر و دوغ)، میگو، دل، جگر، قلوه، فست فودها و نوشابه سیاه یافت می‌شود.
پروتئین برای رشد، نگهداری و ترمیم بدن موردنیاز است. پروتئین در بسیاری غذاها یافت می‌شود. متابولیسم پروتئین‌ها در بدن منجر به تولید یک ماده زائد به نام اوره می‌شود و هنگامی که کلیه‌ها به خوبی کار نمی‌کنند اوره در بدن تجمع می‌یابد و باعث ایجاد عوارض می‌شود.
یک کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی شیراز در گفت‌وگو با ایسنا تاکید کرد که افرادی که دارای نارسایی کلیه هستند باید از مصرف زیاد غذاهای پروتئینی شامل گوشت قرمز، ماکیان (مرغ و بوقلمون) ماهی، میگو، تخم مرغ و فرآورده‌های لبنی پرهیز کنند، گفت: حبوبات، غلات و سبزیجات نیز حاوی مقادیری پروتئین است.
فاطمه نورپور ادامه داد: از طرف دیگر مصرف کم پروتئین نیز برای بدن مضر بوده و باعث تحلیل عضلانی، بدتر شدن روند بیماری و سوء تغذیه می‌شود لذا میزان نیاز به پروتئین در افراد مختلف بر اساس وزن، سن و دیگر شرایط متفاوت بوده و میزان دقیق آن باید توسط متخصص تغذیه برآورد شود.
اهمیت کاهش سدیم در بیماری‌های کلیه
او با بیان اینکه اغلب در نارسایی کلیه به دلیل نبود توانایی کلیه در دفع سدیم اضافی، نیاز به محدودیت دریافت سدیم وجود دارد، خاطرنشان کرد: مصرف زیاد سدیم باعث تشنگی بیش از حد و مصرف مایعات اضافه می‌شود.
این کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی شیرازاضافه کرد: به این دسته از افراد توصیه می‌شود به جای نمک از چاشنی‌های بدون سدیم مانند لیمو، سرکه، سیر، پیاز، فلفل، شوید، برگ بو، زیره، تخم کرفس، تره، دارچین، میخک، پودر کاری، خردل، زنجبیل، نعناع، پونه، رزماری، ریحان، آویشن و زرد چوبه برای طعم دار کردن غذاها استفاده کنند.
نوری‌پور همچنین تاکید کرد که این افراد از خوردن کنسروها، سوپ‌های آماده، گوشت و ماهی دودی، گوشت های فرآوری شده مانند سوسیس، کالباس، ژامبون، کراکرهای نمکی، مغزهای شور، ترشی‌ها، زیتون شور، دوغ، انواع سس‌ها، سس سویا، پاپ کورن، چیپس، پفک و سایر تنقلات که سدیم بالایی دارند پرهیز کنند.
او همچنین به این افراد توصیه کرد که از پنیرهای کم نمک استفاده کنند و برای کاهش نمک، پنیر را چند ساعت قبل از مصرف در آب گذاشته و هنگام مصرف بشویند.
این کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی شیراز به مصرف پتاسیم به عنوان یک ماده معدنی هم اشاره و در این خصوص بیان کرد: پتاسیم در بسیاری از غذاها وجود دارد و در عملکرد طبیعی عضلات قلب و ماهیچه‌ها نقش دارد. با این حال، هنگامی که کلیه‌ها سالم نیستند، اغلب نیاز به محدود کردن دریافت پتاسیم وجود دارد. میزان مجاز دریافت پتاسیم توسط متخصص تغذیه تعیین می‌شود.
نوری‌پور خاطرنشان کرد که در بعضی میوه و سبزی‌ها مانند موز، خربزه، هندوانه، پرتقال، سیب زمینی و گوجه فرنگی، شیر و ماست، حبوبات و غذاهای غنی از پروتئین مانند گوشت قرمز، ماهی، بوقلمون و مرغ مقادیر زیاد پتاسیم وجود دارد.
او اضافه کرد: این بیماران نیاز به محدودیت دریافت فسفر نیز دارند. فسفر به میزان زیادی در غذاهای غنی از پروتئین مانند گوشت، مرغ، ماهی، مغزها و دانهها ،حبوبات و محصولات لبنی (شیر، ماست، پنیر و دوغ)، میگو، دل، جگر، قلوه، فست فودها و نوشابه سیاه یافت می‌شود.