سایه سنگین شبكه نمایش خانگی بر فیلم كوتاه
داریوش غریب‌زاده، پیمان نهان‌قدرتی، مرتضی‌علی عباس‌میرزایی، زهره زمانی، الهام حسین‌زاده، بهمن دادفر و رضا سبحانی از میان ۹۴۶ فیلم ارسال شده به دبیرخانه ۱۰۸ فیلم را برای رقابت در بخش داستانی سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم كوتاه تهران انتخاب كردندعادت كرده‌ایم بوی حاشیه و حرف و حدیث را از سینمای حرفهای و فیلم‌های بلند سینمای ایران بشنویم.
انتظار نمی‌رفت از فیلم كوتاه هم صدای بلند هیاهو و جنجال به گوش برسد. اما بتازگی این اتفاق افتاده و بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رویداد سینمایی مربوط به حوزه فیلم كوتاه یعنی جشنواره بین‌المللی فیلم كوتاه تهران، دچار حاشیه‌هایی شده است.
ماجرا از آنجا شروع شد كه برخی فیلم‌های انتخاب شده و نهایی سی و پنجمین جشنواره فیلم كوتاه تهران، باوجود تایید و انتخاب از سوی هیات انتخاب، توسط شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی بازبینی و از فهرست آثار حاضر در جشنواره كنار گذاشته شده‌اند. این اتفاق از سوی مجموعه سینمایی وزارت ارشاد، ضمن این‌كه به نوعی بی‌اعتنایی به جایگاه هیات انتخاب تلقی می‌شد، گلایه و اعتراض فیلمسازانی را هم در پی داشت كه آثارشان در این «نظارت»، از جشنواره حذف شده بود.
واكنش این كارگردان‌ها و برخی دیگر از فعالان سینمای كوتاه در این زمینه، درنهایت منجر به نگارش نامه‌ای به سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی شد كه روز گذشته، مهر آن را منتشر كرد. در این نامه بیش از 200 سینماگر سینمای كوتاه و بلند، خواستار جلوگیری از روال نظارت غیرمنطقی بر آثار پذیرفته‌شده از سوی هیات انتخاب در جشنواره فیلم كوتاه تهران شدند. به نظر می‌آید اتخاذ برخی رویكردهای اشتباه در سریال‌های اخیر شبكه نمایش خانگی و توقف بعضی از این محصولات در پی اعتراض عمومی، میزان حساسیت شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی را بالاتر برده و در نخستین گام، این نظارت دقیق تر متوجه جشنواره فیلم كوتاه تهران شده است. هرچند توجه و نظارت مضمونی و محتوایی در همه حیطه‌های فرهنگی و از جمله سینما امری بایسته است و باید خروجی محصولات، متناسب با فرهنگ و باورها و شئونات جامعه باشد، نظارت آثار شبكه نمایش خانگی كه با عامه تماشاگران و مخاطب انبوه‌تری سروكار دارد، جدیت و همیت بیشتری می‌طلبد نسبت به فیلم‌های كوتاهی كه در میدانی صرفا محدود و تخصصی به نمایش درمی‌آید و بندرت چشم عامه تماشاگران به آنها می‌افتد.
برای اطلاع از چند و چون ماجرا و حاشیه ایجاد شده درباره سی و پنجمین جشنواره فیلم كوتاه تهران، سراغ داریوش غریب‌زاده، یكی از اعضای هیات انتخاب بخش داستانی رفتیم. غریب‌زاده، یكی از فیلمسازان معتبر و ریشه‌دار عرصه سینمای كوتاه است.
وی درباره روند انتخاب فیلم‌های داستانی این دوره از جشنواره فیلم كوتاه تهران به جام‌جم گفت: ما هیات انتخاب بخش داستانی جشنواره فیلم كوتاه تهران، طی روزهای متمادی حدود هزار فیلم را دیدیم. من و دیگر دوستان هیات انتخاب كه همه فیلمساز هستیم، وظیفه داشتیم بدانیم كدام فیلم‌ها، دستورزبان و اصول و قواعد سینما را بهتر رعایت كرده است. درواقع توجه و تمركز ما برای انتخاب فیلم‌ها، روی نكات فنی، كارگردانی، تدوین و ... بود و به لحاظ تكنیكی به آنها نمره می‌دادیم و به جمع‌بندی می‌رسیدیم. كارگردان فیلم‌های مسخ و لاك‌پشت افزود: كار ما در هیات انتخاب مثل یك مجسمه‌ساز یا معمار است. یك خانه را به معمار نشان می‌دهند و از او می‌پرسند آیا در این خانه، نكات فنی و زیبایی‌شناسی درست رعایت شده یا نه؟ حالا ممكن است بعدا شهرداری ایراد بگیرد كه پنجره این خانه نباید رو به آن‌طرف باشد. ما نظر فنی خود را در هیات انتخاب می‌دهیم، اما كشور هم برای خودش قوانینی دارد. وظیفه من داریوش غریب‌زاده در هیات انتخاب، ممیزی فیلم‌ها نیست. غریب‌زاده ضمن تاكید این نكته كه تنها از طرف خودش صحبت می‌كند و نه همه هیات انتخاب، گفت: همه فیلمسازان این هزار فیلم، بچه‌های كشور خودمان هستند، اینها كه نمی‌آیند حرفهای آنچنانی در آثارشان بزنند. در این سال‌ها و از جمله در این دوره جشنواره، با فیلم كوتاه ایرانی طرف نشدم كه بخواهد توهین شدید و پرده‌دری داشته باشد. اگر بخواهد این كار را كند، فیلم را كه به جشنواره داخلی نمی‌دهد و آن را در جشنواره‌های خارجی عرضه می‌كند.
این عضو هیات انتخاب معتقد است، هیچ‌كدام از فیلم‌هایی كه توسط شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی كنار گذاشته شده، مورد گل درشتی نداشته‌اند. او افزود: هیچ‌كدام از فیلم‌ها مشكل عجیب و غریبی نداشت. البته من خودم نامه این سینماگران خطاب به وزیر ارشاد را امضا نكرده‌ام. به خاطر این‌كه خودم موافق این جریان هستم و این منم كه این فیلم‌ها را برای جشنواره انتخاب و پذیرش كردم. حالا اگر كسی این نامه را امضا و حمایت می‌كند، حمایت از غریب‌زاده هم كرده است. ضمن این‌كه من به عنوان هیات انتخاب، حق ندارم وارد این قضایا شوم.
غریب‌زاده درباره تصمیم شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی درخصوص حذف برخی فیلم‌ها گفت: به نظرم این سختگیری، ضرورتی ندارد، چون فیلم‌های جشنواره فیلم كوتاه كه اكران عمومی نمی‌شود و در تلویزیون و شبكه نمایش خانگی هم به نمایش درنمی‌آید، بلكه صرفا یك جمع 200- 300 نفره فیلمساز در یك سالن كوچك سینمایی، این فیلم‌ها را می‌بینند. درواقع نمایش این فیلم‌ها محدود است و جنبه تخصصی دارد. ای كاش اعضای شورا این كار را انجام نمی‌دادند، چون ما در محتوا هم فیلم ساختارشكن و حرمت شكنی در میان این آثار نداریم كه بخواهد اساعه ادب كرده باشد.
این فیلمساز بوشهری به جلسات تعاملی اشاره كرد كه در چند روز گذشته درباره این مساله برگزار شده است. او گفت: طی این جلسات و رایزنی‌ها، دوستان شورا قانع شدند و مشكل برخی فیلم‌ها برطرف شده و این آثار دوباره در جشنواره امسال حضور
خواهند داشت.
ماجرا از آنجا شروع شد كه برخی فیلم‌های انتخاب شده و نهایی سی و پنجمین جشنواره فیلم كوتاه تهران، باوجود تایید و انتخاب از سوی هیات انتخاب، توسط شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی بازبینی و از فهرست آثار حاضر در جشنواره كنار گذاشته شده‌اند. این اتفاق از سوی مجموعه سینمایی وزارت ارشاد، ضمن این‌كه به نوعی بی‌اعتنایی به جایگاه هیات انتخاب تلقی می‌شد، گلایه و اعتراض فیلمسازانی را هم در پی داشت كه آثارشان در این «نظارت»، از جشنواره حذف شده بود.
واكنش این كارگردان‌ها و برخی دیگر از فعالان سینمای كوتاه در این زمینه، درنهایت منجر به نگارش نامه‌ای به سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی شد كه روز گذشته، مهر آن را منتشر كرد. در این نامه بیش از 200 سینماگر سینمای كوتاه و بلند، خواستار جلوگیری از روال نظارت غیرمنطقی بر آثار پذیرفته‌شده از سوی هیات انتخاب در جشنواره فیلم كوتاه تهران شدند. به نظر می‌آید اتخاذ برخی رویكردهای اشتباه در سریال‌های اخیر شبكه نمایش خانگی و توقف بعضی از این محصولات در پی اعتراض عمومی، میزان حساسیت شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی را بالاتر برده و در نخستین گام، این نظارت دقیق تر متوجه جشنواره فیلم كوتاه تهران شده است. هرچند توجه و نظارت مضمونی و محتوایی در همه حیطه‌های فرهنگی و از جمله سینما امری بایسته است و باید خروجی محصولات، متناسب با فرهنگ و باورها و شئونات جامعه باشد، نظارت آثار شبكه نمایش خانگی كه با عامه تماشاگران و مخاطب انبوه‌تری سروكار دارد، جدیت و همیت بیشتری می‌طلبد نسبت به فیلم‌های كوتاهی كه در میدانی صرفا محدود و تخصصی به نمایش درمی‌آید و بندرت چشم عامه تماشاگران به آنها می‌افتد.
برای اطلاع از چند و چون ماجرا و حاشیه ایجاد شده درباره سی و پنجمین جشنواره فیلم كوتاه تهران، سراغ داریوش غریب‌زاده، یكی از اعضای هیات انتخاب بخش داستانی رفتیم. غریب‌زاده، یكی از فیلمسازان معتبر و ریشه‌دار عرصه سینمای كوتاه است.
وی درباره روند انتخاب فیلم‌های داستانی این دوره از جشنواره فیلم كوتاه تهران به جام‌جم گفت: ما هیات انتخاب بخش داستانی جشنواره فیلم كوتاه تهران، طی روزهای متمادی حدود هزار فیلم را دیدیم. من و دیگر دوستان هیات انتخاب كه همه فیلمساز هستیم، وظیفه داشتیم بدانیم كدام فیلم‌ها، دستورزبان و اصول و قواعد سینما را بهتر رعایت كرده است. درواقع توجه و تمركز ما برای انتخاب فیلم‌ها، روی نكات فنی، كارگردانی، تدوین و ... بود و به لحاظ تكنیكی به آنها نمره می‌دادیم و به جمع‌بندی می‌رسیدیم. كارگردان فیلم‌های مسخ و لاك‌پشت افزود: كار ما در هیات انتخاب مثل یك مجسمه‌ساز یا معمار است. یك خانه را به معمار نشان می‌دهند و از او می‌پرسند آیا در این خانه، نكات فنی و زیبایی‌شناسی درست رعایت شده یا نه؟ حالا ممكن است بعدا شهرداری ایراد بگیرد كه پنجره این خانه نباید رو به آن‌طرف باشد. ما نظر فنی خود را در هیات انتخاب می‌دهیم، اما كشور هم برای خودش قوانینی دارد. وظیفه من داریوش غریب‌زاده در هیات انتخاب، ممیزی فیلم‌ها نیست. غریب‌زاده ضمن تاكید این نكته كه تنها از طرف خودش صحبت می‌كند و نه همه هیات انتخاب، گفت: همه فیلمسازان این هزار فیلم، بچه‌های كشور خودمان هستند، اینها كه نمی‌آیند حرفهای آنچنانی در آثارشان بزنند. در این سال‌ها و از جمله در این دوره جشنواره، با فیلم كوتاه ایرانی طرف نشدم كه بخواهد توهین شدید و پرده‌دری داشته باشد. اگر بخواهد این كار را كند، فیلم را كه به جشنواره داخلی نمی‌دهد و آن را در جشنواره‌های خارجی عرضه می‌كند.
این عضو هیات انتخاب معتقد است، هیچ‌كدام از فیلم‌هایی كه توسط شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی كنار گذاشته شده، مورد گل درشتی نداشته‌اند. او افزود: هیچ‌كدام از فیلم‌ها مشكل عجیب و غریبی نداشت. البته من خودم نامه این سینماگران خطاب به وزیر ارشاد را امضا نكرده‌ام. به خاطر این‌كه خودم موافق این جریان هستم و این منم كه این فیلم‌ها را برای جشنواره انتخاب و پذیرش كردم. حالا اگر كسی این نامه را امضا و حمایت می‌كند، حمایت از غریب‌زاده هم كرده است. ضمن این‌كه من به عنوان هیات انتخاب، حق ندارم وارد این قضایا شوم.
غریب‌زاده درباره تصمیم شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی درخصوص حذف برخی فیلم‌ها گفت: به نظرم این سختگیری، ضرورتی ندارد، چون فیلم‌های جشنواره فیلم كوتاه كه اكران عمومی نمی‌شود و در تلویزیون و شبكه نمایش خانگی هم به نمایش درنمی‌آید، بلكه صرفا یك جمع 200- 300 نفره فیلمساز در یك سالن كوچك سینمایی، این فیلم‌ها را می‌بینند. درواقع نمایش این فیلم‌ها محدود است و جنبه تخصصی دارد. ای كاش اعضای شورا این كار را انجام نمی‌دادند، چون ما در محتوا هم فیلم ساختارشكن و حرمت شكنی در میان این آثار نداریم كه بخواهد اساعه ادب كرده باشد.
این فیلمساز بوشهری به جلسات تعاملی اشاره كرد كه در چند روز گذشته درباره این مساله برگزار شده است. او گفت: طی این جلسات و رایزنی‌ها، دوستان شورا قانع شدند و مشكل برخی فیلم‌ها برطرف شده و این آثار دوباره در جشنواره امسال حضور
خواهند داشت.