علائم آسیب‌های مفصل زانو چیست؟
زانو بزرگترین استخوان بدن است که در آن سه استخوان مرتبط ران، درشت نی و کشکک وجود دارد و ران را به ساق پا متصل می‌کند، این پیکربندی مفصل زانو، اهمیت زیادی برای راه رفتن و دویدن دارد و وزن بدن را هنگام نشستن، خم شدن و پریدن تحمل می‌کند.
درد زانو یکی از شایع‌ترین علل مراجعه بیماران به پزشکان و متخصصان ارتوپدی است، زانو مفصل لولایی و مسئول تحمل وزن و حرکت است این مفصل شامل استخوان‌ها، منیسک، رباط‌ها و تاندون‌ها است، آناتومی زانو یک ساختار پیچیده دارد و یکی از اغلب مفاصل تحت فشار بدن و بزرگترین مفصلی است که برای حرکت حیاتی آسیب پذیری زیادی دارد. در واکاوی بیشتر این مسئله و آسیب‌های مفصل زانو با مهدی مویدفر متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی زانو گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
در مورد آسیب‌های مفصل زانو توضیح دهید؟
مفصل زانو در اثر صدمه و آسیب‌های وارد شده به اندام‌های بدن درگیر درد می‌شود، مفصل زانو تشکیل شده از استخوان‌های ساق، ران، استخوان کشک و رباط‌های زانو نقش ثبات دهنده به زانو دارند، این رباط‌ها تشکیل شده از رابط کناری، داخلی، خارجی و منیسک‌های زانو نقش مهمی در پیشگیری از ساییدگی زانو دارند تا آسیبی به زانو وارد نشود. درد زانو در خانم‌های بالاتر از سن ۴۰ سالگی به دلیل فرسودگی در منیسک ها ایجاد می‌شود، صدمات و آسیب‌ها منجر به پارگی منیسک می‌شود و اگر این پارگی منیسک به موقع درمان نشود ممکن است منجر به آرتروز و ساییدگی زانو شود و در خانم‌ها میزان ساییدگی زانو و آرتروز به نسبت بیشتر از آقایان است.آسیب‌های منسیک زانو در چه افرادی شایع است؟
گاهی اوقات کشک زانو، رباط‌ها و منسیک دچار شکستگی می‌شود، در خانم‌ها آسیب‌های منیسک بسیار شایع است و پیچ خوردن ساده زانو ممکن است منجر به آسیب منیسک زانو شود، اگر بانوان عضلات اطراف زانو را قوی کرده و رعایت بهداشت زانو را انجام دهند آسیب رباط و شکستگی منیسک کمتر می‌شود. اگر افراد حرکات‌های تمرینی و گرم کردن‌های قبل از ورزش را داشته باشند ۵۰ درصد آسیب‌های رباط در ورزشکاران را کاهش می‌دهد.بیمار با چه علائمی برای تشخیص و درمان مراجعه کند؟
اگر پارگی منیسک ایجاد شود، احتمال دارد بیمار دچار درد، احساس گرفتگی و گیر کردن داخل زانو شود با این علائم لازم است درمان صورت بگیرد. در پارگی رباط‌ها بیمار دچار احساس بی‌ثباتی، لقی و خالی کردن زانو می‌شود باید با دیدن این علائم نسبت به درمان سریع اقدام کند. بیش از ۸۰ درصد این دردها با اقدامات ساده بهبود پیدا می‌کنند، درصد کمتری به اقدامات درمانی پاسخ نمی‌دهند و عمل جراحی راه حل نهایی است.از چه سنی باید مراقبت از مفاصل زانو شروع شود؟
برای همه مفاصل توصیه داریم در یک حالت ماندن در زمان طولانی آسیب‌زا است. مانند خواندن، نوشتن با سر پایین در طولانی مدت به آرتروز گردن منجر می‌شود، در ایستادن‌های طولانی مدت کمر دچار آسیب می‌شود. خمیده بودن زانو در طولانی مدت و داشتن اضافه وزن موجب آسیب مفصل می‌شود و کاهش وزن فرد لازم است. برای همه مفاصل توصیه می‌کنم هر چقدر عضلات قوی‌تر باشند فشار کمتری به مفصل وارد می‌شود و از ساییدگی و آرتروز زودرس جلوگیری می‌کند، با استفاده از این دو نکته کلیدی می‌توان از این قضیه پیشگیری کرد.تعویض مفصل در چه زمانی صورت می‌گیرد و آیا سن نقش کلیدی دارد؟
معمولاً توصیه می‌شود تعویض مفصل به چند دلیل به زمان کهولت و پیری موکول شود با افزایش سن نیاز و استفاده از زانو کمتر می‌شود وقتی نیاز کمتری به زانو داشته باشیم فعالیت‌ها کمتر شده و فشار بر روی پروتز انجام شده کمتر و عمر پروتز بیشتر می‌شود. معمولاً سن ۶۰ سال برای تعویض مفصل مطرح می‌شود، احتمال دارد عده‌ای از بیماران در سن کمتر نیاز به تعویض مفصل داشته باشند، به خصوص افرادی که دچار هموفیلی هستند در سنین ۳۵ تا ۴۰ سالگی این کار برای آنها انجام شود. برای افراد درگیر دچار شکستگی‌های مزمن و بیماران روماتیسمی در سنین کمتر از ۶۰ سال تخریب مفصل اتفاق افتاده و تعویض صورت می‌گیرد.امکان دارد هر دو مفصل در هر دو زانو دچار آسیب شود؟
ممکن است یک زانو به دلیل پارگی منیسک دچار آسیب شدید و آرتروز شود و نیاز به جراحی داشته باشد اما همزمان زانوی مقابل مشکل خاصی نداشته باشد. برای جراحی در مواردی به بیمار توصیه به عمل همزمان دو زانو داریم برای اینکه شکل انحراف و کج شدن زانو شدید است و با صاف کردن یک زانو راه رفتن بیمار مشکل است، در این موارد توصیه می‌شود جراحی دو زانو همزمان انجام شود و این عمل‌ها در بیماران برخوردار از سلامت قلبی صورت می‌گیرد و با اصلاح این انحراف فشار کمتری به مهره‌های کمر وارد می‌شود.مراقبت‌های لازم بعد از جراحی زانو چیست؟
توصیه می‌شود بعد از عمل جراحی زانو تمرین‌ها و ورزش‌های آموزش داده شده به بیماران مرتب انجام شود هر چه قدر مفاصل با عضلات قوی باشند فشار کمتری به مفصل وارد شده و سایش در مفصل جدید کمتر می‌شود. خم شدن‌های طولانی ممکن است به مفصل آسیب بزند بنابراین کسی که مفصل زانو را عمل کرد نباید حالت‌های دو زانو و چهار زانو بنشیند تا فشاری به زانو وارد نشود. نقاهت اولیه بعد از عمل جراحی مفصل زانو دو ماه است و بیمار بعد از فیزیوتراپی انجام ورزش‌ها می‌تواند به راه رفتن طبیعی بدون عصا ادامه دهد باید مراقبت‌ها، بهداشت زانو و تقویت عضلات را داشته باشد و از جهش و پرش‌های ناگهانی پرهیز کند.