مسافران در راه مانده ایران
آمار گردشگران اروپایی به کشور از زمانی که دور جدیدی از تحریم‌ها علیه ایران آغاز شده، کاهش پیدا کرده است. گردشگران بسیاری از کشورها برای آمدن به ایران هراس دارند آن هم به این علت که آمریکا تهدید کرده اگر به ایران سفر کنند نمی‌توانند ویزای آمریکا را بگیرند. یک اقدام برای مقابله با این تهدید آن است که گردشگران هنگام ورود به ایران نه ویزایی در پاسپورت‌شان ببینند و نه مهر ورود و خروجی. در این صورت پاسپورت آنها از درج نام ایران پاک است!
چند روزی است که خبر علی اصغر مونسان درباره مهر نخوردن پاسپورت گردشگران خارجی دست به دست می‌چرخد. رئیس سازمان میراث فرهنگی این خبر را در نشست هم اندیشی هتلداران کشور داد. خبری که برخی تصور می‌کردند اتفاق جدیدی است. درحالی که این طور نبود. مونسان از همکاری و موافقت نیروی انتظامی و وزارت امورخارجه برای مهر نخوردن گذرنامه گردشگران خارجی هنگام ورود به ایران خبر داده بود و ابراز امیدواری کرد که این کار هر چه سریعتر اجرایی شود چرا که شرایط امروز پس از اقداماتی که دولت آمریکا انجام داده سخت شده است. طرحی که مونسان امیدوار به اجرایی شدن آن دارد در واقع از سال ۹۳ در برخی از فرودگاه‌های کشور اجرا می‌شده است اما بسیاری از آژانس‌های مسافرتی برای اینکه بتوانند پول بیشتری از مسافر خارجی بگیرند خودشان اقدام به تهیه ویزا می‌کردند و مسافر را به سایت ارجاع نمی‌دادند. از سوی دیگر شاید همه آنها از این موضوع اطلاع نداشته‌اند با این وجود این طرح در راستای ترس مسافران برای درج مهر روی پاسپورت‌شان اجرایی نشد.
گزارش‌ها حاکی از آن است که کاهش ارزش لیر ترکیه در برابر دلار، سبب رونق گردشگری و ورود توریست‌های خارجی به این کشور شده است، این در حالی است که با وجود کاهش ارزش ریال، اتفاق مشابه ترکیه در ایران رخ نداده و ما با کاهش گردشگر خارجی مواجه شده‌ایم. کشورهای همسایه ایران نظیر ترکیه، امارات، قطر و آذربایجان با فراهم آوردن زیرساخت‌های لازم برای جذب توریست موفق شده‌اند سهم خوبی از بازار توریست را برای خود به دست آورند. در ماه‌های اخیر ایران و ترکیه همزمان با افت شدید ارزش پول ملی مواجه و درگیر مسائل سیاسی در عرصه بین‌المللی شدند. ترک‌ها از این فرصت برای جذب بیشتر گردشگر استفاده کردند، اما فعالان این حوزه در ایران می‌گویند با کاهش محسوس گردشگر خارجی مواجه شده‌اند. سید عباس اشرف واقفی از مدیران یک شرکت خدمات مسافرت و جهانگردی درباره دلیل از دست رفتن فرصت افزایش تعداد گردشگر در ایران به ایرنا گفته: علت اصلی این است که گردشگری در کشور ما اولویت ندارد، برای آن برنامه‌ریزی مشخصی وجود ندارد و وقتی که فرصتی هم پیش بیاید از آن استفاده نمی‌شود. گردشگری حالت ویترینی دارد و به عنوان صنعت جدی به آن دیده نمی‌شود. فرصتی که به دست بیاید از دست می‌رود. وی افزود: مشکل هزینه‌ای نداریم، ولی برنامه‌ریزی، سیاست داخلی، سیاست خارجی و ... بر گردشگری موثر است. ضمنا بین دستگاه‌های اجرایی داخلی هماهنگی وجود ندارد، گردشگری موضوعی است که نیاز به هماهنگی لازم بین وزارت خارجه، سازمان گردشگری، نیروی انتظامی، اطلاعات و ... دارد و اگر یکی از حلقه‌های این زنجیره درست کار نکند کل سیستم مختل می‌شود. حالا اما با آغاز زمزمه‌های آمریکا برای تحریم‌های جدید ورود گردشگران خارجی که از یک سو به دلیل نوسانات ارز کاهش یافته و از سوی دیگر به دلیل تهدیدهای آمریکا و ترس از عدم ویزای آمریکا کاهش یافته است. گرچه مسئولان معتقدند که با مهر نزدن در پاسپورت گردشگران ورودی به ایران می‌توانند بر این مشکلات فائق آیند اما مجتبی کریمی درباره صدور روادید الکترونیکی بدون درج مهر ورود و خروج برای گردشگران کشورهایی که درج مهر سفر به ایران در پاسپورت آنها باعث ایجاد مشکلاتی در زمینه گرفتن ویزای آمریکا می‌شود، به مهر گفت: «این موضوع ارتباطی به نحوه برخورد کشوری خاص با مسافران نداشته و صدور روادید الکترونیک بدون مهر ورود و خروج از سال‌ها قبل به منظور ارتقا برنامه روادید الکترونیک انجام می‌شده است تا در انتهای کار بدون حضور ارباب رجوع در نمایندگی‌های ایران صورت گیرد. بنابراین طرح عدم درج مهر ورود و خروج در پاسپورت گردشگران خارجی از بهمن سال 96 در فرودگاه تهران و از دو سال پیش در فرودگاه مشهد و از ماه رمضان امسال نیز در فرودگاه شیراز و از اول مهر هم در تمام فرودگاه‌های بین‌المللی کشور در حال انجام است.» او درباره جزئیات این طرح که از سال 93 در حال اجرا است، افزود: «طرح روادید الکترونیک کامل یعنی بدون برچسب ورود و خروج، طرحی است که در برخی کشورهای دیگر در جریان است. وزارت امورخارجه نیز با توجه به مصوبه هیات وزیران و حمایت وزیر امور خارجه درباره صدور روادید الکترونیکی با بالاترین استانداردها اقدام به اجرای این طرح کرد. اکنون تقریبا در ۱۱۰ نقطه از جمله در فرودگاه‌های بین‌المللی داخل کشور و همچنین نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور روادید الکترونیک صادر می‌شود.» وی در ادامه در مورد خصوصیت روادید الکترونیک بیان کرد: «روادید به صورت برچسب در گذرنامه گردشگران درج نمی شود و هیچ مهر ورود و خروجی نیز در گذرنامه افراد درج نخواهد شد. این بخشی از پروسه روادید الکترونیکی است. با این وجود اعتبار و زمان روادید هیچ تغییری نکرده است.»
رئیس اداره گذرنامه و روادید وزارت امور خارجه با اعلام اینکه سایت روادید الکترونیک وزارت خارجه حتی‌الامکان صدور بیمه نامه الکترونیکی را دارد بیان کرد: «اگر تحریم ها وجود نداشت و با بانک‌ها در برخی کشورها دچار مشکل نبودیم دیگری نیازی به حضور متقاضی در نمایندگی برای دریافت روادید نبود بلکه متقاضیان با واریز مبلغ به صورت الکترونیکی روادید خود را دریافت و به ایران مسافرت می‌کردند.» کریمی همچنین درباره روادید ترانزیت ۷۲ ساعته که چندی پیش رئیس سازمان میراث فرهنگی از رایگان شدن آن خبر داده بود نیز گفت: «روادید ترانزیت از دیر باز و بر اساس قانون برای مسافران زمینی ۷ روزه و برای مسافران هوایی ۳ روزه صادر می شود. کد این ویزا G بوده و از گذشته جزو ویزاهای ایران به حساب می‌آمد. قیمت آن نیز برای گردشگران کشورهای مختلف، بر اساس عمل متقابل متفاوت است.» اگر گفته‌ها در رابطه با این موضوع که این طرح در واقع از سال ۹۳ در برخی از فرودگاه‌های کشور اجرا می‌شده، صحت داشته باشد، پس باید تاثیر آن تا امروز بر صنعت گردشگری ایران مشهود باشد. با این حال اما حرمت‌الله رفیعی، رئیس انجمن دفاتر مسافرتی کشور گفته است که مشاهده تاثیرات این طرح در سال‌های آینده دیده خواهد شد. او بیان کرده: «البته باید بگویم که این موضوع هنوز تاثیری در کار ما ایجاد نکرده و سبب افزایش ورود گردشگران خارجی به ایران نشده است چراکه هیچ‌وقت این موضوعات تاثیری آنی نمی‌گذارد و با گذر زمان خود را نشان می‌دهد. دلیل این موضوع هم این است که گردشگران همیشه برای سفر به ایران از مدت‌ها قبل برنامه‌ریزی خود را انجام می‌دهند. در نتیجه باید گفت که تاثیر درج نشدن مهر روی پاسپورت گردشگران نیز چند ماه طول خواهد کشید.»
گزارش‌ها حاکی از آن است که کاهش ارزش لیر ترکیه در برابر دلار، سبب رونق گردشگری و ورود توریست‌های خارجی به این کشور شده است، این در حالی است که با وجود کاهش ارزش ریال، اتفاق مشابه ترکیه در ایران رخ نداده و ما با کاهش گردشگر خارجی مواجه شده‌ایم. کشورهای همسایه ایران نظیر ترکیه، امارات، قطر و آذربایجان با فراهم آوردن زیرساخت‌های لازم برای جذب توریست موفق شده‌اند سهم خوبی از بازار توریست را برای خود به دست آورند. در ماه‌های اخیر ایران و ترکیه همزمان با افت شدید ارزش پول ملی مواجه و درگیر مسائل سیاسی در عرصه بین‌المللی شدند. ترک‌ها از این فرصت برای جذب بیشتر گردشگر استفاده کردند، اما فعالان این حوزه در ایران می‌گویند با کاهش محسوس گردشگر خارجی مواجه شده‌اند. سید عباس اشرف واقفی از مدیران یک شرکت خدمات مسافرت و جهانگردی درباره دلیل از دست رفتن فرصت افزایش تعداد گردشگر در ایران به ایرنا گفته: علت اصلی این است که گردشگری در کشور ما اولویت ندارد، برای آن برنامه‌ریزی مشخصی وجود ندارد و وقتی که فرصتی هم پیش بیاید از آن استفاده نمی‌شود. گردشگری حالت ویترینی دارد و به عنوان صنعت جدی به آن دیده نمی‌شود. فرصتی که به دست بیاید از دست می‌رود. وی افزود: مشکل هزینه‌ای نداریم، ولی برنامه‌ریزی، سیاست داخلی، سیاست خارجی و ... بر گردشگری موثر است. ضمنا بین دستگاه‌های اجرایی داخلی هماهنگی وجود ندارد، گردشگری موضوعی است که نیاز به هماهنگی لازم بین وزارت خارجه، سازمان گردشگری، نیروی انتظامی، اطلاعات و ... دارد و اگر یکی از حلقه‌های این زنجیره درست کار نکند کل سیستم مختل می‌شود. حالا اما با آغاز زمزمه‌های آمریکا برای تحریم‌های جدید ورود گردشگران خارجی که از یک سو به دلیل نوسانات ارز کاهش یافته و از سوی دیگر به دلیل تهدیدهای آمریکا و ترس از عدم ویزای آمریکا کاهش یافته است. گرچه مسئولان معتقدند که با مهر نزدن در پاسپورت گردشگران ورودی به ایران می‌توانند بر این مشکلات فائق آیند اما مجتبی کریمی درباره صدور روادید الکترونیکی بدون درج مهر ورود و خروج برای گردشگران کشورهایی که درج مهر سفر به ایران در پاسپورت آنها باعث ایجاد مشکلاتی در زمینه گرفتن ویزای آمریکا می‌شود، به مهر گفت: «این موضوع ارتباطی به نحوه برخورد کشوری خاص با مسافران نداشته و صدور روادید الکترونیک بدون مهر ورود و خروج از سال‌ها قبل به منظور ارتقا برنامه روادید الکترونیک انجام می‌شده است تا در انتهای کار بدون حضور ارباب رجوع در نمایندگی‌های ایران صورت گیرد. بنابراین طرح عدم درج مهر ورود و خروج در پاسپورت گردشگران خارجی از بهمن سال 96 در فرودگاه تهران و از دو سال پیش در فرودگاه مشهد و از ماه رمضان امسال نیز در فرودگاه شیراز و از اول مهر هم در تمام فرودگاه‌های بین‌المللی کشور در حال انجام است.» او درباره جزئیات این طرح که از سال 93 در حال اجرا است، افزود: «طرح روادید الکترونیک کامل یعنی بدون برچسب ورود و خروج، طرحی است که در برخی کشورهای دیگر در جریان است. وزارت امورخارجه نیز با توجه به مصوبه هیات وزیران و حمایت وزیر امور خارجه درباره صدور روادید الکترونیکی با بالاترین استانداردها اقدام به اجرای این طرح کرد. اکنون تقریبا در ۱۱۰ نقطه از جمله در فرودگاه‌های بین‌المللی داخل کشور و همچنین نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور روادید الکترونیک صادر می‌شود.» وی در ادامه در مورد خصوصیت روادید الکترونیک بیان کرد: «روادید به صورت برچسب در گذرنامه گردشگران درج نمی شود و هیچ مهر ورود و خروجی نیز در گذرنامه افراد درج نخواهد شد. این بخشی از پروسه روادید الکترونیکی است. با این وجود اعتبار و زمان روادید هیچ تغییری نکرده است.»
رئیس اداره گذرنامه و روادید وزارت امور خارجه با اعلام اینکه سایت روادید الکترونیک وزارت خارجه حتی‌الامکان صدور بیمه نامه الکترونیکی را دارد بیان کرد: «اگر تحریم ها وجود نداشت و با بانک‌ها در برخی کشورها دچار مشکل نبودیم دیگری نیازی به حضور متقاضی در نمایندگی برای دریافت روادید نبود بلکه متقاضیان با واریز مبلغ به صورت الکترونیکی روادید خود را دریافت و به ایران مسافرت می‌کردند.» کریمی همچنین درباره روادید ترانزیت ۷۲ ساعته که چندی پیش رئیس سازمان میراث فرهنگی از رایگان شدن آن خبر داده بود نیز گفت: «روادید ترانزیت از دیر باز و بر اساس قانون برای مسافران زمینی ۷ روزه و برای مسافران هوایی ۳ روزه صادر می شود. کد این ویزا G بوده و از گذشته جزو ویزاهای ایران به حساب می‌آمد. قیمت آن نیز برای گردشگران کشورهای مختلف، بر اساس عمل متقابل متفاوت است.» اگر گفته‌ها در رابطه با این موضوع که این طرح در واقع از سال ۹۳ در برخی از فرودگاه‌های کشور اجرا می‌شده، صحت داشته باشد، پس باید تاثیر آن تا امروز بر صنعت گردشگری ایران مشهود باشد. با این حال اما حرمت‌الله رفیعی، رئیس انجمن دفاتر مسافرتی کشور گفته است که مشاهده تاثیرات این طرح در سال‌های آینده دیده خواهد شد. او بیان کرده: «البته باید بگویم که این موضوع هنوز تاثیری در کار ما ایجاد نکرده و سبب افزایش ورود گردشگران خارجی به ایران نشده است چراکه هیچ‌وقت این موضوعات تاثیری آنی نمی‌گذارد و با گذر زمان خود را نشان می‌دهد. دلیل این موضوع هم این است که گردشگران همیشه برای سفر به ایران از مدت‌ها قبل برنامه‌ریزی خود را انجام می‌دهند. در نتیجه باید گفت که تاثیر درج نشدن مهر روی پاسپورت گردشگران نیز چند ماه طول خواهد کشید.»