قم| دوران پرتلاطم اقتصاد کرونایی ؛ کارآفرینی یا اشتغالزایی ؟

مدتی است کارآفرینی و ایجاد اشتغال برای جوانان به یکی از موضوع های  مورد بحث میزگردها و گفت وگو محور رسانه های تصویری تا مکتوب قرارگرفته است.در این راستا برای شناخت بیشترو شفاف تر نسبت به تعریف درست و مشخصی از کارآرفرینی و اشتغال زایی و آگاهی داشتن از تفاوت بین کارآفرینی و اشتغال زایی و اهمیت مبحث بیکاری، اشتغالزایی و کارآفرینی گفت وگویی با خانم دکترمژگان سهل آبادی عضو اتاق فکر کمیسیون بانوان صنعت،معدن و تجارت ایران ومشاور مرکز فابا ایران در حوزه تجارت الکترونیک واقتصاد داریم.

  عضو اتاق فکر کمیسیون بانوان صنعت،معدن و تجارت ایران در تحلیل آثار اقتصادی شیوع کرونا، با اشاره به شیب صعودی انواع بیکاری در بخش‌های مختلف اقتصادی از قبیل بیکاری ساختاری، اصطکاکی، فصلی و رکودی افزود: با تشدید بیکاری رکودی ناشی از بیماری کرونا می بایست به شناخت و تعریف درستی از کارآفرینی و اشتغالزایی در نگاه کلان به تمامی اقشار جامعه برسیم .

وی با اشاره طرح دو موضوع کارآفرینی واشتغال برای جوانان گفت: همانطور که بسیاری صاحبنظران و اساتید بارها تاکید کرده اند بحث کارآفرینی و اشتغالزایی دو مبحث با تعاریف کاملا مجزا هستند که برطور یقین گرچه باارزشمند هستند ولی منطبق هم نیستند.

 سهل آبادی با بیان اینکه وقتی درخصوص دوموضوع ایجاد فضای کار و درآمد زایی برای جوانان صحبت می کنیم باید این نکته را فراموش نکنیم جمعیت فعال و جمعیت غیرفعال دواصل مهم اقتصاد است افزود: جمعیت فعال به کسانی گفته می‌شود که در سن اشتغال قرار دارند و در زمان بررسی، یا شاغل هستند، یا در جستجوی کار بنابراین جمعیت فعال شامل جمعیت بیکار و جمعیت شاغل می‌شود.

جمعیت غیرفعال به کسانی گفته می‌شود که در سن اشتغال قرار دارند؛ شغلی ندارند و در جستجوی کارهم نیستند که این مسئله موضوع مورد بحث نیست .

عضو اتاق فکر کمیسیون بانوان صنعت ،معدن و تجارت ایران  به گزارش مرکزملی آمار ایران در پاییز سالجاری (99) اشاره و تاکید کرد: کاهش ۲۸۵ هزار نفری اشتغال در بخش کشاورزی، ۸ هزار نفری در بخش صنعت و ۷۴۱ هزار نفری در بخش خدمات در پاییز ۱۳۹۹ نسبت به پاییز سال قبل و نرخ بیکاری جمعیت فارغ‌التحصیل آموزش عالی برابر با ۱۴.٣ درصد بیش از گذشته نشانه ای بر اهمیت موضوع مورد طرح است .  

وی با بیان  اینکه  این  آمار گواه براین مسئله است درحال حاضر در مدت پاندومی کرونا بایک معادله 4 مجهولی روبرو هستیم ، تاکید کرد:  یعنی همانطور که شما مطرح کردید بحث گفت وگوها  بامحوریت اشتغال زایی ویا کارافرینی جوانان  مهم است ولی مجهول دوم این معادله یعنی کارگرانی هستند که بعنوان سرپرست خانوار یا فوت شده اند یا بیکار؛ مجهول سوم  این معادله؛ بیکاری زنان سرپرست خانوار قبل از کرونا و زنان سرپرست خانوار بعد از کرونا است  که به آمار اضافه شده اند و مجهول چهارم این معادله خود فرد کارآفرین  است  که همزمان با شیوع ویروس کرونا، بسیاری ازمشاغل به ناچار تعطیل شدند و برخی دیگر نیز با کمترین ظرفیت به کار خود ادامه دادند همین باعث شد که بخشی از نیروی کار مانند هتلداری ، مراکز گردشگری واحدهای خدماتی مانند رستوران ها و واحدهای تولیدی پوشاک وغیره  و در کل مجموعه خدمات  در شهرهای زائر پذیر از جمله مشاغلی باشند که آسیب بیشتری ببینند و درنهایت بنا به روایت مرکز آمار حدود ۲میلیون نفر دراثر پیامدهای کرونا بیکار شدند و به روایت مرکز پژوهش‌های مجلس این آمار بین ۲تا۶میلیون نفرمتغیر است.

سهل آبادی با اشاره به مطالب فوق یادآورشد:  که نتیجه آن  اخراج کارگران یعنی همان سرپرست خانوار است و در مجموع  معضل بیکاری به یک خانواده بزرگ تبدیل شده اشت که نباید نادیده گرفته شود یعنی زمانی که ما دومبحث اشتغال یا کارافرینی جوانان صحبت میکنیم باید پدر سرپرست خانوار،مادر سرپرست خانوار و کارفرما میخواهد اشتغالزایی بکند و یا جوان فارغ التحصیلی می خواهد وارد بازارکاربشود مورد توجه قراردهیم و به صورت کل واحد و نه تک بعدی این موضوع را مدنظر قراردهیم چراکه اصل مهم تنگنای معیشتی است .

وی کارآفرین را فرد خلاق ،نوآور و ایده پرداز توصیف کرد که  به عرضه کالا یا خدمتی نوین از لحاظ  نیاززمانی و مکانی می پردازد و افزود : در حالی که اشتغالزایی لزوماً با نوآوری همراه نیست، اشتغالزا برای شغل ایجاد شده، جذب نیرو و تکمیل ظرفیت می کند که به سود آوری برسد وسئوال این جاست یک کارفرما در یک واحد تولیدی دردو گروه بندی واحد تولیدی بزرگ یا واحدهای تولیدی کوچک (sme )  قرار میگیرد  به چه تعداد نیروکار در سطوح مختلف از نیروکار ساده تا نیروی کار فارغ التحصیل دانشگاه نیازدارد؟ 

وی در پاسخ به این سئوال که چرا از کارآفرینان بخش خصوصی در مورد اشتغال جوانان ؛مسئول دولت است یا بخش خصوصی  گفت: طرح  این موضوع دو رویکرد دارد یک کارفرما واحد تولیدی که چنانچه مشکلاتش حل شود میتواند سبب اشتغالزایی شود ، درنهایت سبب رونق کسب وکار، درآمد زایی  و بهره وری بالا میرود و تاحدودی مشکل بیکاری هم حل می شود ولی بازتکرار این موضوع هرکارآفرین چه تعداد کارگر ماهر،نیرو خدماتی تا دانشجو فارغ التحصیل  و درنهایت افراد تحصیلکرده نخبه  متخصص در چه رشته های تحصیلی  نیاز دارد  یک موضوع است و مسئله  اصلی  که ما میخواهیم شاغل تربیت کنیم یا کارآفرین موضوع دیگری است و همین مسئله در ذهن شما ابهام ایجاد کرده است  پس هم دولت  و هم بخش خصوصی موثر هستند ولی سهم هرکدام آنها با توجه به نیازآنها از نیروی کار  و سطح تحصیلی و حرفه ای جوانان متفاوت است .

   سهل آبادی خاطر نشان کرد : متناسب کردن پذیرش دانشجو با نیاز اقتصادی اجتماع و فضای کسب وکار بخش خصوصی و دولتی  در تکمیل آنچه  گفته شد بسیار تاثیرگذار است .

وی در پاسخ به این سئوال که آیا در شرایط موجود؛ جوانان تمایل به کارآفرینی دارند گفت : تمايل جوانان نسبت به كارآفريني كم نيست بلكه بينش افراد نسبت به كارآفريني مشكل دارد، چرا که عوامل مختلفی مانع گسترش كارآفرينی در كشور می‌شود که جوانان ازکارآفرینی وحشت زده شوند. بسياری از جوانانی كه از دانشگاه ‌فارغ‌التحصيل می‌شوند در صدد راه‌اندازی كسب و كاری هستند اين در حالی است كه فرد مهارت‌های لازم را ندارد حتی با كوچك‌ترين امور بانكی آشنا نیست  و از سوی ديگر نداشتن تجربه نيز بسیار موثراست. 

وهمچنین درپاسخ به این سئوال برگزاری کلاس های آموزشی کارآفرینی تحت سمینار وبینارویا حضور در كلاس‌های آموزشی  برای کارافرین شدن، كفايت می‌كند افزود: در خيلي از سازمان‌ها و نهادها برای پرسنل تا دانشجوها و مردم عادی  كلاس‌های كارآفرينی برگزار می‌شود با عناوین مختلف؛ قطعا نمی توان منکر اهمیت آموزش شد اما به نظر می‌رسد با برگزاری بعضی از کلاس های آموزشی  ویا سمینارها که بنا بر نقل بعضی شرکت کنندگان فقط برای چند ساعتی تلنگری به عزت نفس ویا بالابردن هوش اجتماعی و هیجانی می شود نمی توان کارآفرین تربیت کرد.  بلکه کارآفرینی  فرایند و مراتبی دارد و مراحل آموزشی ازمقدماتی تا پیشرفته که قطعا درکنار یک کارآفرین قرار گرفتن  ویادگرفتن  نقشه راه موثر است .

سهل آبادی با بیان خاطره ای ازدونفر کارآموزانش خاطر نشان کرد : ما دانشجویانی داریم بسیارعلاقمند به کارآفرینی هستند وسمینارهای متفاوت شرکت میکنند ولی متاسفانه از پله اول کارآفرینی یکباره آنها را به پله پنجم میبرند و این سبب گیج شدن ونهایت دلزدگی دانشجویان دختر ویا پسر میشود .

وی در ادامه با بیان اینکه باید آن روی سکه اشتغال جوانان ویا اشتیاق جوانان به کارآفرین ویا کارمند موفق را نیز توجه کرد گفت: تعدادی از جوانان در ایران برای اشتغال به دنبال یک موقعیت مطمئن و کم خطر می گردند یعنی (امنیت شغلی ) که این طرز تفکر با ریسک پذیری، عدم وابستگی به میز اداری و حقوق ثابت و تاب آوری از لحاظ روانشناختی  که از خصوصیات کارآفرین کاملا متفاوت است و طبیعتا این گروه جایی غیر از مشاغل دولتی و بنگاه‌های وابسته به بدنه دولت را برای کار نیمخواهند و این مصداق  اشتغالزایی است و همین مسئله معضل بیکاری اصطکاکی را ایجاد کرده است یعنی دو گروه  نیروکاردریک مجموعه یک تعداد پرسنل ویاکارگر به شدت درگیر کار می شوند و مابقی افرادی فقط ساعت مفیدکارآیی آنها ممکن چند دقیقه باشد  و  بهره وری این گروه برای مجموعه جز پرداخت حقوق نیست ، که قطعا در بخش خصوصی که به دنبال بهره وری ، درآمد زایی و ایده سازی است یک آسیب جدی تلقی میشوند .

مشاور مرکز فابا ایران در حوزه تجارت الکترونیک  تاکیدکرد: در کارآفرینی نقدینگی مهم ترین مسئله است  درحال حاضر کارآفرین های واحدهای تولیدی بزرگ کشور درگیر این چالش هستند که اصل تاب آوری یاداورشدم یکی ازویژگیهای کارآفرینان است که  سبب ادامه حیات این کارآفرینان شده است  همانطور که ابتدا اشاره شد ما باید به دنبال راهکاری برای اشتغال یا کارآفرینی یک کل واحد باشیم که جوانان دانشجو یا فارغ التحصیل هم جزیی از این کل هستند.

سهل آبادی با بیان اینکه باید دنبال  ارئه راهکار باشیم افزود: اگر ما جوانانی علاقمند به به اشتغال هستند را تفکیک کنیم و بهترین راهکار برای دانشجویان و فارغ التحصیلان علاقمند به کارآفراینی ارائه راهکارهایی هست که با کمترین نقدینگی درایام فراغت تحصیل  و یا بعد ازفارغ التحصیلی شروع به کارو درآمد زایی کنند.

 وی خاطر تاکید کرد : توسعه و حمایت از کسب‌و‌کارهای کوچک، استارت‌آپ‌ها و دانش بنیان ها است با استقرار مراکز شتابدهنده حتی درمناطق کم‌درآمد، می‌توان پوشش وحمایتی مناسب برای آنان در نظر گرفت وبا کمترین نقدینگی حس امینت کارافرینی را در جوانان ایجاد کرد بعنوان مثال  در((اپ ‌شیپینگ )) کسب و کار اینترنتی بدون سرمایه نه تنها برای جوانان حتی برای زنان سرپرست خانوار تنها ظرف چند‌ روز می‌توانید‌ بد‌ون د‌اشتن مکانی فیزیکی یا اتلاف وقت، درفضای منزل فضای کار و درآمد زایی را ایجاد کرد.

مشاور مرکز فابا ایران در حوزه تجارت الکترونیک  یادآورشد: بیش از 14 کسب وکار اینترنتی در حوزه کارآفرینی وجود دارد که جوانان به صورت تیمی به صورت استارتاپ ها یا فردی ومستقل  وبا کمترین هزینه فعالیت خود را آغاز کنند و باگذشت زمان به توسعه کار خود بپردازند.

همانطور بارها تاکید شد برای رفع بیکاری از بعنوان یک کل تارسیدن به جزئیات  نیازمند به عزم عمومی است درجه اول  کارگرانی که بیکارشدند که شایدسطح علمی این عزیزان درحدی نباشد ازفضای مجازی تامین معاش کنند وبه انواع مشاغل حوزه بیکاری پنهان مثل دست فروشی ،جمع آوری ضایعات  و.. روی  می آورند درجه دوم زنان سرپرست خانوار و درجه سوم جوانانی هستند که درحال حاضر بیشترین درصد جمعیت تحصیلکرده جامعه را تشکیل میدهند و آشنایی با فضای مجازی و انفورماتیک شانس ، فرصت و بازارکارجدیدی  در خصوص تجارت الکترونیک  در اختیار این عزیزان قرار میدهد.  بنابراین توصیه به جوانان بعنوان سخن آخر این توصیه است  اگر همواره در رؤیاهای خود صاحب کسب و کاری مستقل بوده‌اند، حالا وقت آن است که به‌جای امروز و فردا کردن، برای تحقق رؤیایتان کاری بکنید و چنانچه مسئله اساسی تامین نقدینگی است کسب وکارهای جدید اینترنتی را جایگزین کنید که قطعا با سعه صدر به نتایج خوبی دست می یابند.

که حتما درگفت وگوهای بعدی با معرفی 14 نوع کسب وکارهای اینترنتی مرسوم که متناسب با فضای کسب وکار ایران قابل انجام است خواهیم پرداخت .