«خانه ماهرخ» را با کمتر از نصف دستمزد یک سوپراستار ساختیم/ نقدی بر مناسبات پشت صحنه سینما
شهرام ابراهیمی کارگردان فیلم «خانه ماهرخ» که متقاضی حضور در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر است، فیلمش را نقدی بر مناسبات پشت صحنه سینما می‌داند و می‌گوید یک فیلم ارزان ساخته است که هزینه کل فیلم نصف دستمزد یک سوپراستار است.
شهرام ابراهیمی، کارگردان فیلم سینمایی «خانه ماهرخ» که متقاضی حضور در جشنواره فیلم فجر است، درباره چگونگی ساخت این فیلم گفت: «خانه ماهرخ» به واسطه چندین سال تجربه‌ی حضور من در عرصه سینما اتفاق افتاد. من از سال ۷۹ وارد سینما شدم و در زمینه‌های مختلف و دستیاری کارگردان فعالیت داشتم. در طول این سال‌ها فیلم‌های کوتاه و مستند و سریال ساختم و سعی کردم تجربه‌های زیادی را در زمینه‌های مختلف به دست بیاورم. فضای سینما به واسطه تاثیرپذیری‌اش از اجتماع و اینکه از هر قشری درون خانواده سینما حضور دارند؛ خیلی شبیه به جامعه‌ای است که درون آن زندگی می‌کنیم. به همین خاطر سعی کردم قصه‌ای را تعریف کنم که در فضای سینما و در اتمسفر سینما شکل بگیرد. همانطور که در جامعه نگرش به زن و مسائل مختلف اجتماعی و حقوق اجتماعی افراد باید رعایت شود شاهد هستیم که این مسائل در یک شکل کوچکتر در سینما هم خودش را نشان می‌دهد. برای همین تصمیم گرفتم برای اولین تجربه سینمایی‌ام قصه‌ای درباره خانواده سینما تعریف کنم که کمی فضای قضایی و حقوقی دارد و مشکلاتی را درون سینما مورد کندوکاو قرار می‌دهد.
وی با اشاره به موضوع فیلم گفت: من و نویسنده اثر آقای حسن عطارها سعی کردیم در فیلمنامه درباره اختیار و قضاوت صحبت کنیم. درباره اینکه یک زن در جامعه امروز نیاز دارد که اول از همه مستقل باشد و حقوق خودش را استیفا کند و هم اینکه به خاطر کارهایی که می‌کند مورد قضاوت قرار نگیرد. اگر بخواهم به صورت کلی بگویم؛ «خانه ماهرخ» خانه دردها و آرزوهای کسانی است که وارد سینما می‌شوند. هم از دردها و مشکلات این فضا می‌گوییم هم عشقی که به واسطه سینما درون انسان‌ها شکل می‌گیرد.
وی با بیان اینکه ساخت «خانه ماهرخ» انتخاب کردن یک مسیر دشوار خارج از فضای رسمی و عرف سینما بود، گفت: در چند سال گذشته شاهد هستیم که سینمای ایران فیلم‌هایی را تولید می‌کند که عمدتا مطابق با ذائقه سرمایه‌گذاران است و عملا وقتی به فیلم‌های بخش نگاه نو یا همان فیلم اولی‌های جشنواره فجر نگاه می‌کنیم به ناچار کمتر نگاهی تجربی و جدید درون آن وجود دارد و اکثرا تبدیل به فیلم‌هایی می‌شوند که به خاطر تضمین خروجی و اکران شبیه آثار سینماگران مطرح داخلی شده است. برای همین کارگردان‌های فیلم اولی وقتی در نشست‌های نقد و بررسی شرکت می‌کنند یا گفتگو می‌کنند از دغدغه‌هایی حرف می‌زنند که فرصتش را نداشته‌اند در فیلمشان به آن بپردازند چون دغدغه‌هایشان را نتوانستند در فیلم مطرح کنند و فضای سرمایه‌گذاری در سینما اجازه خلق موقعیت‌های تازه را نداده است. من در «خانه ماهرخ» هم در یک دوراهی بودم. یا باید قصه‌ای دیگر را می‌ساختم که مطابق با سلیقه سرمایه‌گذاران است یا «خانه ماهرخ» را می‌ساختم که به دغدغه‌های خودم پاسخ بدهم. این تصمیم سختی بود ولی سعی کردم در فضای متفاوت فیلم بسازم. که در اینجا باید از درک بالا و همکاری سرمایه گذار فیلم، آقای بانیپال سرگیزی هم تشکر ویژه بکنم.
ابراهیمی در ادامه با بیان اینکه سعی کردیم در «خانه ماهرخ» به پشت صحنه سینما نگاه واقعی داشته باشیم، گفت: بیشتر فیلم‌هایی که درباره سینما و مناسبات پشت صحنه آن ساخته شده است با هدف فاصله‌گذاری با این فضا ساخته شده است و بیشتر سعی کرده است این فضا را صرفا نقد کند اما ما تلاش کردیم با فضای پشت صحنه سینما همذات‌پنداری کنیم.
این کارگردان سینما درباره استفاده نکردن از چهره‌های مطرح سینمایی گفت: به خاطر ذات قصه فیلم نمی‌توانستم از چهره‌های مطرح استفاده کنم و سعی کردم با استفاده از جوان‌های مستعد بازیگری درکنار چند بازیگر شناخته شده و با تجربه، فضای واقعی‌تری را ایجاد کنم. البته این یک ریسک هم داشت چون جریان اصلی سینما نوع دیگری از آثار را می‌پسندد اما فکر می‌کنم استفاده از چهره‌های مطرح سینمایی بیشتر جهت موفقیت در گیشه و بعد تجاری فیلم است. البته من منکر تلاقی این مسئله با مخاطب بیشتر فیلم نیستم اما قصه فیلم خانه ماهرخ طوری بود که تلاش داشت مخاطب را طوری درگیر کند که استفاده از بازیگران مطرح در اولویت بعدی قرار گیرد. البته جالب است بدانید ما کل فیلم «خانه ماهرخ» را شاید با کمتر از نصف دستمزد یک سوپراستار ساختیم.
وی با اشاره به حضور شهاب حسینی در مقام تهیه‌کننده فیلم گفت: هم آقای حسینی هم آقای محمدی به عنوان تهیه‌کنندگان فیلم خیلی در روند ساخت فیلم به ما کمک کردند، البته آقای حسینی به عنوان مشاور کارگردان از ابتدای طرح به بنده مشاوره می‌دادند. من در سریال شهرزاد دستیار یک آقای فتحی بودم و از آنجا با آقای حسینی آشنا شدم و بعدها در تئاتر اعتراف که آقای حسینی کارگردان بودند بازی کردم، تجربه‌ی دستیاری ایشان در فیلم مقیمان ناکجا و تدوین مشترک چند اثر سینمایی هم باعث شد شناخت خوبی از دغدغه‌های من برای ایشان شکل بگیرد و وقتی قصه را برایشان تعریف کردم خیلی استقبال کردند برای ساخت فیلم. ضمن اینکه من برآوردی را برای بودجه فیلم مطرح کردم که دوست نداشتم در ادامه فراتر از آن باعث زحمت تهیه‌کنندگان بشوم. هر چند که این دو عزیز به من لطف داشتند و هیچ‌گاه دست من را نبستند اما من سعی کردم به آن چیزی که می‌خواستیم بسازم پایبند باشم. در انتها باید بگویم خانه ماهرخ حاصل کار مشترک و انرژی کل گروه بود و من از صمیم قلبم سپاسگزارم تک تک دوستانم هستم و بهترین‌ها را برایشان آرزو می‌کنم.
وی با اشاره به موضوع فیلم گفت: من و نویسنده اثر آقای حسن عطارها سعی کردیم در فیلمنامه درباره اختیار و قضاوت صحبت کنیم. درباره اینکه یک زن در جامعه امروز نیاز دارد که اول از همه مستقل باشد و حقوق خودش را استیفا کند و هم اینکه به خاطر کارهایی که می‌کند مورد قضاوت قرار نگیرد. اگر بخواهم به صورت کلی بگویم؛ «خانه ماهرخ» خانه دردها و آرزوهای کسانی است که وارد سینما می‌شوند. هم از دردها و مشکلات این فضا می‌گوییم هم عشقی که به واسطه سینما درون انسان‌ها شکل می‌گیرد.
وی با بیان اینکه ساخت «خانه ماهرخ» انتخاب کردن یک مسیر دشوار خارج از فضای رسمی و عرف سینما بود، گفت: در چند سال گذشته شاهد هستیم که سینمای ایران فیلم‌هایی را تولید می‌کند که عمدتا مطابق با ذائقه سرمایه‌گذاران است و عملا وقتی به فیلم‌های بخش نگاه نو یا همان فیلم اولی‌های جشنواره فجر نگاه می‌کنیم به ناچار کمتر نگاهی تجربی و جدید درون آن وجود دارد و اکثرا تبدیل به فیلم‌هایی می‌شوند که به خاطر تضمین خروجی و اکران شبیه آثار سینماگران مطرح داخلی شده است. برای همین کارگردان‌های فیلم اولی وقتی در نشست‌های نقد و بررسی شرکت می‌کنند یا گفتگو می‌کنند از دغدغه‌هایی حرف می‌زنند که فرصتش را نداشته‌اند در فیلمشان به آن بپردازند چون دغدغه‌هایشان را نتوانستند در فیلم مطرح کنند و فضای سرمایه‌گذاری در سینما اجازه خلق موقعیت‌های تازه را نداده است. من در «خانه ماهرخ» هم در یک دوراهی بودم. یا باید قصه‌ای دیگر را می‌ساختم که مطابق با سلیقه سرمایه‌گذاران است یا «خانه ماهرخ» را می‌ساختم که به دغدغه‌های خودم پاسخ بدهم. این تصمیم سختی بود ولی سعی کردم در فضای متفاوت فیلم بسازم. که در اینجا باید از درک بالا و همکاری سرمایه گذار فیلم، آقای بانیپال سرگیزی هم تشکر ویژه بکنم.
ابراهیمی در ادامه با بیان اینکه سعی کردیم در «خانه ماهرخ» به پشت صحنه سینما نگاه واقعی داشته باشیم، گفت: بیشتر فیلم‌هایی که درباره سینما و مناسبات پشت صحنه آن ساخته شده است با هدف فاصله‌گذاری با این فضا ساخته شده است و بیشتر سعی کرده است این فضا را صرفا نقد کند اما ما تلاش کردیم با فضای پشت صحنه سینما همذات‌پنداری کنیم.
این کارگردان سینما درباره استفاده نکردن از چهره‌های مطرح سینمایی گفت: به خاطر ذات قصه فیلم نمی‌توانستم از چهره‌های مطرح استفاده کنم و سعی کردم با استفاده از جوان‌های مستعد بازیگری درکنار چند بازیگر شناخته شده و با تجربه، فضای واقعی‌تری را ایجاد کنم. البته این یک ریسک هم داشت چون جریان اصلی سینما نوع دیگری از آثار را می‌پسندد اما فکر می‌کنم استفاده از چهره‌های مطرح سینمایی بیشتر جهت موفقیت در گیشه و بعد تجاری فیلم است. البته من منکر تلاقی این مسئله با مخاطب بیشتر فیلم نیستم اما قصه فیلم خانه ماهرخ طوری بود که تلاش داشت مخاطب را طوری درگیر کند که استفاده از بازیگران مطرح در اولویت بعدی قرار گیرد. البته جالب است بدانید ما کل فیلم «خانه ماهرخ» را شاید با کمتر از نصف دستمزد یک سوپراستار ساختیم.
وی با اشاره به حضور شهاب حسینی در مقام تهیه‌کننده فیلم گفت: هم آقای حسینی هم آقای محمدی به عنوان تهیه‌کنندگان فیلم خیلی در روند ساخت فیلم به ما کمک کردند، البته آقای حسینی به عنوان مشاور کارگردان از ابتدای طرح به بنده مشاوره می‌دادند. من در سریال شهرزاد دستیار یک آقای فتحی بودم و از آنجا با آقای حسینی آشنا شدم و بعدها در تئاتر اعتراف که آقای حسینی کارگردان بودند بازی کردم، تجربه‌ی دستیاری ایشان در فیلم مقیمان ناکجا و تدوین مشترک چند اثر سینمایی هم باعث شد شناخت خوبی از دغدغه‌های من برای ایشان شکل بگیرد و وقتی قصه را برایشان تعریف کردم خیلی استقبال کردند برای ساخت فیلم. ضمن اینکه من برآوردی را برای بودجه فیلم مطرح کردم که دوست نداشتم در ادامه فراتر از آن باعث زحمت تهیه‌کنندگان بشوم. هر چند که این دو عزیز به من لطف داشتند و هیچ‌گاه دست من را نبستند اما من سعی کردم به آن چیزی که می‌خواستیم بسازم پایبند باشم. در انتها باید بگویم خانه ماهرخ حاصل کار مشترک و انرژی کل گروه بود و من از صمیم قلبم سپاسگزارم تک تک دوستانم هستم و بهترین‌ها را برایشان آرزو می‌کنم.