راهکارهایی برای برگزاری مطمئن‌تر امتحانات مجازی دانش‌آموزان
در شرایطی که طبق اعلام وزیر آموزش و پرورش امتحانات دانش‌آموزان غیر حضوری است، شیوه‌های برگزاری آزمون‌های آنلاین یکی از دغدغه‌ها و سوالات معلمان است.
آنگونه که وزیر آموزش و پرورش به تازگی اعلام کرده است، امتحانات تمام دانش‌آموزان به صورت غیرحضوری برگزار خواهد شد البته به جز کلاس اول و دوم دبستان و دروس مهارتی هنرستان‌ها که برگزاری حضوری آن هم با اما و اگرهایی همراه بوده و به مجوز ستاد کرونای استان نیاز دارد.
هم‌اکنون که امتحانات دانش‌آموزان به صورت مجازی برگزار خواهد شد یکی از سوالات معلمان، اطمینان از سلامت امتحانات، نمرات کسب شده از سوی دانش‌آموزان و چگونگی برگزاری آزمون‌های آنلاین است.
در همین رابطه خسرو ساکی رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش به تسنیم گفت: « در بین معلمان ما اعتقاد بر این است که سنجش یعنی سنجش یادگیری و تراکمی که در پایان دوره انجام می‌شود و صرفا از طریق امتحان کتبی و آزمون مداد و کاغذی قابل اجراست در حالیکه این موضوع فقط یکی از ابزارهای سنجش است، روش‌های دیگر نیز وجود دارد مانند مشاهده عملکرد دانش‌آموز، ارزشیابی تغییرات رفتار او و تکمیل کار پوشه که مراحل یادگیری دانش‌آموز به صورت فرایندی در آنجا ثبت شده و مورد ارزشیابی قرار می‌گیرد. در آموزش الکترونیک کارپوشه الکترونیک تشکیل می‌شود و تمام اقدامات، فعالیت‌ها و مستندات دانش‌آموز در جریان یادگیری، آنجا قرار می‌گیرد و معلم کارپوشه را ارزیابی و به فرایند یادگیری دانش‌آموز و نتایجی که تولید کرده است، نمره می‌دهد.
وی ادامه داد: اگر این نگاه را داشته باشیم ارزشیابی پیشرفت تحصیلی براساس آزمون مداد و کاغذی با ارسال به دانش‌آموز از طریق پیامرسان‌ها انجام شود این دغدغه وجود دارد که ممکن است شخص دیگری به جای دانش‌آموز امتحان داده باشد. معلمان در روش مجازی فقط به آزمون اکتفا نکنند بلکه کارپوشه الکترونیک، پروژه فردی و گروهی، دادن تکالیف مدنظر باشد حتی دانش‌آموز می‌تواند فیلم عملکرد را برای معلم ضبط و ارسال کند تا اطمینان حاصل شود دانش‌آموز در حال یادگیری است.»
در دستورالعمل برگزاری امتحانات که از سوی مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش ابلاغ شده درباره شیوه‌های برگزاری آزمون‌های آنلاین آمده است: « در شرایطی که امکان حضور فیزیکی دانش‌آموزان مدارس فراهم نباشد ارزشیابی پیشرفت تحصیلی نوبت اول به صورت غیر حضوری با مسئولیت معلم و نظارت مدیر مدرسه انجام می‌شود.
در این صورت نمره امتحانات پایانی تراکمی از طریق برگزاری آزمون آنلاین برخط در سامانه شاد یا سایر سامانه‌های مورد تایید شورای مدرسه و نمره ارزشیابی تکوینی مستمر با استفاده از مستندات و شواهد جمع‌آوری شده از فعالیت‌های آموزشی و تربیتی دانش آموزان در نیمسال اول تعیین می‌شود.
ارزشیابی غیر حضوری دانش‌آموزان با این روش‌ها
برای ارزشیابی تکوینی مستمر شیوه‌های ذیل که نتایج آنها در کارپوشه دانش‌آموزان درج می‌شود پیشنهاد می‌شود:
آزمون‌های شفاهی، آزمون‌های عملکردی، آزمون‌های کتاب باز ناظر بر سطوح بالای شناختی نظیر فهمیدن، به کار بستن، تحلیل کردن، ارزشیابی کردن و آفریدن (خلق کردن)، آزمون‌های کوتاه به صورت مستمر (چند سوال در زمان معین)، تکالیف کلاسی، بحث و گفت‌وگوی دانش‌آموزان با معلم، پروژه‌های فردی و گروهی، پروژه‌های دانش‌آموزی، مشاهده رفتار در موقعیت‌های واقعی و شبیه سازی شده، ارزشیابی از گروه‌های کوچک به جای ارزشیابی تک تک افراد، کارهای میدانی کوچک با رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی و گزارش آن در قالب یادداشت به معلم، ارائه آنلاین برخط مطالب، ارائه فیلم عملکرد یادگیری، توضیح و تفسیر فیلم‌های کوتاه آموزشی و پاسخ دادن به سوالات در خصوص آنها، استفاده از ابزارهای خودسنجی توسط دانش‌آموز و گزارش آن به معلم، ارزشیابی توسط همتایان استفاده از همکاری والدین برای نظارت بر فرآیند یاددهی یادگیری دانش‌آموزان و ارائه گزارش یادگیری دانش‌آموز به معلم از طریق تولید ویدئو و تصویر.
در صورتی که به تشخیص معلم و تایید مدیر مدرسه امکان ارزشیابی پایانی به صورت آنلاین برخط فراهم نباشد معلم می‌تواند از ارزشیابی تکمیلی مستمر نوبت اول برای تعیین نمره پایانی دانش‌آموزان استفاده کند.»
امکان برگزاری آزمون مجازی در شبکه شاد
اما سامانه آزمون‌ساز شاد یکی دیگر از امکاناتی است که به اذعان مسئولان وزارت آموزش و پرورش، معلمان می‌توانند از آن استفاده کنند.
محسن حاجی میرزایی وزیر آموزش و پرورش در واکنش به موضوع فروش آزمون‌ساز به معلمان در فضای مجازی بیان کرد: وقتی وارد زیست‌بوم جدید می‌شویم اقتضائات خاص خود را دارد و افراد فعال در بخش خصوصی تلاش می‌کنند راه حل‌هایی را پیشنهاد دهند، در شبکه شاد برای برگزاری آزمون مجازی امکانات لازم را پیش‌بینی کردیم ظرف 10 روز آینده این ظرفیت‌ها توسعه پیدا خواهد کرد و کیفیت برگزاری آزمون ارتقا پیدا می‌کند و نیازی به استفاده از پیشنهادات بیرون از آموزش و پرورش نیست. البته به مدارس اجازه دادیم در شرایطی که بخواهند از برگزاری آزمون اطمینان پیدا کنند اگر راه حل‌های دیگری هم وجود داشته باشد از آن استفاده کنند.
سامانه آنلاین آزمون ساز شاد با رویکرد ارائه سرویس‌های جامع تعریف آزمون برای معلمان و دریافت آن برای دانش‌آموزان توسعه یافته است. آزمون‌ساز قابلیت برگزاری آزمون‌های تشریحی و تستی را دارد، هدف برگزاری آزمون به صورت آنلاین برای سنجش دانش و یادگیری دانش‌آموز است.
معلم امکان ایجاد سوالات به صورت نگارش متن یا آپلود فایل را دارد معلم با درج مشخصات آزمون شامل نام درس، نام یا شماره آزمون، تاریخ، ساعت شروع و پایان، مدت زمان آزمون، تعداد سوالات، بارم کلی و بارم هر سوال می‌تواند آزمون مخصوص به خود را تعریف کند دانش‌آموز پس از تکمیل آزمون با کلیک روی دکمه پایان یک اعلان برای معلم می‌فرستد.
در فیلم زیر نحوه برگزاری آزمون در شبکه شاد شرح داده شده است:
روش‌های دیگر برای برگزاری آزمون‌های مجازی
اما امکانات دیگری نیز به منظور بهره‌مندی معلمان برای برگزاری آزمون‌های مجازی وجود دارد.
دبیر ادبیات یکی از مدارس پایتخت در اینباره به تسنیم گفت: برای برگزاری امتحانات آنلاین از نرم افزار فرم نگار گوگل "google forms" استفاده می‌کنیم که افزونه‌هایی دارد و با استفاده از آن می‌توان صحت و دقت آزمون را افزایش داد؛ فیلم‌های آموزشی آن نیز موجود است که معلمان می‌توانند با مشاهده آن کارکردن با این روش را فرابگیرند. البته نرم افزارهای داخلی آزمون‌ساز هم بسیار موجود است که از سوی موسسات خصوصی ارائه شده وبیشتر آنها را یگان است، فقط حق کپی رایت سوالات را برای بانک سوالات خودشان دریافت می‌کنند.
هم‌اکنون که امتحانات دانش‌آموزان به صورت مجازی برگزار خواهد شد یکی از سوالات معلمان، اطمینان از سلامت امتحانات، نمرات کسب شده از سوی دانش‌آموزان و چگونگی برگزاری آزمون‌های آنلاین است.
در همین رابطه خسرو ساکی رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش به تسنیم گفت: « در بین معلمان ما اعتقاد بر این است که سنجش یعنی سنجش یادگیری و تراکمی که در پایان دوره انجام می‌شود و صرفا از طریق امتحان کتبی و آزمون مداد و کاغذی قابل اجراست در حالیکه این موضوع فقط یکی از ابزارهای سنجش است، روش‌های دیگر نیز وجود دارد مانند مشاهده عملکرد دانش‌آموز، ارزشیابی تغییرات رفتار او و تکمیل کار پوشه که مراحل یادگیری دانش‌آموز به صورت فرایندی در آنجا ثبت شده و مورد ارزشیابی قرار می‌گیرد. در آموزش الکترونیک کارپوشه الکترونیک تشکیل می‌شود و تمام اقدامات، فعالیت‌ها و مستندات دانش‌آموز در جریان یادگیری، آنجا قرار می‌گیرد و معلم کارپوشه را ارزیابی و به فرایند یادگیری دانش‌آموز و نتایجی که تولید کرده است، نمره می‌دهد.
وی ادامه داد: اگر این نگاه را داشته باشیم ارزشیابی پیشرفت تحصیلی براساس آزمون مداد و کاغذی با ارسال به دانش‌آموز از طریق پیامرسان‌ها انجام شود این دغدغه وجود دارد که ممکن است شخص دیگری به جای دانش‌آموز امتحان داده باشد. معلمان در روش مجازی فقط به آزمون اکتفا نکنند بلکه کارپوشه الکترونیک، پروژه فردی و گروهی، دادن تکالیف مدنظر باشد حتی دانش‌آموز می‌تواند فیلم عملکرد را برای معلم ضبط و ارسال کند تا اطمینان حاصل شود دانش‌آموز در حال یادگیری است.»
در دستورالعمل برگزاری امتحانات که از سوی مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش ابلاغ شده درباره شیوه‌های برگزاری آزمون‌های آنلاین آمده است: « در شرایطی که امکان حضور فیزیکی دانش‌آموزان مدارس فراهم نباشد ارزشیابی پیشرفت تحصیلی نوبت اول به صورت غیر حضوری با مسئولیت معلم و نظارت مدیر مدرسه انجام می‌شود.
در این صورت نمره امتحانات پایانی تراکمی از طریق برگزاری آزمون آنلاین برخط در سامانه شاد یا سایر سامانه‌های مورد تایید شورای مدرسه و نمره ارزشیابی تکوینی مستمر با استفاده از مستندات و شواهد جمع‌آوری شده از فعالیت‌های آموزشی و تربیتی دانش آموزان در نیمسال اول تعیین می‌شود.
ارزشیابی غیر حضوری دانش‌آموزان با این روش‌ها
برای ارزشیابی تکوینی مستمر شیوه‌های ذیل که نتایج آنها در کارپوشه دانش‌آموزان درج می‌شود پیشنهاد می‌شود:
آزمون‌های شفاهی، آزمون‌های عملکردی، آزمون‌های کتاب باز ناظر بر سطوح بالای شناختی نظیر فهمیدن، به کار بستن، تحلیل کردن، ارزشیابی کردن و آفریدن (خلق کردن)، آزمون‌های کوتاه به صورت مستمر (چند سوال در زمان معین)، تکالیف کلاسی، بحث و گفت‌وگوی دانش‌آموزان با معلم، پروژه‌های فردی و گروهی، پروژه‌های دانش‌آموزی، مشاهده رفتار در موقعیت‌های واقعی و شبیه سازی شده، ارزشیابی از گروه‌های کوچک به جای ارزشیابی تک تک افراد، کارهای میدانی کوچک با رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی و گزارش آن در قالب یادداشت به معلم، ارائه آنلاین برخط مطالب، ارائه فیلم عملکرد یادگیری، توضیح و تفسیر فیلم‌های کوتاه آموزشی و پاسخ دادن به سوالات در خصوص آنها، استفاده از ابزارهای خودسنجی توسط دانش‌آموز و گزارش آن به معلم، ارزشیابی توسط همتایان استفاده از همکاری والدین برای نظارت بر فرآیند یاددهی یادگیری دانش‌آموزان و ارائه گزارش یادگیری دانش‌آموز به معلم از طریق تولید ویدئو و تصویر.
در صورتی که به تشخیص معلم و تایید مدیر مدرسه امکان ارزشیابی پایانی به صورت آنلاین برخط فراهم نباشد معلم می‌تواند از ارزشیابی تکمیلی مستمر نوبت اول برای تعیین نمره پایانی دانش‌آموزان استفاده کند.»
امکان برگزاری آزمون مجازی در شبکه شاد
اما سامانه آزمون‌ساز شاد یکی دیگر از امکاناتی است که به اذعان مسئولان وزارت آموزش و پرورش، معلمان می‌توانند از آن استفاده کنند.
محسن حاجی میرزایی وزیر آموزش و پرورش در واکنش به موضوع فروش آزمون‌ساز به معلمان در فضای مجازی بیان کرد: وقتی وارد زیست‌بوم جدید می‌شویم اقتضائات خاص خود را دارد و افراد فعال در بخش خصوصی تلاش می‌کنند راه حل‌هایی را پیشنهاد دهند، در شبکه شاد برای برگزاری آزمون مجازی امکانات لازم را پیش‌بینی کردیم ظرف 10 روز آینده این ظرفیت‌ها توسعه پیدا خواهد کرد و کیفیت برگزاری آزمون ارتقا پیدا می‌کند و نیازی به استفاده از پیشنهادات بیرون از آموزش و پرورش نیست. البته به مدارس اجازه دادیم در شرایطی که بخواهند از برگزاری آزمون اطمینان پیدا کنند اگر راه حل‌های دیگری هم وجود داشته باشد از آن استفاده کنند.
سامانه آنلاین آزمون ساز شاد با رویکرد ارائه سرویس‌های جامع تعریف آزمون برای معلمان و دریافت آن برای دانش‌آموزان توسعه یافته است. آزمون‌ساز قابلیت برگزاری آزمون‌های تشریحی و تستی را دارد، هدف برگزاری آزمون به صورت آنلاین برای سنجش دانش و یادگیری دانش‌آموز است.
معلم امکان ایجاد سوالات به صورت نگارش متن یا آپلود فایل را دارد معلم با درج مشخصات آزمون شامل نام درس، نام یا شماره آزمون، تاریخ، ساعت شروع و پایان، مدت زمان آزمون، تعداد سوالات، بارم کلی و بارم هر سوال می‌تواند آزمون مخصوص به خود را تعریف کند دانش‌آموز پس از تکمیل آزمون با کلیک روی دکمه پایان یک اعلان برای معلم می‌فرستد.
در فیلم زیر نحوه برگزاری آزمون در شبکه شاد شرح داده شده است:
روش‌های دیگر برای برگزاری آزمون‌های مجازی
اما امکانات دیگری نیز به منظور بهره‌مندی معلمان برای برگزاری آزمون‌های مجازی وجود دارد.
دبیر ادبیات یکی از مدارس پایتخت در اینباره به تسنیم گفت: برای برگزاری امتحانات آنلاین از نرم افزار فرم نگار گوگل "google forms" استفاده می‌کنیم که افزونه‌هایی دارد و با استفاده از آن می‌توان صحت و دقت آزمون را افزایش داد؛ فیلم‌های آموزشی آن نیز موجود است که معلمان می‌توانند با مشاهده آن کارکردن با این روش را فرابگیرند. البته نرم افزارهای داخلی آزمون‌ساز هم بسیار موجود است که از سوی موسسات خصوصی ارائه شده وبیشتر آنها را یگان است، فقط حق کپی رایت سوالات را برای بانک سوالات خودشان دریافت می‌کنند.