تکیه پولدار‌ها بر صندلی های تماشاخانه
این روزها حرف و حدیث فزآینده‌ای درباره تئاترهای لاکچری و بلیت‌های۲۵۰ هزار تومانی شکل گرفته است. با پدیده جدیدی در تئاتر ایران مواجه هستیم که از هر نظر ناشناخته است. منظورمان دقیقا تئاترهای گران‌قیمت با حضور سلبریتی‌ها است.
در نظرسنجی که از مردم در شبکه‌های مجازی انجام دادیم تعداد مخالفان تئاترهای لاکچری از موافقان بیشتر بود ولی آنهایی هم که حاضر هستند بلیت ۲۵۰ هزار تومانی بخرند از کیفیت بالای این نمایش‌ها و فضای موزیکال و شاد آنها گفتند؛ خیلی‌های دیگر هم گفتند که دیدن این تئاترها کلاس دارد و مردم هم دوست دارند که از نزدیک سلبریتی‌ها را تماشا کنند. در همین رابطه سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در توئیت خود نوشت: «تئاتر لاکچری تیر خلاص به این هنر مردمی است. اداره کل هنرهای نمایشی با هم‌اندیشی و همیاری خانه تئاتر، حریم صحنه را از آن مصونیت دهد.» دیروز هم مدیرکل هنرهای نمایشی اعلام کرد که شورای صنفی تئاتر به منظور ارزیابی کارشناسانه قیمت بلیت نمایش‌ها و همچنین درجه‌بندی سالن‌های خصوصی تئاتر شکل خواهد گرفت. البته پس از فشارهای فراوان، نمایش‌های «بینوایان» و «می‌سی‌سی‌پی نشسته می‌میرد» بلیت‌های ارزان‌تری هم برای تئاترهای خود در نظر گرفتند.
محمودرضا رحیمی: فلسفه و چیستی تئاتر از دست خواهد رفت
محمودرضا رحیمی، نمایشنامه‌نویس، کارگردان، بازیگر و مدرس دانشگاه درباره پدیده شکل‌گیری تئاترهای لاکچری به «ابتکار» می‌گوید: «به هر تقدیر کل تئاتر یک پیشنهاد است. این پیشنهادها به ضرس قاطع در اذهان مخاطب‌ها باقی خواهد ماند. همه چیز در تئاتر نشانه است، از پوستر تا اجرا. از سوی دیگر تئاتر را باید به عنوان یک نشانه در کلیت پیکر اجتماع بررسی کنیم. تئاتر جدا از اجتماع نیست. اگر مشکلاتی وجود دارد، باید به طور کلی بررسی شود.» وی ادامه می‌دهد: «دو نکته مهم وجود دارد. تئاتر یک پدیده مردم‌نهاد است و از طرف دیگر مسئله کف دستمزدها وجود دارد. معمولا دولت‌ها علاقه دارند تا مردم به سوی تئاتر بروند تا قدرت مدنیت، استدلال و شیوه زندگی خود ارتقاء بدهند.»
محمودرضا رحیمی درباره بلیت‌های۲۵۰ هزار تومانی دو نمایش با حضور سلبریتی‌ها می‌گوید: «بالطبع اگر نسبت مشخصی بین کف دستمزد و قیمت بلیت برقرار نباشد امکان ندارد تئاتر را برای همه مردم دانست. بنابراین این روزها وارد عرصه تازه‌ای از تئاتر شده‌ایم. باید از نظر ترمینولوژی (اصطلاح‌شناسی) و جامعه‌شناسی این پدیده نوظهور در تئاتر را بررسی کنیم. باید روش‌های مهار یا رهاسازی این وضعیت را در کشورهای دیگر هم مطالعه کنیم. بالطبع، همواره معتقد به اتاق فکر بوده‌‌ام و هیچ دوره‌ای این پدیده در تئاتر شکل نگرفته است. بحث اساسی مربوط به وزارتخانه فرهنگ و ارشاد است و به اداره کل هنرهای نمایشی مربوط نمی‌شود. این اداره کاری نمی‌تواند بکند. این اداره اصلا بودجه‌ای ندارد. هر مشکلی در کشور رخ می‌دهد اول از بخش فرهنگ و تئاتر کم می‌شود. باید در وزارتخانه شوراهایی تشکیل شود. جنگ‌ها و اختلاف‌نظرها در تئاتر ایران رشد پیدا کرده و به آن دامن زده شده است بنابراین این اتفاقات دلایل مشخصی دارد.» کارگردان نمایش «خانه عروسک» درباره راهکارهای اساسی برای رفع مشکلات در شرایط فعلی تئاتر ایران توضیح می‌دهد: «در ابتدا باید دنبال مسائل قانونی باشیم. آیا در این زمینه قوانین مدون و شفافی وجود دارد یا خیر؟ فرض بگیرید که شورایی هم تشکیل شود، اگر این شورا بر اساس قانون شکل نگیرد کاری از پیش نخواهد برد. باید کاری انجام شود تا فرهنگ از این وضعیت بی‌ثبات رهایی یابد. فرهنگ احتیاج به ثبات و آرامش دارد. وقتی این دو گزیه نباشد فرهنگ پیشرفتی نخواهد کرد. توجه داشته باشید که کار ما هنر است و وظیفه قضاوت کردن نداری بلکه باید پدیده‌ها را بررسی کنیم و دنبال گفت‌وگو و راهکار باشیم. یک هنرمند نباید قضاوت اخلاقی انجام بدهد.» محمودرضا رحیمی ادامه می‌دهد: «تئاتر نزدیک‌ترین پدیده زیبایی‌شناسانه به زندگی است. بنابراین باید برای تامین آرامش و ثبات در آن اقداماتی صورت بگیرد. امیدوارم این دعواها و جدایی‌ها و جنگ‌ها و سلایق فردی رفع و رجوع شود. راستش را بگویم که فعالیت درست اداری در این زمینه نداشته‌ایم. باید روی مسائل امروز تئاتر ایران کار کنیم.» کارگردان نمایش «سه خواهر» در پایان توضیح می‌دهد: ما هنرمند شده‌ایم که قاضی نباشیم. قضاوت کار سختی است. در هنر برای یک سوال یک جواب مشخصی وجود ندارد. اقتصاد هم زیرمجموعه فرهنگ است. نباید اجازه بدهیم که اقتصاد از فرهنگ ایران جلو بزند. در حال حاضر با این وضعیت، فلسفه و چیستی تئاتر از دست خواهد رفت.»
رحمت امینی: شرایط بدون تعریف تئاتر ایران
رحمت امینی، نمایشنامه‌نویس، کارگردان و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با «ابتکار» درباره نمایش‌هایی که بلیت ۲۵۰ هزار تومانی دارند، می‌گوید: «این مسئله بسیار مناقشه‌برانگیز شده است. به نظرم نباید به این اتفاق تک بعدی نگاه کرد. بلیت ۲۵۰ هزار تومانی به شرطی می‌تواند درست باشد که شرایط تئاتر در کشور ایران جریان سالمی داشته باشد. بسیاری از کشورهای صاحب تئاتر هم دارای انواع و اقسام تئاتر هستند. اجازه بدهید قیاس مع‌الفارقی انجام بدهم. رستوران‌های تهران دارای انواع و اقسام غذاها و قیمت‌ها هستند. خود من تا حالا به رستوران‌های شیک و گران‌قیمت نرفته‌ام و در آینده هم نخواهم رفت ولی می‌دانم که رقم‌های بسیار سنگینی برای غذاهای‌شان دریافت می‌کنند. غذایی که شاید هم با کمی کیفیت پایین‌تر در مرکز شهر با قیمت بسیار ارزان‌تری موجود باشد. ولی نکته اساسی چیز دیگری است. من فکر می‌کنم بزرگ‌ترین مشکل این است که باعث و بانی حواشی گوناگون این تئاترهای سلبریتی‌محور خود قیمت بلیت بوده است. می‌دانید چه می‌گویم؟» او درباره واکنش وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز می‌گوید: «جالب است که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم توئیتی درباره تئاتر لاکچری منتشر کرده است. خب، باشد، آقای وزیر هم گویا به چنین پدیده‌ای اعتراض ضمنی دارد. ولی باید از خودمان سوال کنیم که اداره کل هنرهای نمایشی و تشکیلات تئاتر کشور چقدر در زمینه‌سازی در اعلام رقم بلیت‌ها مانند بلیت ۲۵۰ هزار تومانی موثر بوده است؟ من همیشه گفته‌ام که باید ببینیم در طول این چهار دهه در تئاتر چه کارهایی کرده‌ایم؟ لااقل خود من در این سال‌ها از زمانی که دانش‌آموز تئاتر بودم تا امروز که معلم و کارگردان تئاتر شده‌ام، حضور داشتم. در این چهار دهه بنیان‌ها و زیرساخت‌ها برای عمومی‌شدن تئاتر شکل نگرفته است! بنابراین چنین اتفاقاتی بیشتر معلول شرایط بدون تعریف تئاتر ایران است.»
محمودرضا رحیمی: فلسفه و چیستی تئاتر از دست خواهد رفت
محمودرضا رحیمی، نمایشنامه‌نویس، کارگردان، بازیگر و مدرس دانشگاه درباره پدیده شکل‌گیری تئاترهای لاکچری به «ابتکار» می‌گوید: «به هر تقدیر کل تئاتر یک پیشنهاد است. این پیشنهادها به ضرس قاطع در اذهان مخاطب‌ها باقی خواهد ماند. همه چیز در تئاتر نشانه است، از پوستر تا اجرا. از سوی دیگر تئاتر را باید به عنوان یک نشانه در کلیت پیکر اجتماع بررسی کنیم. تئاتر جدا از اجتماع نیست. اگر مشکلاتی وجود دارد، باید به طور کلی بررسی شود.» وی ادامه می‌دهد: «دو نکته مهم وجود دارد. تئاتر یک پدیده مردم‌نهاد است و از طرف دیگر مسئله کف دستمزدها وجود دارد. معمولا دولت‌ها علاقه دارند تا مردم به سوی تئاتر بروند تا قدرت مدنیت، استدلال و شیوه زندگی خود ارتقاء بدهند.»
محمودرضا رحیمی درباره بلیت‌های۲۵۰ هزار تومانی دو نمایش با حضور سلبریتی‌ها می‌گوید: «بالطبع اگر نسبت مشخصی بین کف دستمزد و قیمت بلیت برقرار نباشد امکان ندارد تئاتر را برای همه مردم دانست. بنابراین این روزها وارد عرصه تازه‌ای از تئاتر شده‌ایم. باید از نظر ترمینولوژی (اصطلاح‌شناسی) و جامعه‌شناسی این پدیده نوظهور در تئاتر را بررسی کنیم. باید روش‌های مهار یا رهاسازی این وضعیت را در کشورهای دیگر هم مطالعه کنیم. بالطبع، همواره معتقد به اتاق فکر بوده‌‌ام و هیچ دوره‌ای این پدیده در تئاتر شکل نگرفته است. بحث اساسی مربوط به وزارتخانه فرهنگ و ارشاد است و به اداره کل هنرهای نمایشی مربوط نمی‌شود. این اداره کاری نمی‌تواند بکند. این اداره اصلا بودجه‌ای ندارد. هر مشکلی در کشور رخ می‌دهد اول از بخش فرهنگ و تئاتر کم می‌شود. باید در وزارتخانه شوراهایی تشکیل شود. جنگ‌ها و اختلاف‌نظرها در تئاتر ایران رشد پیدا کرده و به آن دامن زده شده است بنابراین این اتفاقات دلایل مشخصی دارد.» کارگردان نمایش «خانه عروسک» درباره راهکارهای اساسی برای رفع مشکلات در شرایط فعلی تئاتر ایران توضیح می‌دهد: «در ابتدا باید دنبال مسائل قانونی باشیم. آیا در این زمینه قوانین مدون و شفافی وجود دارد یا خیر؟ فرض بگیرید که شورایی هم تشکیل شود، اگر این شورا بر اساس قانون شکل نگیرد کاری از پیش نخواهد برد. باید کاری انجام شود تا فرهنگ از این وضعیت بی‌ثبات رهایی یابد. فرهنگ احتیاج به ثبات و آرامش دارد. وقتی این دو گزیه نباشد فرهنگ پیشرفتی نخواهد کرد. توجه داشته باشید که کار ما هنر است و وظیفه قضاوت کردن نداری بلکه باید پدیده‌ها را بررسی کنیم و دنبال گفت‌وگو و راهکار باشیم. یک هنرمند نباید قضاوت اخلاقی انجام بدهد.» محمودرضا رحیمی ادامه می‌دهد: «تئاتر نزدیک‌ترین پدیده زیبایی‌شناسانه به زندگی است. بنابراین باید برای تامین آرامش و ثبات در آن اقداماتی صورت بگیرد. امیدوارم این دعواها و جدایی‌ها و جنگ‌ها و سلایق فردی رفع و رجوع شود. راستش را بگویم که فعالیت درست اداری در این زمینه نداشته‌ایم. باید روی مسائل امروز تئاتر ایران کار کنیم.» کارگردان نمایش «سه خواهر» در پایان توضیح می‌دهد: ما هنرمند شده‌ایم که قاضی نباشیم. قضاوت کار سختی است. در هنر برای یک سوال یک جواب مشخصی وجود ندارد. اقتصاد هم زیرمجموعه فرهنگ است. نباید اجازه بدهیم که اقتصاد از فرهنگ ایران جلو بزند. در حال حاضر با این وضعیت، فلسفه و چیستی تئاتر از دست خواهد رفت.»
رحمت امینی: شرایط بدون تعریف تئاتر ایران
رحمت امینی، نمایشنامه‌نویس، کارگردان و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با «ابتکار» درباره نمایش‌هایی که بلیت ۲۵۰ هزار تومانی دارند، می‌گوید: «این مسئله بسیار مناقشه‌برانگیز شده است. به نظرم نباید به این اتفاق تک بعدی نگاه کرد. بلیت ۲۵۰ هزار تومانی به شرطی می‌تواند درست باشد که شرایط تئاتر در کشور ایران جریان سالمی داشته باشد. بسیاری از کشورهای صاحب تئاتر هم دارای انواع و اقسام تئاتر هستند. اجازه بدهید قیاس مع‌الفارقی انجام بدهم. رستوران‌های تهران دارای انواع و اقسام غذاها و قیمت‌ها هستند. خود من تا حالا به رستوران‌های شیک و گران‌قیمت نرفته‌ام و در آینده هم نخواهم رفت ولی می‌دانم که رقم‌های بسیار سنگینی برای غذاهای‌شان دریافت می‌کنند. غذایی که شاید هم با کمی کیفیت پایین‌تر در مرکز شهر با قیمت بسیار ارزان‌تری موجود باشد. ولی نکته اساسی چیز دیگری است. من فکر می‌کنم بزرگ‌ترین مشکل این است که باعث و بانی حواشی گوناگون این تئاترهای سلبریتی‌محور خود قیمت بلیت بوده است. می‌دانید چه می‌گویم؟» او درباره واکنش وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز می‌گوید: «جالب است که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم توئیتی درباره تئاتر لاکچری منتشر کرده است. خب، باشد، آقای وزیر هم گویا به چنین پدیده‌ای اعتراض ضمنی دارد. ولی باید از خودمان سوال کنیم که اداره کل هنرهای نمایشی و تشکیلات تئاتر کشور چقدر در زمینه‌سازی در اعلام رقم بلیت‌ها مانند بلیت ۲۵۰ هزار تومانی موثر بوده است؟ من همیشه گفته‌ام که باید ببینیم در طول این چهار دهه در تئاتر چه کارهایی کرده‌ایم؟ لااقل خود من در این سال‌ها از زمانی که دانش‌آموز تئاتر بودم تا امروز که معلم و کارگردان تئاتر شده‌ام، حضور داشتم. در این چهار دهه بنیان‌ها و زیرساخت‌ها برای عمومی‌شدن تئاتر شکل نگرفته است! بنابراین چنین اتفاقاتی بیشتر معلول شرایط بدون تعریف تئاتر ایران است.»