پاسپورت ایرانی راهی برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی
در شرایطی که طبق قانون افراد خارجی که 5 سال در ایران اقامت داشته باشند می‌توانند تابعیت کشور را بگیرند، دولت به‌دنبال اعطای اقامت 5ساله به سرمایه‌گذاران خارجی است
هفته گذشته در جلسه شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی ایران که با حضور سران 3 قوه تشکیل شد، اعضا برای حمایت و تسهیل جذب سرمایه‌گذاران خارجی و تشویق آنها برای حضور در کشورمان مصوب کردند به سرمایه‌گذاران خارجی به شرط 250هزار دلار سرمایه‌گذاری اقامت 5ساله اعطا شود. پیش از این مصوبه براساس قانون به سرمایه‌گذاران خارجی که 300هزار دلار در کشورمان سرمایه‌گذاری می‌کردند تنها برای 3سال اقامت داده می‌شد ولی حالا برای تشویق بیشتر سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در ایران این مدت زمان افزایش یافته و میزان سرمایه‌گذاری هم به اندازه 50هزار دلار کاهش یافته است. البته نکته مهمی که در مصوبه شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی وجود دارد این است که اگر فردی 5سال در کشورمان اقامت داشته باشد، عملا شرایط برای اخذ تابعیت ایرانی برای او طبق قانون مدنی فراهم می‌شود.
ماده979 و اخذ تابعیت ایران
علی نجفی توانا، حقوقدان در پاسخ به اینکه چه افرادی طبق قانون می‌توانند تابعیت ایرانی دریافت کنند، می‌گوید: «در قانون مدنی کشور ما اشخاصی که یکی از شرایط زیر را دارا باشند، تابعیت ایران را خواهند داشت؛ پدر آنها ایرانی باشد، افرادی که در ایران متولد‌شده اما پدر و مادر آن غیرمعلوم باشد، افرادی که از پدر و مادر خارجی متولد می‌شوند به‌شرطی که یکی از والدین در ایران متولد شده باشد، کسانی که پدر آنها خارجی است ولی در ایران متولد شده، همسر تبعه خارجی که شوهر ایرانی دارد، اشخاصی که تابعیت خارجی داشته و اما تابعیت ایران را تحصیل کنند. در مورد فرزندانی که از پدر خارجی در ایران متولد می‌شوند، اخذ تابعیت ایرانی براساس ماده976 قانون مدنی مشروط به این است که بلافاصله پس از رسیدن به سن 18سال، اقدام کنند. این افراد باید اولا یک سال پس از رسیدن به سن 18سالگی در ایران اقامت کنند. ثانیا درخواست کتبی به ضمیمه گواهی دولت متبوع پدرشان را به وزارت امور خارجه ایران تسلیم کنند. بنابراین، این اشخاص تابعیت ایران را اخذ خواهند کرد.»
او همچنین در پاسخ به اینکه چه افراد غیرایرانی می‌توانند تابعیت ایرانی بگیرند، می‌گوید: «در ماده979 قانون مدنی قانونگذار ظرفیت جدیدی برای افرادی که دارای شرایط خاص هستند، به‌منظور تحصیل تابعیت ایران پیش‌بینی کرده است. افرادی که به سن 18سال تمام رسیده باشند، 5سال متوالی یا متناوب در ایران ساکن باشند، از خدمت سربازی فراری نباشند و در هیچ کشوری مرتکب جرم نشده باشند، می‌توانند تابعیت ایران را درخواست کنند. تقریبا می‌توان گفت این نوع تابعیت با شرایط مشابهی مانند کشورهای اروپایی و... است.» او در ادامه می‌گوید: «گذشته از این، قانونگذار برای استفاده از بنیه علمی برخی از متقاضیان خارجی که علاقه‌مندند تابعیت کشور ایران را اخذ کنند، درصورتی که این اشخاص بتوانند به امور عام‌المنفعه ایران خدمت شایانی ارائه دهند، به آنها اجازه تابعیت می‌دهد. البته در این میان اشخاصی که دارای همسر ایرانی هستند و از او فرزند دارند، می‌توانند تقاضای ورود به تابعیت ایران کنند و همچنین متقاضیانی که دارای توانمندی علمی یا تخصصی در امور عام‌المنفعه هستند نیز تقاضای تابعیت‌شان پذیرفته می‌شود. همچنین در مورد زن غیرایرانی نیز زوجه می‌تواند با درخواست تابعیت اقامت ایران را کسب کند.»
این حقوقدان به اخذ اقامت از طریق سرمایه‌گذاری هم در کشور اشاره کرده و می‌گوید: «اخیرا با اقتباس از روش‌های اخذ تابعیت از کشورهای ترکیه، کانادا، اسپانیا و... افرادی که بتوانند در ایران سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی کنند، پس از احراز صلاحیت‌های عمومی می‌توانند با اتکا به قانون اقامت بگیرند و به‌تدریج سایر امتیازات اقامتی را دریافت کنند که یکی از آنها بعد از طی‌شدن شرایط آن تابعیت خواهد بود.» همچنین بهمن کشاورز، حقوقدان هم درباره اخذ اقامت و تابعیت ایران از سوی افراد خارجی با سرمایه‌گذاری می‌گوید: «در موضوع اخذ تابعیت کشورمان از طریق سرمایه‌گذاری بحث «اقامت 5ساله ایران به شرط 250هزار دلار سرمایه‌گذاری» تازگی دارد و گرنه پیش از این هم در قانون مدنی شرایطی برای دریافت تابعیت ایران درنظر گرفته شده بود. همچنین اتباع خارجی که می‌خواستند در ایران به‌کار مشغول شوند، از طریق اداره اتباع خارجه نیروی انتظامی اقدام می‌کردند.
شرط پرداخت وجهی و سرمایه‌گذاری برای گرفتن اقامت ایران تا به امروز چندان معمول نبود، احتمالا به‌خاطر وجود تقاضا اینگونه قوانین تصویب می‌شود. در گذشته افراد از طریق اخذ ویزای کار تقاضای اقامت می‌کردند و بعد تا مدتی که اداره اتباع خارجه برای آنها تعیین می‌کرد، می‌توانستند در کشور اقامت کنند. البته این مسیر، روش ساده‌ای نبود و نیست.»
دادن امکان اقامت به سرمایه‌گذاران خارجی تأثیرات مثبتی دارد
اما تأثیرات اجتماعی واگذاری اقامت 5ساله به سرمایه‌گذاران خارجی و حتی اقامت دائم و تابعیت ایرانی به آنها چه خواهد بود؟ سلمان خدادادی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در این‌باره می‌گوید: «وقتی بحران اقتصادی در جامعه‌ای حاکم می‌شود، کشورها شرایط سهل‌گیرانه‌ای جهت جذب سرمایه‌گذاری خارجی درنظر می‌گیرند. در مجلس ششم قانونی در جهت جذب سرمایه‌گذاری خارجی به تصویب رسید. در این قانون روش‌های بسیار سهل و آسانی آمده که می‌تواند مشوق سرمایه‌گذاران خارجی برای ورود به کشور و سرمایه‌گذاری شود. هدف این قانون تبدیل سرمایه خارجی به تولید و اشتغال است. امتیازاتی که برای سرمایه‌گذاران خارجی در قوانین درنظر گرفته شده، واقعا وسوسه‌برانگیز است اما با وجود تمام تلاش‌ها و امتیازات، فضایی که متأسفانه دشمنان علیه کشورمان در جهان ایجاد کردند، باعث شد نتوانیم آنچنان که باید نتیجه بگیریم.»
او در ادامه می‌گوید: «در 2هفته گذشته شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی ایران، 10مصوبه داشته که یکی از آنها «اقامت 5ساله ایران به شرط 250هزار دلار سرمایه‌گذاری» است. به‌نظر بنده با توجه به شرایط بد اقتصادی که گریبانگیر جامعه ما شده، اینگونه مصوبات تأثیرات مثبت و جدی در پی دارد. به اعتقاد بنده، اینگونه مصوبات نه‌تنها اثرات مثبت اقتصادی در کشور دارد بلکه تأثیرات اجتماعی و فرهنگی قابل‌قبولی به‌دنبال خواهد داشت. علاوه براین، توجه داشته باشید اغلب افرادی که برای سرمایه‌گذاری به ایران می‌آیند، به‌طور یقین خارجی نیستند. این افراد غالبا ایرانی هستند و باید ما با تصویب قوانین مناسب و کاهش ریسک اقتصادی کشورمان به‌دنبال جذب آنها باشیم و این افراد را در اولویت قرار دهیم.»
ماده979 و اخذ تابعیت ایران
علی نجفی توانا، حقوقدان در پاسخ به اینکه چه افرادی طبق قانون می‌توانند تابعیت ایرانی دریافت کنند، می‌گوید: «در قانون مدنی کشور ما اشخاصی که یکی از شرایط زیر را دارا باشند، تابعیت ایران را خواهند داشت؛ پدر آنها ایرانی باشد، افرادی که در ایران متولد‌شده اما پدر و مادر آن غیرمعلوم باشد، افرادی که از پدر و مادر خارجی متولد می‌شوند به‌شرطی که یکی از والدین در ایران متولد شده باشد، کسانی که پدر آنها خارجی است ولی در ایران متولد شده، همسر تبعه خارجی که شوهر ایرانی دارد، اشخاصی که تابعیت خارجی داشته و اما تابعیت ایران را تحصیل کنند. در مورد فرزندانی که از پدر خارجی در ایران متولد می‌شوند، اخذ تابعیت ایرانی براساس ماده976 قانون مدنی مشروط به این است که بلافاصله پس از رسیدن به سن 18سال، اقدام کنند. این افراد باید اولا یک سال پس از رسیدن به سن 18سالگی در ایران اقامت کنند. ثانیا درخواست کتبی به ضمیمه گواهی دولت متبوع پدرشان را به وزارت امور خارجه ایران تسلیم کنند. بنابراین، این اشخاص تابعیت ایران را اخذ خواهند کرد.»
او همچنین در پاسخ به اینکه چه افراد غیرایرانی می‌توانند تابعیت ایرانی بگیرند، می‌گوید: «در ماده979 قانون مدنی قانونگذار ظرفیت جدیدی برای افرادی که دارای شرایط خاص هستند، به‌منظور تحصیل تابعیت ایران پیش‌بینی کرده است. افرادی که به سن 18سال تمام رسیده باشند، 5سال متوالی یا متناوب در ایران ساکن باشند، از خدمت سربازی فراری نباشند و در هیچ کشوری مرتکب جرم نشده باشند، می‌توانند تابعیت ایران را درخواست کنند. تقریبا می‌توان گفت این نوع تابعیت با شرایط مشابهی مانند کشورهای اروپایی و... است.» او در ادامه می‌گوید: «گذشته از این، قانونگذار برای استفاده از بنیه علمی برخی از متقاضیان خارجی که علاقه‌مندند تابعیت کشور ایران را اخذ کنند، درصورتی که این اشخاص بتوانند به امور عام‌المنفعه ایران خدمت شایانی ارائه دهند، به آنها اجازه تابعیت می‌دهد. البته در این میان اشخاصی که دارای همسر ایرانی هستند و از او فرزند دارند، می‌توانند تقاضای ورود به تابعیت ایران کنند و همچنین متقاضیانی که دارای توانمندی علمی یا تخصصی در امور عام‌المنفعه هستند نیز تقاضای تابعیت‌شان پذیرفته می‌شود. همچنین در مورد زن غیرایرانی نیز زوجه می‌تواند با درخواست تابعیت اقامت ایران را کسب کند.»
این حقوقدان به اخذ اقامت از طریق سرمایه‌گذاری هم در کشور اشاره کرده و می‌گوید: «اخیرا با اقتباس از روش‌های اخذ تابعیت از کشورهای ترکیه، کانادا، اسپانیا و... افرادی که بتوانند در ایران سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی کنند، پس از احراز صلاحیت‌های عمومی می‌توانند با اتکا به قانون اقامت بگیرند و به‌تدریج سایر امتیازات اقامتی را دریافت کنند که یکی از آنها بعد از طی‌شدن شرایط آن تابعیت خواهد بود.» همچنین بهمن کشاورز، حقوقدان هم درباره اخذ اقامت و تابعیت ایران از سوی افراد خارجی با سرمایه‌گذاری می‌گوید: «در موضوع اخذ تابعیت کشورمان از طریق سرمایه‌گذاری بحث «اقامت 5ساله ایران به شرط 250هزار دلار سرمایه‌گذاری» تازگی دارد و گرنه پیش از این هم در قانون مدنی شرایطی برای دریافت تابعیت ایران درنظر گرفته شده بود. همچنین اتباع خارجی که می‌خواستند در ایران به‌کار مشغول شوند، از طریق اداره اتباع خارجه نیروی انتظامی اقدام می‌کردند.
شرط پرداخت وجهی و سرمایه‌گذاری برای گرفتن اقامت ایران تا به امروز چندان معمول نبود، احتمالا به‌خاطر وجود تقاضا اینگونه قوانین تصویب می‌شود. در گذشته افراد از طریق اخذ ویزای کار تقاضای اقامت می‌کردند و بعد تا مدتی که اداره اتباع خارجه برای آنها تعیین می‌کرد، می‌توانستند در کشور اقامت کنند. البته این مسیر، روش ساده‌ای نبود و نیست.»
دادن امکان اقامت به سرمایه‌گذاران خارجی تأثیرات مثبتی دارد
اما تأثیرات اجتماعی واگذاری اقامت 5ساله به سرمایه‌گذاران خارجی و حتی اقامت دائم و تابعیت ایرانی به آنها چه خواهد بود؟ سلمان خدادادی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در این‌باره می‌گوید: «وقتی بحران اقتصادی در جامعه‌ای حاکم می‌شود، کشورها شرایط سهل‌گیرانه‌ای جهت جذب سرمایه‌گذاری خارجی درنظر می‌گیرند. در مجلس ششم قانونی در جهت جذب سرمایه‌گذاری خارجی به تصویب رسید. در این قانون روش‌های بسیار سهل و آسانی آمده که می‌تواند مشوق سرمایه‌گذاران خارجی برای ورود به کشور و سرمایه‌گذاری شود. هدف این قانون تبدیل سرمایه خارجی به تولید و اشتغال است. امتیازاتی که برای سرمایه‌گذاران خارجی در قوانین درنظر گرفته شده، واقعا وسوسه‌برانگیز است اما با وجود تمام تلاش‌ها و امتیازات، فضایی که متأسفانه دشمنان علیه کشورمان در جهان ایجاد کردند، باعث شد نتوانیم آنچنان که باید نتیجه بگیریم.»
او در ادامه می‌گوید: «در 2هفته گذشته شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی ایران، 10مصوبه داشته که یکی از آنها «اقامت 5ساله ایران به شرط 250هزار دلار سرمایه‌گذاری» است. به‌نظر بنده با توجه به شرایط بد اقتصادی که گریبانگیر جامعه ما شده، اینگونه مصوبات تأثیرات مثبت و جدی در پی دارد. به اعتقاد بنده، اینگونه مصوبات نه‌تنها اثرات مثبت اقتصادی در کشور دارد بلکه تأثیرات اجتماعی و فرهنگی قابل‌قبولی به‌دنبال خواهد داشت. علاوه براین، توجه داشته باشید اغلب افرادی که برای سرمایه‌گذاری به ایران می‌آیند، به‌طور یقین خارجی نیستند. این افراد غالبا ایرانی هستند و باید ما با تصویب قوانین مناسب و کاهش ریسک اقتصادی کشورمان به‌دنبال جذب آنها باشیم و این افراد را در اولویت قرار دهیم.»