پرواز بازگشت
«پرواز بازگشت» نام نمایشگاه عکس و هنر مفهومی است که روز گذشته در موزه و مرکز اسناد ملی جمعیت هلال احمر افتتاح شد
به گزارش «شهروند» پرواز بازگشت یک نمایشگاه هنری با محوریت بازگشت اسرای جنگ ایران و عراق در زمینه انتقال اسرای هشت سال دفاع مقدس است که برگزاری آن با همکاری جمعیت هلال احمر و کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ صورت گرفته است. علاقه‌مندان می‌توانند در این نمایشگاه ترکیبی از عکس‌های آرشیوی صلیب سرخ و هلال احمر از بازگشت آزادگان به وطن و همچنین آثاری مفهومی را در این زمینه تماشا کنند. گفتنی است برای نخستین‌بار ٦٠ قطعه عکس از فعالیت‌های صلیب سرخ در جنگ تحمیلی رونمایی شد.
مارک آخرمن، معاون دفتر نمایندگی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در ایران: وظیفه ما عملیات بشردوستانه است، وقتی صحبت از جنگ می‌شود
شاعر پرآوازه ایران ۸۰۰سال قبل از انسانیت و بشردوستی سخن گفته است
یکی از سخنرانان آیین افتتاحیه نمایشگاه پرواز بازگشت مارک آخرمن، معاون دفتر نمایندگی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در تهران بود. این مسئول کمیته صلیب سرخ صحبت‌های خود را با خواندن شعر معروف سعدی یعنی «بنی‌آدم» آغاز کرد. مارک آخرمن با اشاره به مضمون صلح‌جویانه اشعار سعدی گفت: «این سخن شاعر پرآوازه ایران است که ۸۰۰سال قبل از انسانیت و بشردوستی سخن گفته است؛ درحالی‌که می‌دانست دغدغه بشردوستانه را نمی‌توان به سرزمین، زمان خاص یا گروه و دین خاصی محدود کرد. این یک امر مسلم است که در طول تاریخ همواره افرادی غمخوار دیگران بوده‌اند.»
معاون دفتر نمایندگی کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در ایران با بیان اینکه نهضت صلیب سرخ و هلال‌احمر را انسان‌هایی تشکیل می‌دهند که هدف آنان پیشگیری از آلام افراد و تکریم کرامت انسان‌هاست، گفت: «کمیته صلیب سرخ بی‌طرف، بی‌غرض و با استقلال به‌صورت داوطلبانه خدمات جهانشمول را ارایه می‌کند.» آخرمن ادامه داد: «وقتی صحبت از جنگ می‌شود این وظیفه کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ است که در کنار سایر شرکای تخصصی خود عملیات بشردوستانه را انجام دهد. نهاد موسس صلیب سرخ و هلال‌احمر رسالت بشردوستانه خود را دنبال می‌کند و اکثریت جامعه بین‌المللی با امضای توافق جنگی یا حقوق بین‌المللی بشردوستانه توافق کردند که در چنین شرایطی کمیته بتواند به رسالت بشردوستانه خود عمل کند.» وی در مورد اقدامات کمیته بین‌المللی و جمعیت‌های هلال‌احمر گفت: »ابتدا دغدغه ما رسیدگی به افراد مجروح و اسرای جنگی بود و در زمان جنگ جهانی اول و دوم حمایت‌های خاصی از جمعیت غیر نظامی شد.» معاون دفتر نمایندگی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در ادامه گفت: پس از جنگ، جمعیت هلال‌احمر ایران و کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ تصمیم گرفتند یاد و خاطره بخش کوچک، اما مهم تاریخ ۱۵۰ساله فعالیت‌های بشردوستانه را گرامی بدارند. این نمایشگاه فرصت خوبی برای یادبود این فعالیت‌ها و تاکیدی بر اصول بی‌طرفی، بی‌خبری و استقلال است. در این نمایشگاه عکس‌هایی از بازگرداندن اسرا در سال۶۰ و همین‌طور عملیات بازگشت جهانی قابل مشاهده است.
سردار محمد باقرزاده، فرمانده کمیته جست‌وجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح: ضرورت بیان ناگفته‌های جنگ با کمک صلیب سرخ
سردار محمد باقرزاده، فرمانده کمیته جست‌وجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح نیز در آیین افتتاح نمایشگاه عکس و آثار مفهومی پرواز بازگشت گفت: «آدمی کتاب قطور جنگ را ورق می‌زند؛ صحنه‌های زیبا و زشت بسیاری را می‌بیند؛ صحنه‌های تلخ و شیرین؛ یکی از صحنه‌های زیبا و شیرین جایی است که جمعیت هلال‌احمر و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ پیشگام بودند.» وی ادامه داد: «ای کاش سازمان‌های بین‌المللی نسبت به حوادث پیرامون خود بیشتر توجه کنند و با نگاه به تاریخ، قبل از آنکه دوباره به تجربه دربیاید توجه کنند و ببینند که جنگ چه اتفاقاتی را رقم می‌زند. این روزها در یمن نیز فجایعی را شاهد هستیم و یکی از نمونه‌های آن حمله به اتوبوس کودکان یمنی بود که خوشبختانه شاهد بودیم کمیته بین‌المللی صلیب سرخ آن را محکوم کرد.»
باقرزاده به همکاری‌های کمیته بین‌المللی صلیب سرخ پس از جنگ اشاره کرد و گفت: «این کمیته در زمینه کاهش عوارض جنگ و پس از آن در زمینه تفحص شهدا با ما همکاری کرد و ما همچنان نیاز به کمک‌های کمیته و جمعیت هلال‌احمر داریم.»
وی به نقش مقام معظم رهبری در سال ۶۲ در زمینه شکل‌گیری کمیسیون اسرا و مفقودان اشاره و اظهار کرد: در آن زمان به منظور کمک و حمایت از هلال‌احمر درخواست کردیم تا به منظور پیگیری امور مفقودان جنگ، کمیسیونی با عنوان اسرا و مفقودان راه‌اندازی شود و هلال‌احمر در آن زمان واسطه تبادل مجروحان بود. سردار باقرزاده با تأکید بر اینکه باید برای بیان حقایق جنگ ایران و عراق شجاعت بیشتری به خرج داد، گفت: باید به صورت علنی و شفاف بسیاری از مسائلی که در جنگ میان ایران و عراق رخ داده است و در اصل ناگفته‌های جنگ و سختی‌هایی که ملت ایران متحمل شدند، با همکاری نهادهایی چون کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ بیان شود. وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون در هفت محور تفحص شهدا در خاک عراق انجام می‌شود، افزود: ٤٥هزار شهید پیدا شده و باید ۴هزار شهید دیگر را نیز پیدا کرد و در این مدت اجساد بسیاری از شهدای عراقی‌ها هم پیدا و تحویل آنها شده است و برای پیگیری کار نیازمند کمک لجستیک همه دستگاه‌ها هستیم.
نماینده ولی‌فقیه در هلال‌احمر تأکید کرد: لزوم مستندسازی دلاوری‌های رزمندگان ٨سال دفاع مقدس
نماینده ولی‌فقیه در هلال‌احمر در مراسم افتتاح نمایشگاه عکس و کارهای هنری «پرواز بازگشت» گفت: صبوری و پایداری آزادگان، نمایش چهره مظلوم اما مقتدر جمهوری اسلامی ایران در جهان بود. حجت‌الاسلام‌والمسلمین معزی در این مراسم که با حضور دبیرکل جمعیت هلال‌احمر و نماینده دفتر کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در تهران و در مرکز موزه اسناد ملی جمعیت هلال‌احمر برگزار شد، اسرای جنگ تحمیلی را شکوه مقاومت و همچنین نماد ایستادگی دانست و خاطرنشان کرد: اگرچه شرایط سخت و فشارهای شدید روحی و جسمی اسرای ایرانی در زندان‌های بعثیان عراق بر هیچ‌کس پوشیده نیست، لیکن این روحیه صبر و پایداری رزمندگان و اسرا، سبب به نمایش‌گذاشتن چهره مظلوم اما مقتدر جمهوری اسلامی ایران بود.
نماینده ولی‌فقیه در جمعیت هلال‌احمر ادامه داد: البته به گواه اسناد و شواهد تاریخی، نوع رفتار جمهوری اسلامی ایران با اسرای عراقی به‌گونه‌ای بود که به شخصیت انسانی آنان آسیبی وارد نشود.
نماینده ولی‌فقیه در هلال‌احمر در بخش بعدی سخنان خود با تبیین شاخص‌ها و وظایف عمده صلیب‌سرخ و هلال‌احمر کمک‌های انسان‌دوستانه به طرفین جنگ و نزاع‌های بین‌المللی را یکی از مهمترین آنان برشمرد و افزود: این خدمات در جنگ بین ایران و عراق عموما در عرصه‌های مختلف همچون پیگیری به منظور ارتباطات اسرا با خانواده‌هایشان از طریق ارسال نامه و همچنین تلاش برای آزادی معلولان و مجروحان و بازگشت آنها به وطن دیده می‌شد. وی با قدردانی از فعالیت‌ها و خدمات کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در سال‌های جنگ تحمیلی و با یادآوری اصل بی‌طرفی این مجموعه بین‌المللی اضافه کرد: در هر جنگ و نزاع بین‌المللی، براساس قوانین و دستورالعمل‌های مشخص، کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ بناست تا امتیازی در کمک به طرفین جنگ و درگیری قایل نشود. حجت‌الاسلام‌والمسلمین معزی در پایان با تأکید بر لزوم مستندسازی و بازخوانی روزهای غرورآفرین دلاوری‌های رزمندگان ٨سال دفاع مقدس برای نسل‌های امروز افزود: برگزاری نشست‌ها و برپایی نمایشگاه‌های عکس و تصویر آن دوران، علاوه بر ماندگارساختن فداکاری‌ها، عزت و شرف رزمندگان و آزادگان، نشان‌دهنده چهره واقعی و مومنانه فرزندان اسلام این مرزوبوم بوده و الگویی برای آیندگان در مسیر تحقق اهداف انقلاب اسلامی خواهد بود.
دبیرکل جمعیت هلال احمر در آیین افتتاح نمایشگاه «پرواز بازگشت»: زنجیره انتقال مجروحان در ٨ سال دفاع مقدس زنجیره‌ای بی‌بدیل بود
«زنجیره انتقال مجروحان در هشت سال دفاع مقدس زنجیره‌ای بی‌بدیل بود.» این جمله‌ای بود که محمود محمدی‌نسب در افتتاحیه نمایشگاه «پرواز بازگشت» مطرح کرد. محمود محمدی‌نسب در افتتاحیه نمایشگاه عکس و هنر مفهومی پرواز بازگشت اسرای جنگ ایران و عراق، با اشاره به حماسه‌ای که رزمندگان و آزادگان ایران در طول هشت سال جنگ تحمیلی خلق کردند، گفت: «متاسفانه نقش هلال احمر در دفاع مقدس به درستی واکاوی نشده است؛ بخشی از نقش جمعیت هلال احمر با همکاری کمیته صلیب سرخ در جهت خدمت‌رسانی به آزادگان و اسرا و بخش دیگری از فعالیت‌های هلال احمر خدمات امدادی و درمانی در دوران دفاع مقدس بوده است که به خوبی بیان نشده؛ این در حالی است که خدمات موثری در این زمینه ارایه شده است.» او با اشاره به اینکه هلال احمر در دوران دفاع مقدس در عرصه‌های گوناگونی فعالیت داشته است، افزود: بر این اساس تصمیم گرفتیم تا این نامه‌ها را محفوظ داشته و از درون آنها اسناد و مطالبی استخراج کرده و برای بهره‌برداری بیشتر از آنها استفاده کنیم.
روایتی از زنجیره انتقال مجروحان در عملیات کربلای ۵
محمدی‌نسب با اشاره به زنجیره انتقال مجروحان در دوران دفاع مقدس که در عملیات کربلای ۵ به اوج خود رسید، گفت: امروز با قاطعیت می‌توان گفت که اگر اتفاقی مشابه آن‌چه در دوران جنگ رخ داد، بیفتد، در کوتاه‌مدت نمی‌توانیم همان زنجیره انتقال مجروحان را بازسازی کنیم. «به گفته محمدی‌نسب، هلال احمر در تأمین تجهیزات درمانی و دارو در دوران جنگ نیز زحمات بسیاری کشیده و تلاش‌های بسیاری کرده است و پایه‌گذاری و تقویت آن‌چه امروز به عنوان سازمان تدارکات پزشکی هلال احمر داریم در دوران دفاع مقدس رخ داده است. وی با اشاره به فعالیت روابط عمومی هلال احمر در زمینه بازنویسی مجموعه خاطرات امدادگران گفت: بخش زیادی از خاطرات امدادگران در قالب کتاب‌های تهیه شده نیز در حوزه دفاع مقدس است.
قدردانی از کمیته بین‌المللی صلیب سرخ
دبیر کل جمعیت هلال‌احمر به همکاری‌های این نهاد مردمی با کمیته بین‌المللی صلیب سرخ اشاره و اظهار کرد: همکاری هلال‌احمر با کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در دوران دفاع مقدس صرفا در زمینه تبادل اسرا نبوده و کارهای بسیاری با همکاری کمیته از جمله رساندن نامه‌های خانواده‌ها به آزادگان و برعکس، پیگیری مسائل درمانی آنها در زندان‌های عراق، خدمات حقوقی و غیره انجام شده است که جا دارد در این زمینه از خدمات و همکاری‌هایی که کمیته با هلال‌احمر داشته، تقدیر کرد و امیدوار بود تا این نمایشگاه آغازی برای تولید محصولات فرهنگی مرتبط بیشتر در این حوزه باشد.
نقش صلیب سرخ در تبادل اسرا
کمیته صلیب سرخ با کمک‌های جمعیت هلال احمر و صلیب سرخ کشورهای دیگر در مخاصمات مسلحانه و سایر موقعیت‌های خشونت‌آمیز مطابق حقوق بین‌المللی بشردوستانه و با در نظر گرفتن اصول بی‌طرفی، بی‌غرضی و استقلال به فرآیند بازگشت به میهن اسیران جنگی و غیر نظامیان کمک می‌کند. کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو مصوب سال ١٩٤٩ و پروتکل‌های الحاقی به آن، مجموعه قواعدی هستند که طی مخاصمات مسلحانه به دلایل بشردوستانه درصدد حمایت از غیر نظامیان و اشخاصی که دیگر مشارکت مستقیم در مخاصمات مسلحانه ندارند، برمی‌آید و سعی در کاهش آلام بشری دارد . بخشی از این حمایت در مخاصمات مسلحانه بین‌المللی شامل بازگشت یا انتقال افراد تحت حمایت این کنوانسیون‌ها یعنی غیر نظامیان اسرای جنگی، زخمی‌ها، بیماران و همین طور کشته‌شدگان به وطنشان است. در طول جنگ ایران و عراق از سال ١٣٥٩ تا ١٣٦٧ شمسی ٧١٨ اسیر ایرانی و ١٧١٧ اسیر عراقی دارای شرایط خاص تحت حمایت کمیته بین‌المللی صلیب سرخ به کشور خود بازگشتند. نخستین بازگشت اسرا در تاریخ ٢١ خرداد ماه ١٣٦٠ انجام شد. این تبادل تا پایان جنگ در ١٧ مرحله ادامه یافت. در سی‌امین سالگرد پایان جنگ ایران و عراق، نمایشگاه عکس و هنر مفهومی «پرواز بازگشت» با هدف بزرگداشت پیشینه‌ای قابل احترام از خدمات بشردوستانه اعضای نهضت بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر برگزار می‌شود.