اشتباهات آشكار و غيرقابل كتمان
آنچنان كه فلاحت‌پيشه به ايسنا گفته بود، كميسيون امنيت ملي روز چهارشنبه 4 مهرماه در جلسه‌اي با حضور وزراي كشور و اطلاعات، 2 فيلم مربوط به حمله تروريستي اهواز را مورد بررسي قرار داده است. فيلم‌هاي ضبط‌شده توسط دوربين‌هاي وزارت اطلاعات و ارتش كه تنها از سوي مسوولان ذي‌ربط و البته 92 نماينده‌اي كه در آن جلسه حاضر بودند، بازبيني شده و نشان از قصور امنيتي آشكار مسوولان برقراري امنيت رژه نيروهاي مسلح دارد. اين نماينده مجلس همچنين گفته بود كه فيلمبردار ارتش به تك‌تيرانداز مجهز به اسلحه دوربين‌دار التماس مي‌كرده كه تروريست‌هايي كه مشغول تير خلاص زدن به مجروحان بوده را هدف قرار دهد اما تك‌تيرانداز از اين كار خودداري كرده تا فرمان تيراندازي از جانب فرمانده صادر شود و عجيب‌تر آنكه حتي پس از صدور فرمان نيز همچنان انگشت روي ماشه نلغزانده است. اين البته پايان عجايبي كه فلاحت‌پيشه تشريح كرد، نبود. رييس كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي همچنين تاكيد كرده بود كه حدود 8 يا 9 تفنگ‌دار ديگر نيز در ميدان مستقر بوده و آنها نيز از تيراندازي به تروريست‌ها خودداري كرده‌اند.
چرا «حمله تروريستي اهواز» شفاف شد؟
اين توضيحات فلاحت‌پيشه البته به بخشي از سوال‌ها درباره علت برخورد متفاوت مسوولان با اين حادثه تروريستي نسبت به حوادث مشابه پاسخ مي‌داد اما همچنان ابهاماتي درباره اينكه چرا نحوه بازخواني حمله تروريستي اهواز نسبت به حوادث و حملات مشابه پيشين متفاوت بوده است. آنچنان كه به باور برخي ناظران با توجه به فضاي خاص حاكم بر فرهنگ سياسي ما كه معمولا توام با نوعي محافظه‌كاري ذاتي است، اين سطح از شفافيت و صراحت در بيان قصورات و ايرادها چندان مورد انتظار نيست. به‌ويژه با توجه به ابعاد امنيتي و نظامي اين حادثه خاص، مثلا در قياس با سقوط يك هواپيما يا آتش‌سوزي يك ساختمان، افكار عمومي اساسا كمتر منتظر شنيدن تمامي جزييات است. رويكردي كه لااقل بخشي از آن، حتي به فرهنگ سياسي ما نيز مربوط نيست و به بيان ديگر، در هيچ‌جاي دنيا، اطلاعات مربوط به مسائل امنيتي از اين دست، به‌صورت طبقه‌بندي‌شده به اطلاع افكار عمومي مي‌رسد و همواره بسياري از جزييات ناگفته مي‌ماند. احتمالا نياز به توضيح نيست كه مرادمان از نگارش اين سطور، مخالفت با شفافيت اطلاعات نبوده و آنچه هست، صرفا سوالي است از اينكه چرا اين سطح از شفافيت در موارد مشابه امنيتي و بعضا غيرامنيتي ديده نمي‌شود.
صفاري‌نطنزي: فرهنگ سياسي‌مان تغيير كرده
پاسخ مرتضي صفاري‌نطنزي، عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس به اين سوال اما تا حدي روشنگر است. اين نماينده مجلس كه پيش از اين، سال‌ها سفير جمهوري اسلامي ايران در كشورهاي مختلف ازجمله اسپانيا بوده، پيش از هرچيز ناظر بر تغيير نسبي فرهنگ سياسي و علاقه سياسيون فعلي نسبت به طرح شفاف و بي‌پرده مسائل در قياس با اسلاف‌شان است و در عين حال معتقد است فرهنگ عمومي جامعه نيز دستخوش تغييراتي دروني شده و بيش از گذشته ميل به شفافيت دارد. صفاري‌نطنزي به «اعتماد» مي‌گويد: «متاسفانه بعضا مي‌بينيم برخي مسوولان و ازجمله نمايندگان مجلس، بيش از گذشته تمايل به صحبت از مشكلات دارند. به نظرم، گسترش وسايط ارتباطات عمومي و آنچه حالا به عنوان «فضاي مجازي» بخشي از زندگي سياسي و غيرسياسي جامعه و متعاقبا سياستمداران شده، در اين تغيير مزاج بي‌تاثير نبوده است.»
اين عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي از بحث درباره اين مهم در نشست غيرعلني روز يكشنبه همين هفته مجلس خبر داد و با اشاره به اينكه بعضا اين مسائل امنيتي حتي از سوي برخي نيروهاي نظامي نيز مورد بي‌توجهي و غفلت قرار مي‌گيرد، گفت: «به نظر مي‌رسد شوراي عالي امنيت ملي بايد در اين خصوص به‌ويژه به مسوولان نظامي و امنيتي تذكر بدهد. اتفاقا در همين نشست غيرعلني اخير مجلس، به اين معضل در رسانه‌اي شدن برخي مسائل مطرح شده در جلسات غيرعلني مجلس نيز اشاره شد و بعضي نمايندگان و همچنين رييس مجلس به بيان نكاتي در رابطه با لزوم توجه به طبقه‌بندي اخبار پرداختند.»
ساري: چرا حملات پيشين شفاف نشد؟!
علي ساري، نماينده اهواز اما موضوع را از منظري ديگر مورد توجه قرار داد. اين عضو اصلاح‌طلب كميسيون اجتماعي مجلس، علت تفاوت بازخواني حمله اخير اهواز با موارد مشابه پيشين را ناشي از ميزان قصورات صورت‌گرفته در اهواز مي‌داند و در عين حال به «اعتماد» مي‌گويد: «معتقدم البته در حوادث گذشته، ازجمله حمله به مجلس نيز شرايط به نحوي بود كه لازم به بررسي دقيق‌تر بود و نبايد صرفا به ارايه يك گزارش بسنده مي‌شد اما به نظر مي‌رسد علت شرح جزيياتي شفاف‌تر درباره حمله اهواز نسبت به موارد گذشته، همان آشكارتر بودن اشتباهات است.»
ناجا مسوول برقراري امنيت بود
اين عضو فراكسيون اميد مجلس در عين حال مي‌گويد: «گرچه معتقدم حوزه امنيتي و انتظامي وزارت كشور از صلابت كافي برخوردار نيست و اين نقيصه در حمله به مجلس نيز به چشم مي‌خورد اما حالا بيش از گذشته مشخص شده كه اين حوزه بسيار شكننده است.» ساري گفته است: «در جريان حمله اهواز ثابت شد اگر خوشبختانه معمولا شاهد چنين اتفاقاتي نيستيم، لزوما به‌دليل دقت نيروهاي امنيتي نيست. البته منكر تلاش اين نيروها نيستيم. بحث اين است كه ما در منطقه و شرايط ويژه‌اي قرار داريم و ملاحظات امنيتي بايد بسيار جدي‌تر دنبال شود. اين صحبت‌ها از سر دلسوزي است. حوزه امنيت كشور و به‌خصوص نقش وزارت كشور در برقراري امنيت بسيار حايز اهميت است و اگر اين هشدارها جدي گرفته نشود، عواقب ناگواري به‌همراه خواهد داشت. هم‌اكنون شاهديم كه گروه‌هاي تروريستي و دشمنان ما به صراحت زبان به تهديد گشوده‌اند و داعش همچنان از حملات ديگر صحبت مي‌كند كه بايد مورد توجه باشد.»
ساري: كار، كارِ داعش است
اين اظهارات ساري، به‌ويژه درباره تهديدهاي گاه و بيگاه داعش در حالي مطرح شده كه حداقل تا چند روز پس از حادثه و با وجود آنكه چنانچه گفتيم جزيياتي به‌مراتب بيش از موارد پيشين مطرح شد اما اظهارنظري دقيق درباره عامل اصلي اين حمله به ميان نيامد و به‌خصوص تا حدود 72 ساعت ابتدايي، يكي از بحث‌هاي مهم مربوط به حمله اهواز در اين باره بود كه بالاخره حمله از جانب داعش صورت گرفته يا گروهي جدايي‌طلب با عنوان عام الاحوازيه! هرچند با توجه به حمله موشكي بامداد ديروز سپاه پاسداران به مواضع تروريست‌هاي داعش در انتقام از حمله اهواز كمي از اين ابهام كاسته اما كمتر شاهد اظهارنظر صريح در اين خصوص بوديم. حالا اما ساري، نماينده اهواز به صراحت از پشت‌پرده حمله تروريستي اخير سخن گفته و مي‌گويد: «البته افراد و گروه‌هاي مختلفي مسووليت اين حمله تروريستي را برعهده گرفتند اما بررسي‌هاي ما حكايت از اين دارد كه كار، كار داعش بوده است. اين مساله از ظاهر تروريست‌ها، نحوه صحبت كردن و محتواي مواضع و شناسايي عقبه تروريست‌هايي كه به هلاكت رسيدند، پيداست.» نماينده اهواز همچنين از بررسي دقيق جزييات رژه اهواز و مشخص شدن اينكه مسوول هر بخش كدام نهاد بوده، خبر داد و گفت: «در چنين مراسمي، بخش‌هاي مختلف برعهده ارگان‌هاي مختلف قرار مي‌گيرد. چنانچه بررسي‌ها نشان مي‌دهد برقراري امنيت در اين مراسم برعهده ناجا و زيرمجموعه وزارت كشور بوده است. در حالي كه در بدو امر، صحبت از مسووليت ارتش به ميان آمد اما باتوجه به بررسي‌هاي دقيق‌تر و نيز اين مهم كه اين مراسم داخل شهر برگزار مي‌شده، مسووليت برعهده نيروي انتظامي بوده است.» همزمان با اين اظهارات ساري اما برخي ديگر از نمايندگان نيز سخن از جزيياتي ديگر از برخي قصورات امنيتي گفته‌اند. در اين راستا، در حالي كه ساري از «ابتدايي بودن» اين حمله و عدم رعايت برخي مسائل مقدماتي امنيتي سخن گفته و مقصر اصلي را نيروي انتظامي خوانده، مهرداد لاهوتي بائوج سخنگوي فراكسيون مستقلين ولايي نيز از برگزاري نشستي به اين منظور با جانشين فرمانده ناجا به «اعتماد» خبر داده و گفته است: «تروريست‌ها از 6 ماه قبل از حادثه خانه‌اي را در ۵۰۰متري محل رژه اجاره كرده بودند و در آنجا ساكن بودند.»
با توجه به اين جزييات و البته برخي جزييات ديگر كه هنوز به تاييد هيچ منبعي نرسيده، به نظر مي‌رسد علت اصلي اين شفافيت بي‌سابقه در بازخواني حمله تروريستي اهواز نسبت به موارد مشابه پيشين، همين آشكارگي بيشتر قصورات امنيتي بوده است. اشتباهاتي كه هرچه هست، نبايد تكرار شود.