مدلینگ کودک یا «کودکان کار» مدرن؟
چند وقتی است که فضای مجازی تبدیل به محلی برای کار کودکانی شده که با داشتن ظاهر زیبا یا هنری خاص در مقابل دوربین قرار می‌گیرند و برای والدین خود کسب درآمد می‌کنند یا به افزایش دنبال کنندگان و معروفیت احتمالی آن‌ها کمک می‌کنند.
اگر مروری کوتاه بر صفحات اینستاگرام داشته باشیم، شاهد کودکانی هستیم که با پوشیدن لباس‌های شیک و صحبت کردن دلنشین برای کار به فضای مجازی آمده‌اند؛ نام شان را کودکان کار مدرن می‌گذاریم.
کودکانی که دیگر محل کارشان سر چهارراه‌ها و خیابان‌ها نیست و درآمد آن‌ها به جای اسفند دود کردن و گلفروشی از مدلینگ و تبلیغات در فضای مجازی به دست می‌آید.
این روز‌ها فضای مجازی و به ویژه اینستاگرام به محل کسب درآمد تبدیل شده است؛ برخی خانواده‌ها برای آنکه از این رقابت جا نمانند و اگر فرزندشان توانایی جالبی دارد آن را در قالب پست یا استوری در معرض نمایش گذاشته و سعی می‌کنند برای کسب درآمد، فالور جذب کنند.
در این میان، سوءاستفاده برخی والدین از زیبایی خدادادی فرزندشان است، نمایش زیبایی راه میانبری برای کسب فالور و درآمد است؛ این ماجرا تا جایی پیش می‌رود که همین والدین برای تبلیغات روی فرزندشان حساب ویژه‌ای باز می‌کنند و از آن‌ها می‌خواهند برند یا محصولی را تبلیغ کنند. استفاده ابزاری از کودکان در فضای مجازی نوعی آزار محسوب می‌شود؛ آزاری که تبعات آن در زندگی آینده کودک بی‌اثر نخواهد بود.
محمد میانکار یکی از کارشناسان حقوقی است که عنوان چنین کودکانی را کودکان کار در فضای مجازی می‌داند که به دلایلی حق شان در فضای مجازی نادیده گرفته می‌شود.
در خصوص کودکان کار و پایمال شدن حقوق شان در فضای مجازی، گفت و گویی با او داشتیم که ماحصل آن را در ادامه می‌خوانید.
در جوامع مختلف فقر اقتصادی و فرهنگی باعث نادیده گرفتن حقوق کوکان می‌شود و پدیده فقر، آینده و امنیت کودکان را به خطر انداخته است؛ کودکی که حق دارد بازی کند کنار خانواده آرامش داشته باشد و آینده برای جامعه خود فردی موثر و مفید باشد، اما به دلایلی این حق نادیده گرفته می‌شود و با پدیده‌ای مواجه هستیم با عنوان کودکان کار و انجام کار‌های سنگین و سخت که به بخاطر وضعیت جسمانی و روحی خاص کودکان آسیب‌های جدی و فروانی به آن‌ها وارد می‌شود و در آینده نمی‌توانند فرد مؤثری برای جامعه خود باشد.
گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهد در جهان ۱۵۲ میلیون کودک کار داریم و خیلی از آن‌ها از قشر آسیب پذیر جوامع هستند و با انجام کار‌های سخت و خطرناک از از حقوق اولیه خود مثل آموزش، بهداشت و تغذیه محروم اند و این در حالی است که ماده ۳۲ کنوانسیون حقوق کودک بیان می‌کند: کشورهای طرف کنوانسیون حق کودک جهت مورد حمایت قرار گرفتن در برابر استثمار اقتصادی و انجام هر گونه کاری که زیان‌بار بوده و یا توقفی در آموزش وی ایجاد کند و یا برای بهداشت جسمی، روحی، معنوی، اخلاقی و پیشرفت اجتماعی کودک مضر باشد را به رسمیت می‌شناسند.
زمانی که مردم واژه کودک کار را می‌شنوند، کودکانی را به یاد می‌آوردند که در فضای‌های خاص همچون خیابان و چهارراه‌ها کار می‌کنند، اما پس از به وجود آمدن فضای مجازی با همه ظرفیت‌های عالی که دارد و متأسفانه با مسائلی مواجه هستیم مبنی بر اینکه حقوق کودکان در آن تضیع می‌شود و کودکان کاری را با ظاهری آراسته و در خانه‌های لوکس شاهد هستیم که والدین آن‌ها بخاطر شهرت و بسیاری از موارد برای کسب درآمد از کودکان خود در فضای مجازی سوء استفاده می‌کنند و تصاویر و فیلم خصوصی آن‌ها را در فضای مجازی منتشر می‌کنند که متأسفانه این کودکان در آینده مشکلات عدیده‌ای خواهند داشت.
بسیاری از کودکان بدون آنکه درکی از شرایط جامعه داشته باشند، حریم خصوصی آن‌ها نقض می‌شود و به جای برآورده شدن نیاز‌های اساسی و بازی کردن، سوژه تبلیغاتی خانواده و افراد می‌شوند و این نقض حریم خصوصی شاید منجر به سرخوردگی و مایه خجالت آن‌ها در بزرگسالی شود و حتی از خانواده خود سوال کنند که چرا بدون رضایت آن‌ها و برای کسب فالور و درآمد و تأمین انواع کمبود‌های خود اقدام به نشر تصاویر و فیلم‌ها خصوصی آن‌ها کرده اند.
در قوانین و کنوانسیون‌های بین الملی حقوق کودکان به رسمیت شناخته شده است و در دنیا کودکان زمانی که به سن قانونی برسند می‌توانند از والدین شان به دلیل نقض حریم خصوصی شکایت کنند.
بسیاری از افراد و خانواده از کودکان در فضای مجازی سواستفاده می‌کنند و قوانین بین المللی و قوانین کشور‌ها باید از کودکان حمایت کنند؛ براساس حقوق کودکان در کنوانسیون بین‌المللی کودک که ایران نیز از سال ۷۲ به آن پیوست الزاماتی برای خانواده‌ها درنظر گرفته شده است که درمورد کودکان باید رعایت شود.
ماده ۳۲ و ۳۶ کنوانسیون بین المللی حقوق کودک بیان می‌دارد: بخش اول ماده ۳۲ می‌گوید کشورهای طرف کنوانسیون حق کودک جهت مورد حمایت قرار گرفتن در برابر استثمار اقتصادی و انجام هر گونه کاری که زیان‌بار بوده و یا توقفی در آموزش وی ایجاد کند و یا برای بهداشت جسمی، روحی، معنوی، اخلاقی و پیشرفت اجتماعی کودک مضر باشد را به رسمیت می‌شناسند.
همچنین بخش دوم ماده ۳۲ عنوان می‌کند کشورهای طرف کنوانسیون اقدامات لازم قانونی، اجرائی، اجتماعی و آموزشی را در جهت تضمین اجرای این ماده به عمل خواهند آورد. در این راستا و با توجه به مواد مربوطه در سایر اسناد بین‌المللی، کشورهای طرف کنوانسیون مواردی را مورد توجه قرار دهند که می‌توان به تعیین حداقل سن یا حداقل سنین برای انجام کار، تعیین مقررات مناسب از نظر ساعات و شرایط کار و تعیین مجازات‌ها و یا اعمال سایر ضمانت‌های اجرای مناسب جهت تضمین اجرای مؤثر این ماده اشاره کرد.
البته در ماده ۳۶ عنوان می‌شود که کشورهای طرف کنوانسیون از کودکان در برابر تمام اشکال استثمار که هر یک از جنبه‌های رفاه کودک را به مخاطره اندازد، حمایت خواهند کرد.
کودکانی که دیگر محل کارشان سر چهارراه‌ها و خیابان‌ها نیست و درآمد آن‌ها به جای اسفند دود کردن و گلفروشی از مدلینگ و تبلیغات در فضای مجازی به دست می‌آید.
فضای مجازی محلی برای کسب درآمد
این روز‌ها فضای مجازی و به ویژه اینستاگرام به محل کسب درآمد تبدیل شده است؛ برخی خانواده‌ها برای آنکه از این رقابت جا نمانند و اگر فرزندشان توانایی جالبی دارد آن را در قالب پست یا استوری در معرض نمایش گذاشته و سعی می‌کنند برای کسب درآمد، فالور جذب کنند.
در این میان، سوءاستفاده برخی والدین از زیبایی خدادادی فرزندشان است، نمایش زیبایی راه میانبری برای کسب فالور و درآمد است؛ این ماجرا تا جایی پیش می‌رود که همین والدین برای تبلیغات روی فرزندشان حساب ویژه‌ای باز می‌کنند و از آن‌ها می‌خواهند برند یا محصولی را تبلیغ کنند. استفاده ابزاری از کودکان در فضای مجازی نوعی آزار محسوب می‌شود؛ آزاری که تبعات آن در زندگی آینده کودک بی‌اثر نخواهد بود.
حقوق کودکان در فضای مجازی پایمال می‌شود
محمد میانکار یکی از کارشناسان حقوقی است که عنوان چنین کودکانی را کودکان کار در فضای مجازی می‌داند که به دلایلی حق شان در فضای مجازی نادیده گرفته می‌شود.
در خصوص کودکان کار و پایمال شدن حقوق شان در فضای مجازی، گفت و گویی با او داشتیم که ماحصل آن را در ادامه می‌خوانید.
امنیت کودکان کار در فضای مجازی به خطر می‌افتد
در جوامع مختلف فقر اقتصادی و فرهنگی باعث نادیده گرفتن حقوق کوکان می‌شود و پدیده فقر، آینده و امنیت کودکان را به خطر انداخته است؛ کودکی که حق دارد بازی کند کنار خانواده آرامش داشته باشد و آینده برای جامعه خود فردی موثر و مفید باشد، اما به دلایلی این حق نادیده گرفته می‌شود و با پدیده‌ای مواجه هستیم با عنوان کودکان کار و انجام کار‌های سنگین و سخت که به بخاطر وضعیت جسمانی و روحی خاص کودکان آسیب‌های جدی و فروانی به آن‌ها وارد می‌شود و در آینده نمی‌توانند فرد مؤثری برای جامعه خود باشد.
گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۱۸ در خصوص کودکان کار
گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهد در جهان ۱۵۲ میلیون کودک کار داریم و خیلی از آن‌ها از قشر آسیب پذیر جوامع هستند و با انجام کار‌های سخت و خطرناک از از حقوق اولیه خود مثل آموزش، بهداشت و تغذیه محروم اند و این در حالی است که ماده ۳۲ کنوانسیون حقوق کودک بیان می‌کند: کشورهای طرف کنوانسیون حق کودک جهت مورد حمایت قرار گرفتن در برابر استثمار اقتصادی و انجام هر گونه کاری که زیان‌بار بوده و یا توقفی در آموزش وی ایجاد کند و یا برای بهداشت جسمی، روحی، معنوی، اخلاقی و پیشرفت اجتماعی کودک مضر باشد را به رسمیت می‌شناسند.
زمانی که مردم واژه کودک کار را می‌شنوند، کودکانی را به یاد می‌آوردند که در فضای‌های خاص همچون خیابان و چهارراه‌ها کار می‌کنند، اما پس از به وجود آمدن فضای مجازی با همه ظرفیت‌های عالی که دارد و متأسفانه با مسائلی مواجه هستیم مبنی بر اینکه حقوق کودکان در آن تضیع می‌شود و کودکان کاری را با ظاهری آراسته و در خانه‌های لوکس شاهد هستیم که والدین آن‌ها بخاطر شهرت و بسیاری از موارد برای کسب درآمد از کودکان خود در فضای مجازی سوء استفاده می‌کنند و تصاویر و فیلم خصوصی آن‌ها را در فضای مجازی منتشر می‌کنند که متأسفانه این کودکان در آینده مشکلات عدیده‌ای خواهند داشت.
نقض حریم خصوصی کودکان کار در فضای مجازی
بسیاری از کودکان بدون آنکه درکی از شرایط جامعه داشته باشند، حریم خصوصی آن‌ها نقض می‌شود و به جای برآورده شدن نیاز‌های اساسی و بازی کردن، سوژه تبلیغاتی خانواده و افراد می‌شوند و این نقض حریم خصوصی شاید منجر به سرخوردگی و مایه خجالت آن‌ها در بزرگسالی شود و حتی از خانواده خود سوال کنند که چرا بدون رضایت آن‌ها و برای کسب فالور و درآمد و تأمین انواع کمبود‌های خود اقدام به نشر تصاویر و فیلم‌ها خصوصی آن‌ها کرده اند.
در قوانین و کنوانسیون‌های بین الملی حقوق کودکان به رسمیت شناخته شده است و در دنیا کودکان زمانی که به سن قانونی برسند می‌توانند از والدین شان به دلیل نقض حریم خصوصی شکایت کنند.
بسیاری از افراد و خانواده از کودکان در فضای مجازی سواستفاده می‌کنند و قوانین بین المللی و قوانین کشور‌ها باید از کودکان حمایت کنند؛ براساس حقوق کودکان در کنوانسیون بین‌المللی کودک که ایران نیز از سال ۷۲ به آن پیوست الزاماتی برای خانواده‌ها درنظر گرفته شده است که درمورد کودکان باید رعایت شود.
مواد کنوانسیون‌های بین المللی حقوق کودک
ماده ۳۲ و ۳۶ کنوانسیون بین المللی حقوق کودک بیان می‌دارد: بخش اول ماده ۳۲ می‌گوید کشورهای طرف کنوانسیون حق کودک جهت مورد حمایت قرار گرفتن در برابر استثمار اقتصادی و انجام هر گونه کاری که زیان‌بار بوده و یا توقفی در آموزش وی ایجاد کند و یا برای بهداشت جسمی، روحی، معنوی، اخلاقی و پیشرفت اجتماعی کودک مضر باشد را به رسمیت می‌شناسند.
همچنین بخش دوم ماده ۳۲ عنوان می‌کند کشورهای طرف کنوانسیون اقدامات لازم قانونی، اجرائی، اجتماعی و آموزشی را در جهت تضمین اجرای این ماده به عمل خواهند آورد. در این راستا و با توجه به مواد مربوطه در سایر اسناد بین‌المللی، کشورهای طرف کنوانسیون مواردی را مورد توجه قرار دهند که می‌توان به تعیین حداقل سن یا حداقل سنین برای انجام کار، تعیین مقررات مناسب از نظر ساعات و شرایط کار و تعیین مجازات‌ها و یا اعمال سایر ضمانت‌های اجرای مناسب جهت تضمین اجرای مؤثر این ماده اشاره کرد.
البته در ماده ۳۶ عنوان می‌شود که کشورهای طرف کنوانسیون از کودکان در برابر تمام اشکال استثمار که هر یک از جنبه‌های رفاه کودک را به مخاطره اندازد، حمایت خواهند کرد.