«آدمبرها قلب ندارند». این را یک پناهنده ایرانی که در فرانسه منتظر است تا به طریقی به بریتانیا وارد شود، به خبرنگارانی گفته است که این روزها به کانال مانش نگاه میکنند؛ جایی که چهار عضو یک خانواده پنج نفره ایرانی را از ما گرفته و جسد نوزاد ۱۵ ماههشان را هنوز پس نداده است.
در گزارش تیم امداد و نجاتی که روز بعد از حادثه غرقشدن یک قایق در کانال مانش منتشر شده، آمده است که قایق ساعت ۹:۳۰ صبح در حالی از حوالی دانکرک از ساحل جدا شده که مقامات و همینطور هواشناسی پیشتر هشدار داده بودند شرایط آب و هوایی برای حرکت قایقها مناسب نیست. گزارشها در مورد تعداد سرنشینهای قایق متفاوت است؛ برخی منابع میگویند قایق غرقشده ۱۹ سرنشین داشته است و برخی میگویند ۲۸ نفر در قایق بودهاند؛ ایرانی و عراقی. بعد از اینکه قایق دچار حادثه شده، چند بالگرد، قایقهای نظامی و قایقهای ماهیگیری برای کمک به مردمی که در حال غرقشدن بودهاند به آنان نزدیک شدهاند. ساحل دانکرک، شمال فرانسه و نزدیکترین ساحل این کشور به بریتانیا، به عنوان یکی از اصلیترین محلهای گذر غیرقانونی از فرانسه به بریتانیا شناخته میشود. علاوه بر پلیس و نیروی دریایی فرانسه، سازمانهای مردمنهاد هم به صورت روزانه در حال گشتزنی در این آبهای نه چندان عمیق اما به شدت پرتلاطم و پرتردد هستند تا پناهجویانی را نجات دهند که بیگدار به آب میزنند. تیمهای نجات، روز چهارشنبه و در پی حادثهای که برای قایق پناهجویان پیش آمد آنقدرها نزدیک نبود تا بتواند سریعتر کاری انجام دهد. برادر آقای ایراننژاد، عموی بچههایی که در آب غرق شدهاند، میگوید که خانواده، تابستان از ایران رفتهاند. درآمد کارگری ساده پدر را و هر چه داشته و نداشتهاند نقد کردهاند و غیرقانونی به ترکیه رفتهاند، از آنجا به ایتالیا. بعد از توقفی ۲۰ روزه در ایتالیا، به فرانسه رسیدهاند. مقصدشان بریتانیا بوده و دو بار پیش از اقدام آخر از طریق دریا، تلاش کردهاند غیرقانونی مرز را رد کنند و وارد بریتانیا شوند؛ جایی که خیال میکردهاند روزی ۱۰۰ پوند در آمد خواهند داشت و قرضهایی را که گرفتهاند پس خواهند داد و خوشبخت خواهند شد. یکی از دوستان خانواده ایراننژاد که در فرانسه همراه آنها بوده است، در مورد تصمیمشان برای عبور از کانال مانش میگوید: «حدود یک ماه پیش با شیوا در موردش صحبت کردیم. به او گفتم این مسیر خیلی خطرناک است و اگر اتفاقی بیفتد، بچهها ...». این دوست خانوادگی که از گاردین خواسته است «علی» نامیده شود، میگوید شیوا در پاسخ به او گفته: «همه از همین راه میروند، انشاءالله که اتفاقی نمیافتد.» هزینه گذر از کانال مانش، برای پناهجوها به اضای هر نفر بین پنج تا شش هزار یورو است. خارجشدن از ایران، بخصوص اگر در مناطق مرزی زندگی کنید، هزینه چندانی ندارد. هزینه اصلی مربوط به عبور از ترکیه و رسیدن به یکی از کشورهای مهاجرپذیر اروپای غربی است. در مورد خانواده ایراننژاد، عبور از آبهای ترکیه به سمت ایتالیا و رسیدن از ایتالیا به فرانسه عددی معادل تقریبا ۸ هزار یورو برای هر نفر بوده است. اقلا ۱۳ هزار یورو برای هر نفر از ترکیه تا رسیدن به خاک بریتانیا آب خورده است. این رقم را باید ضرب در پنج کرد تا دریافت که این خانواده ایرانی به جز جانشان، برای پناهبردن به کشوری دیگر چه هزینهای پرداختهاند. آنیتا ایراننژاد محمدحسین مهدویان - کارگردان سینمای ایران و خالق آثاری همچون «ایستاده در غبار» و «ماجرای نیمروز» - روز جمعه با انتشار چند ویدئو و عکسی از آنیتا ایراننژاد در صفحه اینستاگرامش در حالی که این دختربچه را در حال تست بازیگری نشان میداد، نوشت: «به این عکسها و ویدئوها نگاه کنید. هر کدام قصهای دارند. پارسال به دنبال یافتن بازیگرانی برای نقشهای کودک فیلم سینمایی درخت گردو جستجوی محلی مفصلی انجام دادیم. بچهها باید به زبان کردی سورانی حرف میزدند که زبان و لهجه مردم سردشت است. فقط چند شهر ایران در شمال کردستان و جنوب آذربایجان غربی به این لهجه خاص حرف میزنند و این، کار را سخت میکرد. یکی از نقشهایی که در پی بازیگرش بودیم، نقش شهین دختر شش هفت ساله فیلم بود. به دختر عکس دوم نگاه کنید؛ به چشمهایش. ترکیبی است از رنج و در عین حال زیبایی و امید. این دختر یکی از چند گزینهی نهایی ما بود، در کنار چند دختر زیبا و معصوم دیگر که هر کدام به امیدی خودشان را به ما میرساندند تا شاید با به رخکشیدن استعدادشان برای چند نفری که از تهران آمدهاند آیندهای برای خود جستوجو کنند. او در نهایت انتخاب نشد و نقش به ژینا رسید. اما اگر تصویر دختر برایتان آشناست حق دارید. تصویرهای بعدی ویدئوهای کوتاهی هستند از تلاش آنیتا برای به دست آوردن نقش. بله. نام این دختر آنیتاست؛ آنیتا ایراننژاد. اگر این نام برایتان آشناست باز هم حق دارید. دو تصویر آخر پیوست خبری است که رسانهها یکی دو روزی است در موردش حرف میزنند. آنیتا و تمام اعضای خانوادهاش در راه مهاجرتی پرخطر از ایران، در آبهای سرزمینی غریبه غرق شدهاند. از دیروز ابراهیم و به خصوص امیرحسین که آخرین تستها و تمرینها را با آنیتا انجام داده بود، مدام تصویر اشکهای آنیتا را مرور میکنند و غصه میخورند و من به فامیلی این خانواده فکر میکنم. چه وجه تسمیهی عجیبی است! خانوادهی ایراننژاد که ایرانشان خانهای گرم و پرامید برایشان نبود.» مهدی عیسی زادهاین نماینده مجلس گفته است: باید بپذیریم که بالاخره برخی مشکلات اقتصادی مانند بیکاری و تورم نیز باعث شده تا وضعیت معیشتی مردم نگرانکننده باشد و برخی نیز به همین دلیل فکر کنند که اگر مهاجرت کنند، میتوانند زندگی بهتری داشته باشند. من در مجموع فکر میکنم که بخش زیادی از مهاجران ایرانی در خارج از کشور، دوست دارند که به کشور خودشان برگردند و از مهاجرت خودشان پشیمانند. ضمنا فراموش نکنید که همه مهاجران کشور ما افراد ضعیف یا نخبگان علمی نیستند، بخشی از مهاجران کسانی هستند که اتفاقا شرایط مالی و جایگاه اجتماعی آبرومندانه و مناسبی دارند ولی فکر میکنند در خارج از کشور زندگی آنان متحول میشود و وقتی هم که رفتند متوجه اشتباه خودشان میشوند و دنبال راهی برای بازگشت هستند. از سوی دیگر، کمال حسینپور نماینده مردم سردشت و پیرانشهر در مجلس درباره مهاجرت جوانان سردشت به سایت «رویداد ۲۴» گفته است: این موضوع از حدود پنج ماه پیش در سردشت شروع شده است؛ تا جایی که تا کنون بیش از هزار نفر از مردان و زنان جوان سردشتی از کشور مهاجرت کردهاند. بیشتر این مهاجران را مردان و حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد را مردمی تشکیل دادهاند که به صورت خانوادگی اقدام به مهاجرت کردهاند. او با بیان اینکه در شهرک صنعتی شهرستان سردشت حتی دو کارخانه صنعتی هم فعال نیستند و میزان فعالیت صنعتی در این شهر صِفر است، ادامه داده است: از نظر کشاورزی نیز این شهرستان دارای پوشش جنگلی است که باعث میشود مردم امکان کشاورزی نداشته باشند. اما آخرین خبرها حاکی از آن است که سباستین پیو، دادستان منطقه دانکرک در فرانسه گفته که یک مرد ایرانی را به ظن ارتباط با مرگ چهار پناهجوی ایرانی در کانال مانش بازداشت کرده است. فرد بازداشتی متولد سال ۱۹۸۳ میلادی (۱۳۶۱ شمسی) در ایران است و هدایت یک قایق نیمهلاستیکی حامل ۲۲ پناهجو را برعهده داشته که از اردوگاه پناهجویان گراند - سینت در نزدیکی دانکرک عازم بریتانیا بودند. دادستان دانکرک گفته است که فرد بازداشتی براساس اظهارات نجاتیافتگان این حادثه شناسایی و بازداشت شده است. پرونده او در حال حاضر در مرحله بازپرسی است. در کیفرخواست، او به ۷ فقره قتل غیرعمد به دلیل رعایتنکردن نکات ایمنی و همچنین به خطر انداختن جان سایر مسافران که نجات یافتهاند، متهم شده است. گروه دادستانی همچنین برای او به خاطر «کمک به ورود و اقامت غیرقانونی خارجیها به طور سیستماتیک و سازمانیافته» درخواست مجازات کرده است. به گفته دادستان، این فرد پذیرفته که راننده قایق بوده اما گفته نقشی در این ماجرا نداشته و خودش یک مهاجر بوده است؛ اما سایر مسافران او را فردی توصیف کردهاند که به قاچاقچیان نزدیک بوده است. دادستان گفته این تنها بازمانده قایق است که فارسی حرف میزند و اظهاراتش با سایر مسافران که همه کرد و عراقی هستند، در تناقض است.