گواهی سپرده چیست؟

سهامداران بازار سرمایه همچون سایر سرمایه گذاران پیش از سرمایه گذاری باید مجموعه ای از آموزش ها را فرا بگیرند. این روزها فعالیت در بورس بیش از هر زمان دیگری به دغدغه گروهی از افراد تبدیل شده است، به همین دلیل  قصد داریم شما را با یکی از مفاهیم بازار سرمایه آشنا کنیم.
گواهی سپرده نوعی اوراق بهادار است که به صاحب آن این حق را می‌دهد تا سود سپرده را دریافت کند. یک گواهی سپـرده دارای تاریخ سررسید و یک نرخ سود ثابت است که می‌تواند با هر عنوانی توزیع شود.
گواهی‌های سپرده به طور عمومی توسط بانک منتشر و توزیع شده و اصل سپرده و سود‌های پرداختی نیز توسط بانک تضمین می‌شوند. مدت‌زمان گواهی سپـرده به طور معمول از یک سال تا پنج سال به طول می‌انجامد و سود پرداختی به دارندگان سپرده به‌صورت دوره‌ای (ماهانه یا هر سه ماه یک‌بار) از طریق کوپن‌های گواهی‌های سپرده در دسترس افراد قرار می گیرد.
گواهی سپرده جوان ترین و در عین حال از مهمترین ابزار‌های بازار پول به شمار می‌رود. این گواهی از اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی مطرح شد و به دلیل انعطاف‌پذیری، تنوع و بازار دست دوم سازمان یافته، به سرعت گسترش یافت، به‌گونه‌ای‌که هم اکنون از مهمترین منابع تأمین مالی بانک‌های تجاری و همچنین از اجزا مهم پرتفوی سرمایه‌گذاران به شمار می‌رود همچنین این اوراق در یک دسته‌بندی کلی به  دو بخش قابل انتقال و غیرقابل انتقال تقسیم می‌شود.
دارنده گواهی سپرده قابل‌معامله یا قابل انتقال می‌تواند آن را قبل از تاریخ سررسید در بازار دست دوم به فروش برساند. به همین دلیل این گواهی‌ها از نقد شوندگی بالایی برخوردار هستند، زیرا دارنده آن در صورت نیاز به پول نقد می‌تواند آن را در بازار دست دوم به فروشد.
اما گواهی‌های غیرقابل مبادله یا غیر قابل انتقال، قابل فروش مجدد نیستند و دارندگان آن در صورت نیاز به وجه نقد تنها می‌توانند به مؤسسه سپرده‌پذیر مراجعه و با تحمل جریمه در نظر گرفته شده، سپرده خود را از مؤسسه خارج کنند. حداقل دوره سررسید گواهی‌های سپرده هفت روز و حداکثر آن نامحدود است. اما در عمل بیشتر گواهی‌های سپرده با سررسید کمتر از یک‌سال منتشر می‌شوند و در بین آن‌ها، گواهی‌های سه ماهه و شش ماهه از عمومیت بیشتری برخوردارند.
گواهی‌های سپرده قابل‌معامله براساس ارزش اسمی به دو دسته گواهی‌های بزرگ و گواهی‌های کوچک تقسیم می‌شوند. برای نمونه در آمریکا ارزش اسمی گواهی سپرده­ی بزرگ بیشتر از یک میلیون دلار و ارزش اسمی گواهی سپرده کوچک کمتر از یک میلیون دلار است. گواهی‌های سپرده بزرگ اغلب به وسیله بانک‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاران نهادی (مؤسسات سرمایه‌گذاری) و صندوق‌های بازار پول خریداری می‌شوند، در حالی که اغلب مشتریان گواهی‌های سپرده کوچک، اشخاص هستند. همچنین نرخ بهره گواهی سپرده کوچک، کمتر از گواهی سپرده بزرگ است.
به طور معمول گواهی سپرده قابل‌معامله، براساس بازار در نظر گرفته شده برای فروش، به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می‌شود، نوع داخلی این گواهی‌ها برای فروش در داخل کشور و نوع خارجی آن برای فروش در کشور‌های دیگر به صورت ارزی در دسترس قرار می گیرد.
گواهی‌های سپرده ارزی خود به دو دسته بانکی و یورو تقسیم می‌شوند که این امر به دلیل اهمیت و جایگاه بازار ایالات متحده آمریکا و اروپا در بازار پول جهان است همچنین گواهی‌های سپرده ارزی که به قصد فروش در آمریکا منتشر می‌شوند به نام گواهی‌های سپرده بانکی و گواهی‌های سپرده‌ای که برای فروش  به گواهی‌های سپرده یورو معروفند. بدیهی است که این گواهی‌ها برای فروش در مناطق دیگر جهان نیز منتشر می‌شوند که به دلیل اهمیت کمتر، نام استانداردی برای آن‌ها وجود ندارد. همچنین نوع دیگری از گواهی‌های سپرده وجود دارند که توسط مؤسسات اعتباری غیربانکی منتشر می‌شوند و به نام گواهی‌های سپرده اعتباری معروف هستند.
چه کسانی می‌توانند اوراق گواهی سپرده بخرند؟
خرید اوراق گواهی سپرده برای همه مشتریان حقیقی و حقوقی میسر و فرآیند انجام آن مشابه است.
اگر قصد فروش اوراق را داشتیم چه کنیم؟
این اوراق قابل بازخرید قبل از سررسید با نرخ سود ۱۴ درصد است که مشتری در صورت تمایل، با مراجعه به شعبه بانک و تکمیل فرم بازخرید می‌تواند آن را به بانک واگذار کند. در این صورت فقط صاحب اوراق با ارائه مدرک شناسایی معتبر و اصل رسید اوراق، حق بازخرید اوراق مربوطه در شعبه عامل را دارد. خوب است بدانید در صورت تمایل به فروش همه یا بخشی از اوراق قبل از ۳۰ روز از زمان خرید، هیچ سودی به شما تعلق نمی‌گیرد.
تفاوت فروش اوراق مشارکت و گواهی عام و خاص توسط دولت و بانک مرکزی و بانک‌ها و موسسات مالی:
در هر جامعه برای گسترش بازار‌های مالی و رشد تولید و بالا بردن سطح رفاه عمومی، استفاده از اوراق یکی از ابزار‌های مناسب برای اجرای سیاست‌های مالی و پولی است به علت آنکه فروش اوراق مشارکت دولت و فروش گواهی‌های عام و خاص توسط بانک‌ها به منظور جمع آوری وجوه سرگردان و آزاد نزد مردم و شرکت‌ها و حتی موسسات مالی صورت می‌پذیرد. دولت و بانک‌ها با جمع‌آوری وجوه اقدام به تجهیز منابع برای تامین مالی طرح‌های زیر بنایی و پروژه‌ها و طرح‌های اقتصادی می کنند و همین امر موجب بازگشت و تزریق مجدد پول به جامعه در قالب تسهیلات و اعتبارات می شود.
 فروش اوراق مشارکت متعلق به بانک مرکزی توسط بانک‌ها به مردم و شرکت‌ها و حتی بانک‌ها باعث انتقال منابع به بانک مرکزی شده و باعث کاهش قدرت خرید در مردم می شود. با توجه به این امر، بانک مرکزی اقدام به اعمال سیاست‌های پولی و مالی و انقباضی و انبساطی و هدایت و کنترل نقدینگی در سطح جامعه کرده و می‌تواند به‌سهولت جریان‌های پولی جامعه را به‌نحو احسن هدایت و موج‌های حاصله را مهار کند.
اگر دولت اوراقی صادر و از طریق بانک‌ها به‌مردم بفروشد تاثیری در دارایی‌های بانک مرکزی و پایه پولی و در نتیجه عرضه پول نخواهد داشت، ولی درصورت خرید اوراق مشارکت از مردم و بانک‌ها توسط بانک مرکزی (جمع‌آوری اوراق صادره)، بانک مرکزی با خرید اوراق از یک طرف به دارایی‌های خود و منابع پایه پولی و از طرف دیگر به مصارف پایه پولی می‌افزاید و با تحویل پول در مقابل اوراق هم پایه پولی وهم عرضه پول را افزایش می‌دهد یا بالعکس هنگامی‌که بانک مرکزی در بازار اوراق مشارکت می‌فروشد مقدار پایه پولی کاهش یافته و حجم نقدینگی به میزان بیشتری کاهش می‌یابد.
با فروش اوراق توسط بانک مرکزی از دارایی‌های بانک مرکزی کاسته می‌شود که به‌معنی کاهش پایه پولی بوده و در واقع، چون پول توسط بانک مرکزی جمع‌آوری یا از جریان خارج می‌شود پس حجم پول در جامعه هم کاسته شده و به همین ترتیب حجم نقدینگی کاهش می‌یابد.