روش های جلوگیری از بروز عفونت های قارچی در زنان
فلوشیپ ناباروری، از عفونت‌های قارچی به یکی از شایع‌ترین علل عفونت واژینال نام برد و گفت: ۷۵ درصد خانم‌ها حداقل یک بار در طول زندگی خود دچار عفونت‌های قارچی می‌شوند.
به مناسبت هفته ملی سلامت بانوان (۲۶ مهر تا ۲ آبان)، نیلوفر معترف جراح و متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ ناباروری، در خصوص عفونت‌های واژینال که از شایع‌ترین بیماری های سیستم تناسلی زنان است، اظهار داشت: عفونت‌های واژینال در بین خانم ها شیوع بالایی دارد و درصد زیادی از مراجعات به مطب پزشکان زنان به دلیل این بیماری است.
وی افزود: سه علت اصلی در ایجاد عفونت های واژینال در خانم ها نقش دارند. واژینوز باکتریال، عفونت‌های تریکومونایی و عفونت‌های کاندیدیایی یا قارچی.
معترف ادامه داد: عفونت‌های قارچی یکی از شایع‌ترین علل عفونت واژینال است و ۷۵ درصد خانم‌ها حداقل یک بار و ۴۵ درصد خانم‌ها دو بار یا بیشتر در طول زندگی خود دچار عفونت‌های قارچی می‌شوند. البته تعداد محدودی از خانم‌ها نیز ممکن است دچار عفونت‌های تکرار شونده و مزمن قارچی شوند.
این متخصص زنان درباره عامل ایجاد عفونت قارچی واژینال، توضیح داد: قارچ کاندیدیازیس عامل ۸۵ تا ۹۰ درصد عفونت‌های قارچی واژینال هستند و ۱۰ درصد عفونت‌ها نیز ناشی از انواع دیگر قارچ است.
وی گفت: عفونت‌های قارچی غیرکاندیدایی معمولاً به درمان مقاوم‌ترند و به درمان‌های طولانی‌تر نیاز دارند. در واقع کاندیدیا به طور نرمال در جاهای مختلف بدن، مانند دهان، گلو و پوست وجود دارد و به‌صورت مسالمت‌آمیز در بدن ما زندگی می‌کند. اما اگر تعادل فلور نرمال بدن به دلیل عوامل مستعدکننده به هم بریزد، عفونت ایجاد می‌شود.
معترف با اشاره به عوامل مستعدکننده عفونت افزود: هرعاملی که باعث کاهش یا نقصان در سیستم ایمنی بدن شودنظیر مصرف کورتون و یا داروهای شیمی درمانی و یا هر عاملی که باعث بالا رفتن سطح استروژن خون شود نظیر بارداری یا مصرف قرص های جلوگیری و نیز مصرف مستمر آنتی‌بیوتیک ها و دیابت کنترل‌نشده، فرد را مستعد ابتلا به این عفونت می‌کند.
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا، درباره علائم عفونت قارچی واژینال، گفت: علامت تیپیک عفونت قارچی خارش و ترشحات پنیری بدون بو است. البته، اینها علائم معمول این نوع عفونت است و ممکن است ترشحات لزوماً پنیری نباشد و یا خانم به جای خارش، سوزش داشته باشد. همچنین، درد یا سوزش هنگام نزدیکی یا هنگام دفع ادرار نیز می‌تواند از جمله علائم عفونت قارچی واژینال باشد.
وی با اشاره به روش‌های تشخیص این نوع عفونت زنان، افزود: در معاینه، معمولا قرمزی و تورم در ناحیه ژنیتال خارجی دیده می‌شود، در دیواره‌های واژن التهاب وجود دارد و ترشحات قارچی قابل مشاهده است. البته خوشبختانه این عفونت سرویکس یا دهانه رحم را درگیر نمی‌کند و ظاهر سرویکس در معاینه نرمال است. همچنین، بر خلاف دو نوع دیگر عفونت که به آنها اشاره شد، عفونت قارچی pH واژن را تغییر نمی‌دهد. عفونت قارچی معمولاً با شرح حال و معاینه تشخیص داده می‌شود و ممکن است در مواردی تهیه اسمیر و کشت از ترشحات هم لازم باشد.
این فلوشیپ ناباروری درباره درمان عفونت‌های قارچی واژینال، گفت: درمان این نوع عفونت، مصرف داروهای ضد قارچ است. در گذشته بیشتر داروی نیستاتین تجویز می‌شد، اما امروزه داروهای گروه ازول، مانند فلوکونازول و کلوتریمازول به صورت موضعی و یا خوراکی تجویز می‌شوند و در ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد، درمان موفقیت‌آمیز است. البته با شروع مصرف دارو علائم به سرعت از بین نمی‌روند و دو تا سه روز زمان لازم است تا علائم از بین بروند. همچنین، می‌توانیم برای تسکین علائم خارش و سوزش از استروئیدهای موضعی ضعیف مثل هیدروکورتیزون، به‌صورت کوتاه‌مدت استفاده کنیم.
معترف با اشاره به نوع راجعه یا تکرارشونده عفونت قارچی واژینال، یادآور شد: در تعداد محدودی از خانم‌ها این عفونت به صورت راجعه بروز می‌کند. یعنی در طول یک سال، خانم چهار بار یا بیشتر به عفونت قارچی دچار می‌شود. در عفونت‌های راجعه، بروز علامت خارش کمتر است و خانم بیشتر دچار سوزش می‌شود. همچنین، برخلاف عفونت کاندیدیایی معمولی که می‌توانیم با معاینه به تشخیص برسیم و درمان را شروع کنیم، در عفونت‌های راجعه یا تکرار شونده حتماً باید تهیه اسمیر و کشت از ترشحات انجام و نمونه زیر میکروسکوپ بررسی شود. زیرا تشخیص‌های افتراقی که درمان‌های کاملاً متفاوتی دارند، مانند درماتیت اتروفیک که به دلیل کمبود استروژن و بیشتر در افراد مسن دیده می شود و یا درماتیت آتوپیک یعنی درگیری آلرژیک پوستی، نیز علایم مشابهی را ایجاد میکنند و تنها با انجام تست می‌توان تشخیص‌های دیگر را رد کرد.
وی افزود: برای درمان عفونت‌های قارچی راجعه، ابتدا درمان اولیه کامل، یعنی همان درمان نوع معمولی عفونت داده می‌شود و پس از کامل شدن دوره درمان، خانم باید به مدت ۶ ماه هفته‌ای یک عدد فلوکونازول ۱۵۰ مصرف کند. معمولاً با این درمان عفونت‌های راجعه از بین می‌روند، اما در صورت عود مجدد، دوباره همان درمان تکرار می‌شود.
این متخصص زنان در پایان، خاطرنشان کرد: اگرچه این عفونت جزو عفونت‌های انتقال یابنده از راه تماس جنسی طبقه بندی نمی‌شود و بنابراین، لازم نیست همسر یا شریک جنسی خانم هم به موازات درمان شود، اما در افرادی که فعالیت جنسی بیشتری دارند، بیشتر دیده می‌شود. خانم‌ها برای پیشگیری از ابتلا به این عفونت باید لباس زیر نخی و آزاد بپوشند، هر روز لباس زیر خود را عوض کنند و حتماً پس از رفتن به دستشویی ناحیه ژنیتال را به خوبی خشک کنند. همچنین، استفاده مداوم از دوش واژینال یا شستشوی مداوم با مواد ضدعفونی‌کننده مانند بتادین و استفاده مکرر از آنتی‌بیوتیک، با بر هم زدن فلور نرمال ناحیه تناسلی، خانم‌ها را مستعد ابتلا به عفونت قارچی می‌کند. بنابراین، رعایت بهداشت فردی، مهم‌ترین راه پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های کاندیدیایی واژینال است.
وی افزود: سه علت اصلی در ایجاد عفونت های واژینال در خانم ها نقش دارند. واژینوز باکتریال، عفونت‌های تریکومونایی و عفونت‌های کاندیدیایی یا قارچی.
معترف ادامه داد: عفونت‌های قارچی یکی از شایع‌ترین علل عفونت واژینال است و ۷۵ درصد خانم‌ها حداقل یک بار و ۴۵ درصد خانم‌ها دو بار یا بیشتر در طول زندگی خود دچار عفونت‌های قارچی می‌شوند. البته تعداد محدودی از خانم‌ها نیز ممکن است دچار عفونت‌های تکرار شونده و مزمن قارچی شوند.
این متخصص زنان درباره عامل ایجاد عفونت قارچی واژینال، توضیح داد: قارچ کاندیدیازیس عامل ۸۵ تا ۹۰ درصد عفونت‌های قارچی واژینال هستند و ۱۰ درصد عفونت‌ها نیز ناشی از انواع دیگر قارچ است.
وی گفت: عفونت‌های قارچی غیرکاندیدایی معمولاً به درمان مقاوم‌ترند و به درمان‌های طولانی‌تر نیاز دارند. در واقع کاندیدیا به طور نرمال در جاهای مختلف بدن، مانند دهان، گلو و پوست وجود دارد و به‌صورت مسالمت‌آمیز در بدن ما زندگی می‌کند. اما اگر تعادل فلور نرمال بدن به دلیل عوامل مستعدکننده به هم بریزد، عفونت ایجاد می‌شود.
معترف با اشاره به عوامل مستعدکننده عفونت افزود: هرعاملی که باعث کاهش یا نقصان در سیستم ایمنی بدن شودنظیر مصرف کورتون و یا داروهای شیمی درمانی و یا هر عاملی که باعث بالا رفتن سطح استروژن خون شود نظیر بارداری یا مصرف قرص های جلوگیری و نیز مصرف مستمر آنتی‌بیوتیک ها و دیابت کنترل‌نشده، فرد را مستعد ابتلا به این عفونت می‌کند.
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا، درباره علائم عفونت قارچی واژینال، گفت: علامت تیپیک عفونت قارچی خارش و ترشحات پنیری بدون بو است. البته، اینها علائم معمول این نوع عفونت است و ممکن است ترشحات لزوماً پنیری نباشد و یا خانم به جای خارش، سوزش داشته باشد. همچنین، درد یا سوزش هنگام نزدیکی یا هنگام دفع ادرار نیز می‌تواند از جمله علائم عفونت قارچی واژینال باشد.
وی با اشاره به روش‌های تشخیص این نوع عفونت زنان، افزود: در معاینه، معمولا قرمزی و تورم در ناحیه ژنیتال خارجی دیده می‌شود، در دیواره‌های واژن التهاب وجود دارد و ترشحات قارچی قابل مشاهده است. البته خوشبختانه این عفونت سرویکس یا دهانه رحم را درگیر نمی‌کند و ظاهر سرویکس در معاینه نرمال است. همچنین، بر خلاف دو نوع دیگر عفونت که به آنها اشاره شد، عفونت قارچی pH واژن را تغییر نمی‌دهد. عفونت قارچی معمولاً با شرح حال و معاینه تشخیص داده می‌شود و ممکن است در مواردی تهیه اسمیر و کشت از ترشحات هم لازم باشد.
این فلوشیپ ناباروری درباره درمان عفونت‌های قارچی واژینال، گفت: درمان این نوع عفونت، مصرف داروهای ضد قارچ است. در گذشته بیشتر داروی نیستاتین تجویز می‌شد، اما امروزه داروهای گروه ازول، مانند فلوکونازول و کلوتریمازول به صورت موضعی و یا خوراکی تجویز می‌شوند و در ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد، درمان موفقیت‌آمیز است. البته با شروع مصرف دارو علائم به سرعت از بین نمی‌روند و دو تا سه روز زمان لازم است تا علائم از بین بروند. همچنین، می‌توانیم برای تسکین علائم خارش و سوزش از استروئیدهای موضعی ضعیف مثل هیدروکورتیزون، به‌صورت کوتاه‌مدت استفاده کنیم.
معترف با اشاره به نوع راجعه یا تکرارشونده عفونت قارچی واژینال، یادآور شد: در تعداد محدودی از خانم‌ها این عفونت به صورت راجعه بروز می‌کند. یعنی در طول یک سال، خانم چهار بار یا بیشتر به عفونت قارچی دچار می‌شود. در عفونت‌های راجعه، بروز علامت خارش کمتر است و خانم بیشتر دچار سوزش می‌شود. همچنین، برخلاف عفونت کاندیدیایی معمولی که می‌توانیم با معاینه به تشخیص برسیم و درمان را شروع کنیم، در عفونت‌های راجعه یا تکرار شونده حتماً باید تهیه اسمیر و کشت از ترشحات انجام و نمونه زیر میکروسکوپ بررسی شود. زیرا تشخیص‌های افتراقی که درمان‌های کاملاً متفاوتی دارند، مانند درماتیت اتروفیک که به دلیل کمبود استروژن و بیشتر در افراد مسن دیده می شود و یا درماتیت آتوپیک یعنی درگیری آلرژیک پوستی، نیز علایم مشابهی را ایجاد میکنند و تنها با انجام تست می‌توان تشخیص‌های دیگر را رد کرد.
وی افزود: برای درمان عفونت‌های قارچی راجعه، ابتدا درمان اولیه کامل، یعنی همان درمان نوع معمولی عفونت داده می‌شود و پس از کامل شدن دوره درمان، خانم باید به مدت ۶ ماه هفته‌ای یک عدد فلوکونازول ۱۵۰ مصرف کند. معمولاً با این درمان عفونت‌های راجعه از بین می‌روند، اما در صورت عود مجدد، دوباره همان درمان تکرار می‌شود.
این متخصص زنان در پایان، خاطرنشان کرد: اگرچه این عفونت جزو عفونت‌های انتقال یابنده از راه تماس جنسی طبقه بندی نمی‌شود و بنابراین، لازم نیست همسر یا شریک جنسی خانم هم به موازات درمان شود، اما در افرادی که فعالیت جنسی بیشتری دارند، بیشتر دیده می‌شود. خانم‌ها برای پیشگیری از ابتلا به این عفونت باید لباس زیر نخی و آزاد بپوشند، هر روز لباس زیر خود را عوض کنند و حتماً پس از رفتن به دستشویی ناحیه ژنیتال را به خوبی خشک کنند. همچنین، استفاده مداوم از دوش واژینال یا شستشوی مداوم با مواد ضدعفونی‌کننده مانند بتادین و استفاده مکرر از آنتی‌بیوتیک، با بر هم زدن فلور نرمال ناحیه تناسلی، خانم‌ها را مستعد ابتلا به عفونت قارچی می‌کند. بنابراین، رعایت بهداشت فردی، مهم‌ترین راه پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های کاندیدیایی واژینال است.