مازندران| لاک تراشی در آستانه فراموشی

هنری که مردان و زنان این خطه سرسبز را بر سر ذوق و سلیقه آورد تا با همت والای خود هنر و زندگی را پیوند زنند و انواع نیاز‌های خانواده‌ها به ظروف و فرآورده‌های چوبی را از طریق این هنر تأمین کنند. هنر لاک تراشی و یا به زبان محلی چو تراشی یکی از هنر‌های بومی و سنتی مازندران است که توسط روستاییان مناطق جنگلی که شغل اصلی آن‌ها دامداری و چوپانی بود، انجام می‌شد. علی توکل زاده یکی از لاک تراشان روستای گزنا سرای نور با بیان اینکه ۴۲ سال از عمر خود را صرف این هنر آبا و اجدادی کرد، گفت: ظروف چوبی در خانه‌های شمالی از ابزار اساسی زندگی بود، ظروفی که برای نگهداری شیر و مواد لبنی و یا تولید مواد غذایی استفاده می‌شد.

او با اشاره به اینکه روزگاری در این روستا همه با هنر لاک تراشی امرار و معاش می‌کردند، افزود: الآن به‌مرورزمان و آمدن وسایل آشپزخانه از جنس استیل و چینی و پلاستیک دیگر کسی رغبت به خرید این محصول ندارد.

توکل زاده ادامه داد: اگرچه این هنر در گذشته کاربردی بود، اما در حال حاضر بیشتر جنبه تزیینی دارد.

از ساده‌ترین ابزار کار تا خلق زیباترین آثار

عبدالله گلردی از استادکاران قدیمی هنر لاک تراشی با بیان اینکه از گذشته روستانشینان با شناختی که از انواع درختان جنگلی داشتند ظروف چوبی زیبایی خلق می‌کردند، گفت: تبر، تیشه، متکل، رخ گیر، دله گیر، رنده، چوب سا، نقش گر، خروس، کنتا، درفش، چلی و سنگ و نرمه سنگ از ابزار اصلی، ساده و ابتدایی مراحل برش، تراش، خراش، کوبش، سوراخ کردن و جانبی در هنر سنتی لاک تراشی به شمار می‌روند.

او افزود: لاک تراشان از ریشه و تنه درختان ظروفی زیبایی چوبی، چون جوله، تلم، کلز، لاک، کیله لاک، دانه پاش، قند چوله، قاشق، سیرکوب، ملاقه و کترا می‌ساختند.

گلردی با بیان اینکه تمام مراحل ساخت این هنر چوبی به شکل کاملا سنتی انجام می‌شود، گفت: یکی از ویژگی‌های مهم این هنر بومی این است که تمامی قسمت‌های این ظروف چوبی مانند بدنه، پایه و دسته به‌صورت یکپارچه از چوب درختان ساخته می‌شود.

تغییر سلیقه مشتریان از موانع رشد هنر لاک تراشی

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران به فعالیت ۷ هزار هنرمند در رشته‌های حصیربافی، لاک تراشی، گلیم‌بافی، نمدمالی، سفال سازی و تراشکاری چوب اشاره کرد و گفت: بیشترین هنرمندان در شهر‌های نور، ساری، قائم‌شهر، آمل، چالوس، رامسر، تنکابن و محمودآباد فعالیت دارند.

حسین ایزدی با بیان اینکه تغییر سلیقه مشتریان از موانع رشد هنر لاک تراشی است، افزود: انجام پژوهش‌های کاربردی، چون سلیقه‌یابی، بازاریابی، بازارسازی، ارائه طرح‌های جدید، رعایت استاندارد و یافتن مواد جایگزین در ساخت مصنوعات چوبی، نه‌تنها موجب اشتغال‌زایی و شکوفایی مجدد این هنر می‌شود بلکه باعث می‌شود تا این هنر مانند گذشته بازار خود را پیدا کند.