هشدار ایران؛ فشار آمریکا
همزمان با تشدید فشار رئیس‌جمهور آمریکا به برخی دولت‌های عربی عضو سازمان اوپک برای افزایش تولید و صادرات خود با هدف اعمال فشار بیشتر به ایران، بیژن زنگنه وزیر نفت هشدار داد: هر تصمیمی که اوپک برخلاف منافع ایران بگیرد را وتو خواهد کرد. به‌نظر می‌رسد برخی کشورها ازجمله عربستان و روسیه در حال افزایش عرضه نفت خام خود به بازارهای جهانی به بهانه تامین تقاضا و ایجاد ثبات در بازار هستند. در این میان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا هم در پیامی توییتری از کشورهای خاورمیانه خواست قیمت نفت را پایین بیاورند. او با بیان این ادعا که ما از کشورهای خاورمیانه محافظت می‌کنیم و بدون ما امنیت آنها چندان دوام نمی‌آورد؛ از هم‌پیمانان منطقه‌ای آمریکا گله کرده که چرا آنها برای بالاتر بردن قیمت نفت تلاش می‌کنند.
در شرایطی که بازار جهانی نفت به مقطعی تاریخی رسیده، قرار است فردا نشست کمیته مشورتی کشورهای عمده تولیدکننده نفت جهان شامل اعضای اوپک و غیراوپک در الجزایر برگزار شود. اما بیژن زنگنه وزیر نفت ایران مهم‌ترین شوک را به این نشست وارد آورد و اعلام کرد به الجزایر نمی‌رود و قرار است به‌جای زنگنه، حسین کاظم‌پور اردبیلی نماینده ایران در اوپک راهی الجزایر شود. حضور نیافتن زنگنه در این نشست پیام روشنی برای اعضای اوپک دارد که اگر نتیجه این نشست تلاش برخی کشورها برای افزایش تولید نفت باشد، ایران آن را نخواهد پذیرفت و در جلسه آینده اوپک آن را وتو خواهد کرد.
خط و نشان‌های جدی زنگنه
وزیر نفت ایران این‌بار به‌جای سفر به الجزایر دیپلماسی رسانه‌ای خود را فعال کرده و در گفت‌وگو با شبکه‌های خبری پلاتس و بلومبرگ ضربه قاطعی به دشمنان منافع ایران وارد آورده و هشدار داده: اوپک قربانی جریانی خزنده است. زنگنه این اتفاق را نتیجه همکاری برخی اعضای اوپک با آمریکا و ترس آنها از قانون ضد‌اوپکی کنگره آمریکا موسوم به نوپک دانسته و تأکید کرده: آنها اوپک را قربانی می‌کنند و به‌آهستگی، بدون اعلام علنی این مسئله، قصد دارند تعداد زیادی از کشورهای تولیدکننده را گردهم آورند و مجمعی ایجاد کنند تا جای اوپک را بگیرد.زنگنه بدون نام بردن از 2کشور عربستان و امارات گفت: 2عضو اوپک، سردمداری ضدیت با ایران را در بازار نفت به‌عهده گرفته‌اند. این کاملا روشن است. برای نمونه آنها می‌گویند «ما اجازه نمی‌دهیم که کمبودی در بازار باشد»، هر کس که بگوید کمبود در بازار نفت را جبران می‌کند، ضد‌ایران صحبت می‌کند و این یک بیانیه سیاسی است. او تأکید کرد: اوپک و برخی کشورهای غیرعضو اوپک، همسو با رویکرد آمریکا فعالیت می‌کنند. متأسفانه بخشی از دبیرخانه اوپک هم در این جهت حرکت می‌کند و ما متوجه این مسئله هستیم. وزیر نفت به صراحت اعلام کرد: سر راه هر تصمیمی که کوچک‌ترین خطری برای منافع ملی ما داشته باشد، خواهم ایستاد و آن را وتو خواهم کرد. او درباره آینده توافق اوپک و غیراوپک برای کاهش سقف تولید خود گفت: توافق واقعا دیگر وجود ندارد، تمام شده است.
خطر مرگ در کمین اوپک
وزیر نفت ایران در پاسخ به این پرسش که به‌عنوان یک بنیانگذار اوپک آیا نگران آینده این سازمان هستید، به صراحت گفت: بله ما نگران هستیم، اما بیشتر درباره خود ایران. من این سازمان را برای ایران می‌خواهم، نه برعکس. اگر مراقب نباشیم، با دست خود گور اوپک را می‌کنیم.
زنگنه احتمال افزایش تولید نفت روسیه و عربستان را ضعیف ارزیابی و تأکید کرد: فکر می‌کنم از حالا به بعد، آنها به ذخیره‌سازی خود و نه تولید، اتکا می‌کنند تا نفت به بازار سرازیر کنند. فکر می‌کنم آنها ظرفیت تولید بیشتر را ندارند، اما سرانجام، این مسئله چندان دوام نخواهد داشت. هیچ تحلیل بین‌المللی نمی‌گوید که از دست رفتن تولید ایران می‌تواند در بلندمدت تحمل شود. او بدون اعلام آمار تولید و صادرات نفت ایران گفت: من هیچ‌چیزی نمی‌گویم، زیرا آمریکایی‌ها برخی منابع و نیروهای غیرنظامی خود را در بسیاری از بنادر و کشورها گماشته‌اند و آنها بر همه تحرکات نظارت دارند و نظارتی هوشمند انجام می‌دهند. آنها افراد ما را زیرنظر دارند، از این‌رو نمی‌خواهم به آنها اطلاعات اضافه بدهم.
زنگنه درباره آینده بازار و قیمت جهانی نفت هم تأکید کرد: آمریکایی‌ها به‌شدت تلاش می‌کنند جلوی رشد قیمت‌ها را تا ماه نوامبر بگیرند، فعلا قیمت مناسب نفت ۸۰دلار است ولی هر چقدر که قیمت بالاتر برود، برای ما بهتر است، اما بالاتر نمی‌رود. آمریکا و برخی تولید‌کنندگان اوپکی با دخالت‌های خود امکان آن را نمی‌دهند.
او افزود: آمریکایی‌ها نمی‌خواهند قیمت شاخص نفت خام سبک آمریکا بالا رود، زیرا در این صورت ترامپ و جمهوریخواهان در انتخابات آینده کنگره رأی نخواهند آورد بنابراین آنها تلاش می‌کنند قیمت نفت را به ۶۰دلار برای هر بشکه برسانند، اما باز هم میل قیمت‌ها رو به افزایش است زیرا آمارها و برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا حکایت از این دارد که بازارهای جهانی نفت خام برای بلندمدت تحمل غیبت بشکه‌های نفت خام ایران را ندارد.
به‌گفته زنگنه ترامپ بدون مشورت با کارشناسان درون دولت آمریکا چنین تصمیمی را گرفته؛ او می‌خواهد صادرات نفت ایران را به صفر برساند و مصرانه و سرسختانه هم درصدد اجرای آن است، اما به‌تازگی متوجه شده که این تصمیم شدنی نیست، بنابراین در پی آن هستند که حتی برای یک‌ماه هم که شده به‌طور نمادین صادرات ایران را به صفر برسانند. وزیر نفت ایران افزود: البته این یک طرف ماجراست و ماهم دست‌وپا بسته نیستیم و افزون بر همه تلاش‌هایمان معتقدیم که دست خداوند هم در کار است.
روسیه؛ رفیق نیمه‌راه
در حالی که مقامات نفتی ایران انتقادها را متوجه اعضای اوپک و به‌طور مشخص عربستان سعودی و امارات می‌دانند، روسیه به‌عنوان بزرگ‌ترین عرضه‌کننده نفت غیراوپک تصمیم گرفته نفت بیشتری در بازار عرضه کند؛ تصمیمی که می‌تواند کاهش قیمت جهانی نفت را به‌دنبال داشته باشد و خوشایند آمریکا خواهد بود. در این میان الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه هم پیش‌بینی کرده بهای نفت در بلندمدت تا بشکه‌ای 50دلار کاهش خواهد یافت و قیمت فعلی آن (80-70دلار در هر بشکه) گذراست. وزیر انرژی آمریکا هفته گذشته در مسکو، روسیه را تهدید کرده بود که در صورت همراه نشدن با سیاست‌های آمریکا در بحث انرژی با تحریم‌های شدیدتری روبه‌رو خواهد شد. ریک پری پس از این دیدار به خبرنگاران گفت: آمریکا، روسیه و عربستان موافقت کردند که تولید نفت خود را افزایش دهند تا ثبات در بازار حفظ شود. اما در مقابل، وزیر نفت ایران می‌گوید انتظار دارد در میان‌مدت بر اثر خلأ به‌وجودآمده ناشی از کاهش عرضه نفت ایران قیمت جهانی نفت از 80دلار فراتر رود. او در واکنش به تصمیم روسیه برای افزایش عرضه نفت خود پاسخی دیپلماتیک داد و اعلام کرد: روسیه در وضع کنونی، مشکل ما نیست، آنها طبق منافع ملی خود همکاری می‌کنند اما من از کشورهای عضو اوپک انتظار بیشتری دارم.