كمبود يا گران‌فروشي بطري از بزرگ‌ترين مشكلات اين روزهاي صنايع مرتبط با آن است. البته مي توان گفت اين موضوع به معضلاتي كه اين روزها از سوي پتروشيمي‌ها در كشور ايجاد شده باز مي‌گردد؛ چراكه مواد اوليه بطري‌هاي پلاستيكي توسط پتروشيمي‌ها تامين مي‌شود. پتروشيمي‌هايي كه از سهميه ارز دولتي استفاده مي‌كنند اما اين روزها محصولات آن‌ها افزايش قيمت بسيار شديدي را تجربه كرده است. اين روزها زمزمه‌هايي مبني بر كمبود روغن در كشور شنيده مي‌شود. در روزهاي قبلي خبري در رسانه‌ها منتشر شد مبني بر اينكه به دليل كمبود روغن، فروش بسياري از سانديچ‌فروشي‌ها و فست فودها تا 40 درصد كاهش پيدا كرده و برخی از شرکت‌های پخش، از کمبود عرضه روغن در روزهای آینده خبر می‌دهند، اين در حالي‌است كه این موضوع از سوی رییس انجمن صنایع روغن رد شده و وي تنها مشکل این صنعت را با وجود دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی، گرانی مواد اولیه برای بسته‌بندی اعلام كرده است. در ماه‌هاي گذشته عرضه مواد خوراكي تا حدي كاهش پيدا كرده و به دنبال آن اين مواد افزايش قيمت نيز داشته‌اند و مسئولان علت آن را افزايش قيمت مواد بسته بندي عنوان كرده‌اند. از جمله محصولاتي كه با افزايش قيمت زيادي مواجه شده روغن‌هاي نباتي و روغن مايع بوده است.

سودجويي دلالان

در ماه‌هاي گذشته كاهش مواد توليدي مربوط به پتروشيمي‌ها از يك سو و سودجويي‌عده‌اي كه در اين حوزه از رانت استفاده كرده‌اند و اين مواد را با قيمت بالا در بازار عرضه مي‌كنند، از سوي ديگر وضعيت اين بازار را به شدت دچار نابساماني كرده‌ است. همين امر باعث شده صنايعي كه متكي بر بسته‌بندي هستند دچار چالش‌هاي بسياري براي بسته‌بندي و عرضه محصولات خود و همچنين مجبور به افزايش قيمت شوند. در اين خصوص دولت تصميم گرفته بود مواد اولیه تولیدات پلاستیکی را که توسط پتروشیمی‌ها تولید می‌شود، در وهله اول در بازار داخلی عرضه كند و با رفع نیاز بازار داخلی مابقی محصولات به بازار صادراتی اختصاص یابد. پیمان فروهر، دبیر انجمن تولیدکنندگان آب‌های معدنی و آشامیدنی چندي پيش در زمينه آخرین وضعیت تامین بطری پس از کمبودها و گرانی‌های اخیر به وجود آمده، اظهار کرد: صنایع نوشابه، روغن نباتی، ماء‌الشعیر و مالت، آب بسته‌بندی و صنایع لبنی ۹۰ درصد پریفرم خود را از تولیدکنندگان پریفرم خریداری می‌کنند و تنها ۱۰ درصد تولیدکنندگان پریفرم هستند که جواز خرید پت از بورس را دارند و مابقی آن ها مجاز به خرید از بورس نیستند. در این راستا تنها ۱۰ درصد از تولیدکنندگان پریفرم منفعت دیده‌اند و کماکان مشکل تقاضای زیادی در بورس وجود دارد. قبل از اعمال اصلاحات ۳۶ هزار تن تقاضا در بازار وجود داشت که تنها ۴۰۰۰ تن عرضه می‌شد، بنابراین پس از فشارهای وارده به پتروشیمی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و بورس به جهت قطع دست دلالان، سودجویان و متخلفان درخواست و تقاضا به ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ تن رسید. در همين راستا ۱۳ خرداد سال جاری مدیر کل صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی وزارت صنعت، معدن و تجارت در نامه‌ای به مدیر کل نظارت بر کالاهای غیرفلزی سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان خواستار «نظارت و جلوگیری از فروش پریفرم و سایر ملزومات پلاستیکی با قیمت‌های حاشیه‌ای بازار توسط تولید کنندگانی شده که مواد را از طریق بورس خریداری می‌کنند».

عرضه روغن مناسب است!

اين طور كه به نظر مي‌رسد موضوع كمبود روغن در روزهاي اخير نيز به مشكلات مربوط به بسته‌بندي آن مربوط مي‌شود. در ماه‌هاي گذشته برخي از فروشندگان از كمبود توزيع و عرضه روغن و همچنين افزايش قيمت آن گلايه كرده‌اند. حتي در روزهاي اخير زمزمه‌هايي نيز مبني بر كاهش دوباره عرضه روغن شنيده مي‌شود و دليل اين موضوع اين است كه مطرح شده برخی از شرکت‌های پخش به واحدهای فروش سطح شهر اعلام کرده بودند اگر روغن به روز و به صورت نقدی خریداری نکنید در روزهای آینده روغنی برای خرید وجود نخواهد داشت. با اين وجود سعید درخشانی، رییس اتحادیه سوپرمارکت‌داران در اين خصوص گفته است: عرضه محصولات روغن در سطح شهر مناسب است و هر زمان که فروشندگان نیاز به روغن داشته‌اند شرکت‌ها محصولات روغن را در اختیار آن‌ها گذاشته‌اند.

رشد 400درصدي قيمت محصولات پتروشيمي

از سوي ديگر، رییس انجمن صنایع روغن در واکنش به این سوال که برخی از حواشی گویای آن است که شرکت‌های تولیدی از حجم تولید روغن کاسته و محصولات خود را به بازار عرضه نمی‌کنند، بيان كرده كه از عرضه محصولات کارخانه‌هاي تولیدی روغن جلوگیری نشده و مشکلی در توزیع روغن وجود ندارد و تمامی شرکت‌ها در حال تولید هستند و در صورت نیاز محصول به واحدهای سطح شهر توزیع می‌شود. وي در اين باره به ايسنا گفته است: البته در مسیر تولید و عرضه در برخی موارد نیاز به تدبیر دولت برای جلوگیری از برخی اتفاقات احساس می‌شود. درباره اينكه که چرا با وجود آنکه شرکت‌های تولیدی روغن ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت کرده‌اند اما هرازچند گاهی اخباری مبنی بر افزایش قیمت روغن منتشر می‌شود بايد گفت كه نباید به تولید به صورت قسمتی و بخشی نگاه شود، زیرا فرآیند تولید و عرضه دارای قسمت‌های مختلفی است که صنایع دیگر در آن تاثیرگذار است. از این موارد می‌توان صنعت بسته‌بندی اشاره کرد و یکی از بزرگ‌ترین معضلات تولید در چهار ماه گذشته موضوع بسته‌بندی روغن به صورت حلب و پلاستیک بوده است. در سه، چهار ماه گذشته قیمت مواد اولیه بسته‌بندی كه توسط پتروشیمی‌ها تولید می‌شود ۳۰۰ تا ۴۰۰ درصد رشد داشته و این در حالی است که قیمت این محصولات در بورس حدود کیلویی ۷۰۰۰ تومان تعیین شده اما شرکت‌ها آن را به بیش از کیلویی ۲۷ هزار تومان آن هم با شرایط سخت خریداری می‌کنند. این موارد در حالی مطرح می‌شود که در ماه گذشته قرار بر آن شد محصولات تولید پتروشیمی‌ها در زمینه‌ مواد اولیه بسته‌بندی به صورت اختصاصی در اختیار کارخانه‌هاي تولید روغن قرار گیرد اما تا امروز این اتفاق رخ نداده است.

اختلاف شديد قيمت ميان بورس و بازار سياه

جمشيد عدالتيان، عضو اتاق بازرگاني در خصوص كمبود مواد اوليه بسته‌بندي به «قانون» مي‌گويد: مشكل مربوط به بسته‌بندي حدود 6 ماه است كه دامن صنعت كشور را گرفته است. پتروشيمي مواد اوليه بطري‌ها را بايد تامين كند كه در بورس اين كار را مي‌كند و به طور مثال فرض كنيد مواد اوليه را 6 هزار تومان عرضه مي‌كنند در حالي‌كه در بازار آزاد كيلويي 25 هزار تومان خريداري مي‌شود. بطري خالي كه قبلا 144 تومان بود، امروز با 850 تومان فروخته مي‌شود و با اين وجود مواد در بازار نيست. يعني بازار سياه عجيبي در اين محصولات ايجاد شده است و اين سوال پيش مي‌آيد كه بورس سالم چيست و چه برنامه‌اي براي مشكلاتي از اين دست و كمبود مواد اوليه در پيش دارد. علاوه بر صنعت روغن، آب معدني‌ها و همچنين بسياري از توليد كنندگان بهداشتي نيز همين مشكل را دارند. در زمينه اين محصولات بازار سياه عجيبي ايجاد شده و عده‌اي سودهاي آن چناني نصيب خود مي‌كنند. اختلاف قيمت ميان بورس و بازار سياهي كه وجود دارد، يك به چهار است؛ يعني روزانه عده زيادي سودهاي عجيب و غريب مي‌برند و صحبت از 30 و 40 ميليارد تومان در روز است و معلوم نيست تا چه زمان اين وضعيت ادامه پيدا مي‌كند.

توليد به صرفه نيست

اين عضو اتاق بازرگاني در پاسخ به اين سوال كه چرا نظارتي بر وضعيت پتروشيمي‌ها صورت نمي‌گيرد، بيان كرد: شريعتمداري گفته فقط سه، چهار مورد چنين مشكلاتي را دارند كه در حال رفع اين مشكلات هستيم، ولي تاكنون برطرف نشده است. اين ها مواد اوليه را به بطري‌سازها مي‌دهند كه پريفرم توليد كنند، ولي آن‌ها با قيمت بالا مواد را مي‌فروشند. اخيرا نامه‌اي به وزارت صنايع نوشتيم كه اجازه دهيد مصرف كنندگان نهايي نيز در بورس خريد كنند زيرا اين عده كه محصولات را مي‌خرند، در بازار سياه مي‌فروشند و باعث كمبود در بازار مي‌شوند. در بورس نيز پتروشيمي‌ها مقدار موادي كه عرضه مي‌كنند كمتر از تقاضاست حالا فرض كنيد شركتي به 100 تن مواد اوليه احتياج دارد اما بيشتر از 10 تن به آن تعلق نمي‌گيرد. اين مشكل همه صنايع را دچار بحران كرده است. در حال حاضر اگر مواد اوليه را از خارج با ارز 10 هزار توماني نيز وارد كنيد، ارزان‌تر از مواد اوليه پتروشيمي در ايران مي‌شود. حالا بعضي مي گويند تنها دو شركت پتروشيمي اين مواد را توليد مي‌كنند كه يكي از آن‌ها در دست تعمير است. در چنين شرايطي توليد به هيچ عنوان به صرفه نيست. كسي كه نوشيدني توليد مي‌كند با بطري 800 توماني چه كند. با مشكلاتي كه در بورس نيز وجود دارد شما اگر كالا را 6000 هزار تومان بخريد و 25 هزار تومان بفروشيد، به صرفه تر است. به جاي اينكه توليد كنيد بهتر است كه موادتان را بفروشيد به آن‌ها كه نياز واقعي دارند و اين شرايط بسيار بد است.