آشنایی مجازی مسافران شهر ادب با «خیام» در کانون سمنان
مدیرکل کانون استان سمنان در این جلسهی مجازی ضمن گرامیداشت یاد و خاطرهی سیدمحمدحسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار، از همت و کوشش بیوقفه کارشناسان ادبی، مربیان و اعضای نوجوان کانون استان در زمینهی پاسداشت فرهنگ و ادبیات نیاکان این سرزمین، قدردانی کرد.
خدابخشی در ادامهی سخنانش با اشاره به پتانسیل بسیار بالای نوجوانان و مربیان استان در عرصهی قلم بهویژه شعر و داستان، تلاش مسئولان انجمن ادبی آفرینش و مراکز فرهنگیهنری را برای پدیدار شدن خلاقیتها و ذوق ادبی، شایسته تقدیر دانست.
کارشناس ادبی کانون استان سمنان اظهار داشت: یعقوبی در ابتدای جلسه، ضمن نکوداشت یاد و خاطرهی شهریار و روز شعر و ادب پارسی به معرفی شخصیت غیاثالدین ابوالفتح عمربنخیام نیشابوری، فیلسوف، ریاضیدان، ستارهشناس و شاعر رباعیسرای ایرانی در دورهی سلجوقی و بیان ویژگیهای شعری قالب رباعی پرداخت.
مهمان انجمن ادبی آفرینش کانون سمنان با بیان اینکه خیام بهخاطر اندیشههای آزادانهاش مورد قضاوت و تعصبهای ناشایستی قرار گرفت، یکی از مهمترین دستاوردهای او را «تنظیم تقویم جلالی»، عنوان و خاطرنشان کرد: شهرت خیام، رباعیات حکمتآمیزی است که در هنگام فراغت سروده و به زبانهای مختلف انگلیسی، فرانسه، آلمانی، دانمارکی، ایتالیایی، لاتین، عربی و... ترجمه شده و از مهمترین آنها ترجمه رباعیات به زبان انگلیسی توسط «ادوارد فیتز جرالد» نویسنده و شاعر نامی انگلیسی ملقب به «خیام انگلیسی» است که این کار وی سهم بهسزایی در آشناکردن چهرهی خیام به غربیها داشت.
یعقوبی در ادامه، ویژگی بارز اشعار خیام را بیان اندیشهها و تفکر او در چهار مصراع با بهترین و مناسبترین واژهها و الفاظ دانست و گفت: در تشبیهها و استعارههای خیام، ظرافت طبیعی و ساده وجود دارد که متکلّفانه و مصنوعی نیست و با مناسبترین بیان به اعتقاد خودش و موضوعهای جدی و فلسفی پرداخته بهطوریکه تحسین متفکران و ادیبان غربی و اروپایی را هم به خودش جلب کرده است.
وی همچنین دربارهی پایههای تفکر خیام گفت: این شاعر اعتقاد داشت که نبایست به این دنیا، دل بست و خوشبودن در زندگی را همواره در رباعیهای خود بازتاب میداد و در واقع اصلیترین تفکر خیام، اندیشه در راز هستی و نیستی، چرایی زندگی و سرنوشت آدمها بود.
یعقوبی در بخش دیگری از سخنانش تأکید کرد: خیام، ذهنی پویا و خلاق داشت و هیچ جوابی نزد او جواب اصلی و نهایی به حساب نمیآمد؛ بلکه یک پرسش، شروع پرسشی دیگر بود و این پرسشها و پاسخها مانند زنجیری بودند که پایانی نداشتند.
مهمان انجمن ادبی آفرینش کانون سمنان، دو مسئله اساسی و بنیادین در اندیشه خیام را «زمان» و «مرگ»، عنوان و اظهار کرد: خیام معتقد بود که سرعت سیر زمان را نمیشود متوقف کرد و عمر به سرعت تمام میشود و بایست از هر لحظهی آن بهره بُرد.
یعقوبی در بخشی از این جلسه به تفسیر دو رباعی خیام از بُعد معنا و مفهوم پرداخت و گفت: رباعی، قدیمیترین، اصیلترین و تنها قالبِ ایرانیِ شعرِ کلاسیک است که برخلاف قصیده، ویژه درباریان و مدح پادشاهان نبوده و بیشتر به شعر مردم معروف شده است و وزن آن از ابداعات خود ایرانیان و در فرهنگ عامه، هموزن عبارت «لا حول و لا قوه الا بالله» بود که ادیبان عرب هم بعدها آن را بهکار بردند و قدیمیترین نسخهای که از اشعار خیام به یادگار مانده، تنها ۱۵۸ رباعی است در صورتیکه امروزه بیش از ۵۰۰ تا ۷۵۰ رباعی به وی منسوب شده است.
یعقوبی دربارهی اصول نوشتن شعر بهخصوص در قالب رباعی گفت: شعر هم مثل داستان، اصول و هندسهای دارد و اولین هندسه در سرودن رباعی، مضمون و موضوع است و یکی از دلایل مؤفقیت خیام، انتخاب موضوع خاص بوده و بهطور تقریبی حدود ۸۰ درصد رباعیهای او در یک موضوع است.
مهمان انجمن ادبی آفرینش کانون سمنان در پایان سخنانش از کلیگویی و پرداختن به یک موضوع کلی بهعنوان آفتهای رباعی نام برد و از اعضا خواست تا در سرودن رباعی به خردهروایتها پرداخته و از تصویرها و ترکیبهای جدید استفاده و مصراع آخر را همراه با ضربهی نهایی بیان کنند تا تأثیر آن روی مخاطب و در ذهن او باقی بماند.
گفتنی است؛ مربیان و اعضای نوجوان انجمن ادبی آفرینش پس از آشنایی با رباعی و ویژگیهای شعری آن، در بخشی از این جلسه که «مسابقهی رباعیسرایی با موضوع آئینی» بود به سرودن شعر در این قالب پرداختند و پس از داوری آثار از سوی نسرین قربانی کارشناس مکاتبهای مرکز آفرینشهای ادبی کانون سمنان، اثر الهه دشتبانی عضو نوجوان کانون مهدیشهر و اثر سمانه شجاعی مربی ادبی مراکز فرهنگیهنری کانون سرخه، مهدیشهر و شهمیرزاد بهعنوان برتر، معرفی و شایسته تقدیر شناخته شد.