حميرا ريگي، فرماندار شهرستان قصرقند است. او نخستين فرماندار زن در دولت يازدهم و اولين فرماندار زن اهل سنت است. ريگي پيش از اين هم بخشدار مركزي شهر بندري چابهار بوده است. او رييس اداره بهزيستي چابهار، مشاور مديركل بهزيستي سيستان و بلوچستان، دبير كميسيون امور بانوان فرمانداري چابهار و دبير كميسيون شوراي شهر چابهار هم بوده است. حميرا ريگي كارشناس ارشد فناوري اطلاعات و متولد سال 1354 چابهار است. اگر خبر انتصاب ريگي به عنوان سفير برونئي درست باشد او سومين زني است كه در حال حاضر به عنوان سفير انتخاب شده است. چندي پيش هم پروين فرشچي، معاون سازمان حفاظت محيط زيست به‌عنوان سفير جديد كشورمان در هلسينكي (فنلاند) و به عنوان دومين سفير زن پس از پيروزي انقلاب اسلامي انتخاب شد.پيش از آن هم مرضيه افخم، سخنگوي اسبق وزارت‌خارجه اولين سفير زني بود كه بعد از پيروزي انقلاب اسلامي به اين سمت منصوب شد و درحال‌حاضر عهده‌دار سفارت جمهوري اسلامي ايران در مالزي (كوالالامپور) است.

با‌وجود‌اينكه انتخاب زنان به عنوان سفير اتفاق خوبي در عرصه سياسي و اجتماعي است اما همچنان وزارت امور خارجه نيز مثل ساير وزارتخانه‌هاي دولت يكي از مردانه‌ترين بدنه‌هاي وزارتخانه‌هاي كشور را دارد. نكته‌اي كه همواره مورد‌انتقاد كارشناسان و فعالان حقوق زنان بوده است. سهم زنان از وزارتخانه‌هاي كشور كه 115 سفارتخانه، 34 كنسولگري، 12 دفتر نمايندگي در استان‌هاي مختلف، 2 دفتر حافظ منافع و 3 دفتر نمايندگي سازمان ملل دارد، حضور تنها سه زن در پست مديريتي بالا و به عنوان سفير، نشان از نگاه مردانه اين وزارتخانه دارد.

تصميم‌گيري در سياست‌خارجه فقط تحت‌تسلط وزارتخانه نيست

«طيبه سياوشي» نماينده تهران در مجلس كه پيش از نمايندگي، سابقه فعاليت در وزارت امورخارجه را داشته است درباره بدنه مردانه وزارت امور خارجه گفت: «بحث مهمي در دستگاه وزارت امور خارجه كه نبايد فراموش كرد اين است كه فقط آقاي ظريف نيستند كه تعيين‌كننده سفرا يا مقامات مسوول ازطرف وزارت امور خارجه در خارج از ايران هستند. اين به دليل اين است كه مراكز تصميم‌گيري در عرصه سياست‌ خارجي ما فقط وزارت امور خارجه نيست. نه به معناي اتاق فكر، به عنوان تصميم‌گيرنده، دستگاه‌ها و مراكز ديگري هم هستند.»

او با اشاره به اينكه بعد از انقلاب اين وزارتخانه يك وزارتخانه مردانه شد، بيان كرد: «زناني كه در وزارت امور خارجه كار مي‌كنند، بيشتر در بخش كارشناسي باقي مانده‌اند و بخش بزرگ‌تري از آنها هم در بخش‌هاي اداري كار مي‌كنند. اما متاسفانه از همان بدنه كارشناسي هم استفاده بهينه نشد. يعني الان در وزارت امور خارجه زناني هستند كه هم در بخش سياسي و هم در بخش كنسولي، سال‌هاست و حتي شايد بيش از 20 سال است كه به عنوان كارشناس مشغول به كار هستند و حتي شايد سمت مهمي هم به آنها داده نشده است.» سياوشي با بيان اينكه انتصاب سفيران زن براي ما بسيار جاي خوشبختي دارد، ادامه داد: « ولي خيلي خوب است كه دستگاه وزارت امور خارجه يك نگاهي هم به نيروهايي كه اين همه براي‌شان هزينه صرف شده و بارها ماموريت‌هاي خارجي رفتند و به زبان‌ خارجي مسلط هستند، بيندازد. البته در مورد انتخاب سفيران مرد هم متاسفانه همين شيوه وجود دارد كه انتخاب‌ها كاملا از بين نيروهاي وزارت خارجه نيست.»به گفته اين نماينده مجلس، متاسفانه نسبت به اين زنان صرفا يك رويكردي وجود دارد كه اينها در همان سمت‌هاي كارشناسي‌شان باقي بمانند، از تجربه آنها استفاده شود يا در ماموريت‌ها باز هم از تجربه آنها استفاده شود.

او ادامه داد: «البته من به هيچ‌وجه توانايي زناني را كه به عنوان سفير انتخاب شدند، انكار نمي‌كنم. مطمئنا زنان توانمندي هستند و بايد در دولت از تجربه باارزش آنها استفاده شود ولي جاي تاسف است كه وزارت امور خارجه از اين نيروهاي كارشناس زن دارد، حالا تعدادشان زياد نيست اما در همين نيروها هم در كشورهايي كه مي‌توانند آنها را منصوب كنند به دلايل متعددي استفاده نمي‌كنند. حالا شايد به دليل اين است كه مراكز تصميم‌گيري ديگر، اين فرصت را در اختيار وزارت امور خارجه قرار نمي‌دهند يا شايد خود وزارت امور خارجه توجهي به اين قضيه ندارد. به‌همين‌دليل اين نيروهاي زن با وجود توانمندي‌شان متاسفانه نه تنها به عنوان سفير بلكه حتي در ساختار وزارت امور خارجه هم از توانايي‌هاي‌شان استفاده نشده است.»

بگذاريد زنان رشد كنند

«فاطمه ذوالقدر» ديگر نماينده مجلس درباره انتقاداتي كه به بدنه مردانه وزارت امور خارجه وجود دارد، گفت: «يكي از ضعف‌هاي وزارت امور خارجه، همين بدنه مردانه آن است. در اين زمينه هم ما هميشه نقدهايي داشته‌ايم. سال گذشته تقريبا همين موقع‌ها بود كه به ديدار آقاي ظريف رفتيم و از ايشان خواستيم كه از زنان در پست‌هاي مديريتي استفاده كند. آقاي ظريف خودشان اعتراف كردند كه هم خودشان و دوره قبل‌شان و قبل از آن سياست امورخارجه اين نبوده كه يك زن به عنوان تصدي پست مديريتي سفارت يا سركنسولگري تربيت شود.»

او با بيان اينكه اين مشكل تبعيض در وزارت امور خارجه فقط مخصوص زنان نيست، ادامه داد: «در مردان اين وزارتخانه هم عدالتي وجود ندارد. عده خاصي در اين وزارتخانه حضور دارند. همان عده سفير مي‌شوند و بعد همان عده بعد از برگشت از يك كشور همان پست‌هاي مديركلي خودشان را دارند. در اين وزارتخانه هم زنان با تبعيض جنسيتي مواجه هستند و خيلي از مردان هم با تبعيض مواجهند. مردان زيادي ناراحت و شاكي هستند كه متاسفانه فرصت و مجالي براي رشد به آنها داده نمي‌شود. اگر فرصتي هم هست، خيلي كم و محدود است.» به گفته ذوالقدر، ما زناني داريم كه مدرك دكترا و كارشناسي ارشد دارند اما از آنجايي كه از همان ابتدا به آنها اجازه نداده‌اند كه رييس اداره، مديركل و معاون وزير شوند، نتوانسته‌اند پيشرفت كنند. بعد هم در پاسخ به اينكه چرا از زنان استفاده نمي‌كنيد؟ مي‌گويند ما زنان آماده براي اين كار را نداريم. خودشان اجازه رشد به زنان نمي‌دهند، بعد هنگام انتصاب مي‌گويند زني شايسته براي اين موقعيت نداريم. اين به اين معناست كه خود وزارت امور خارجه باعث اين ضعف شده است. ذوالقدر به مذاكرات‌شان با ظريف اشاره كرد و گفت: «آقاي ظريف به ما قول دادند كه اجازه دهند زنان در وزارتخانه رشد كنند، پست‌هاي بالا را بگيرند تا ان‌شاالله در سال‌هاي بعدي بتوانند از بدنه خود وزارتخانه امور خارجه براي سفرا كسي را انتخاب كنند. طبيعتا كسي كه به كار وارد است و كار ديپلماتيك انجام داده است، نسبت به كسي كه تازه وارد است و از بخش ديگري براي اين كار انتخاب شده، خيلي اشراف بيشتري به مسائل دارد.»

او ادامه داد: «بايد بگذاريم زنان رشد كنند. خيلي از زنان با ما تماس مي‌گيرند و درد دل مي‌كنند . آنها مي‌گويند كه اجازه نمي‌دهند زنان يك مقدار بالا بيايند تا به پست‌هايي برسند كه بتوانند سفير بشوند.» اين نماينده مجلس همچنين گفت: «اين خيلي براي يك وزارتخانه بد است. در اين انتصاب جديد چون يك زن به عنوان سفير انتخاب شده است، ما از اين موضوع استقبال مي‌كنيم چون مي‌توانيم بگوييم واقعا زني نيست كه در وزارتخانه تربيت شده باشد اما بد است كه وقتي وزارتخانه مي‌خواهد سفيري انتخاب كند، نيرويي از خارج وزارتخانه بياورد. اين وزارتخانه بايد خودش نيرويي براي اين جايگاه تربيت كرده باشد. ما مي‌خواهيم به اين مساله توجه جدي كنند.» به گفته او، ما زناني را داريم كه به كنسول‌ها فرستاده مي‌شوند، ‌خب مي‌توان همين زنان را بعد از برگشت به كشور در سمت‌هاي مديركلي گذاشت. مي‌توان زنان را رييس اداره كرد كه بعد هم مديركل شوند كه زماني كه مي‌خواهند سفير زن انتخاب كنند، نگويند كسي را ندارند. ذوالقدر معتقد است: «اين واقعا براي جمهوري اسلامي ايران بد است كه بعد از 40 سال زنان در پست‌هاي ديپلماتيك جايگاهي نداشته باشند. الان در بسياري از وزارتخانه‌هاي ديگر ما زنان مديركل و نماينده و غيره هستند اما متاسفانه وزات امور خارجه اينچنين نيست. چند سال پيش هم كه آقاي ظريف براي مذاكرات سفر مي‌كردند، يك خانم در تيم ايشان حضور نداشت. زنان هستند نه اينكه مي‌گوييم اصلا نيستند. اگر نبود كه باز راحت‌تر بوديم. خود من مي‌توانم رزومه زنان زيادي را بگويم كه در وزارت امور خارجه هستند، توانمند هم هستند و مي‌توانند براي اين پست‌ها انتخاب شوند اما به شرطي كه زير پروبال‌شان را بگيرند و فرصتي به آنها داده شود كه خودشان و توانمندي‌هاي‌شان را فارغ از محيطي جنسيتي و تبعيض‌ها نشان دهند.» او در پايان گفت: «ما اميدواريم در آينده شاهد تغيير در اين شرايط باشيم. البته آقاي ظريف هم گفته‌اند كه حتما به اين مساله توجه مي‌كنند. البته تا الان هم اتفاقات خيلي خوبي افتاده است؛ هم خانم فرشچي به عنوان سفير فنلاند انتخاب شدند و هم خانم ريگي كه توانمند هم هستند به عنوان سفير ايران در برونئي انتخاب شدند. اين نشان مي‌دهد كه سياست وزارت خارجه به نوعي است كه ما سفير اهل‌تسنن هم داريم. اينها همه سياست‌هاي خوبي است. اميدواريم كه مجال بيشتري در خود وزارتخانه به زنان داده شود. البته نه‌تنها اين وزارتخانه كه در همه وزارتخانه‌ها بايد به زنان فرصت داد تا بتوانند توانمندي‌شان را نشان دهند و از سهميه
30 درصدي‌شان استفاده شود.»