اقدام ماندگار فولاد مبارکه در حوزه سلامت؛سرمایه گذاری در طرح غربالگری سرطان در استان

ریحانه سجادی: در گامی نوین از مسئولیت اجتماعی صنایع بزرگ ایران، شرکت فولاد مبارکه با هدف ارتقای سلامت عمومی و کاهش هزینه‌های درمان سرطان در استان اصفهان، متعهد به حمایت مالی و اجرایی از طرح ملی غربالگری سرطان‌های روده و سینه شد. این طرح با همکاری نزدیک دانشگاه علوم پزشکی اصفهان اجرا می‌شود و انتظار می‌رود به عنوان الگویی ملی برای پیوند صنعت و سلامت عمومی کشور مطرح شود.

دکتر زهرا روانخواه، مدیر گروه بیماری‌های غیرواگیر و مسئول ثبت سرطان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفتگو با خبرنگار ما با اشاره به ضرورت اجرای این طرح توضیح داد: همه سرطان‌ها امکان غربالگری ندارند، اما دو نوع سرطان شایع یعنی سینه و روده بزرگ دارای روش‌های استاندارد و مؤثری برای تشخیص زودهنگام و پیشگیری هستند. این دو سرطان اگر در مراحل اولیه شناسایی شوند، نه‌تنها درمان‌پذیرند بلکه می‌توان از بروز خود آن‌ها نیز جلوگیری کرد.

او افزود: اگرچه طرح پیشگیری و کنترل سرطان از سوی وزارت بهداشت طراحی و ابلاغ شده است، اما اجرای فراگیر آن نیازمند منابع مالی گسترده است. در سال‌های گذشته، بودجه محدود موجب شد تنها بخش کوچکی از جمعیت هدف تحت پوشش قرار گیرد. برای جبران این خلأ، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با صنایع بزرگ، خیریه‌ها و ارگان‌های اجتماعی وارد گفت‌وگو شده تا مسیر اجرای همگانی این طرح فراهم شود.

نقش صنایع در پشتیبانی از سلامت استان

روانخواه توضیح داد: امروزه صنایع بزرگ کشور بخشی به نام مشارکت اجتماعی یا مسئولیت اجتماعی دارند. این بخش باید سهمی از بودجه خود را در برنامه‌های توسعه سلامت، آموزش و محیط‌زیست اختصاص دهد. فولاد مبارکه از جمله صنایعی است که نگاه گسترده‌تری به این مسئولیت اجتماعی دارد و در سال جاری تصمیم گرفت با تمرکز بر سلامت عمومی، کارزار گسترده غربالگری سرطان روده و سینه را در کل استان اصفهان اجرا کند.

سطح تعهد مالی فولاد مبارکه

به گفته روانخواه، فولاد مبارکه با بررسی دقیق داده‌های سلامت استان و تحلیل اثر اقتصادی غربالگری، تصمیم گرفت بخشی از بودجه مالی خود را در این حوزه سرمایه‌گذاری کند. او گفت: نتایج داده‌های ۱۰ سال گذشته در اختیار فولاد قرار گرفت. بررسی‌ها نشان داد که غربالگری و پیشگیری، نه‌تنها هزینه‌های درمان را کاهش می‌دهد، بلکه موجب افزایش کیفیت زندگی و بقای بیماران می‌شود. در نتیجه فولاد مبارکه پذیرفت هزینه اجرای طرح برای کل جمعیت هدف استان را تقبل کند.

او افزود: برآورد اولیه بودجه با مشارکت دانشگاه و فولاد انجام شده است و فولاد مبارکه متعهد به پرداخت یک‌سوم از کل هزینه طرح به‌صورت ماهانه شده است. این مبلغ در مجموع بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیارد تومان خواهد بود و به‌تدریج در طول سال پرداخت می‌شود.

اهداف کمی و کیفی طرح

به گفته مسئول ثبت سرطان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، با اجرای این طرح، دانشگاه می‌تواند پوشش غربالگری سرطان را از حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد جمعیت هدف در سال‌های گذشته، به ۵۰ درصد جمعیت هدف استان در هر سال افزایش دهد. این جهش پوشش، تحول بزرگی در روند ثبت و کنترل سرطان خواهد بود.

او افزود: برنامه دارای دو هدف است؛ نخست در سرطان سینه، تشخیص زودهنگام و مداخله به‌موقع برای حفظ طول عمر طبیعی بیماران و دوم در سرطان روده بزرگ، پیشگیری از بروز بیماری با شناسایی و درمان تغییرات اولیه در روده.

جزئیات جمعیت هدف

او در تشریح گروه‌های هدف توضیح داد: حدود یک میلیون نفر از جمعیت استان اصفهان تحت پوشش غربالگری سرطان روده قرار دارند که با احتساب جمعیت دانشگاه کاشان، این رقم به حدود یک میلیون و دویست هزار نفر می‌رسد. همچنین جمعیت هدف برای سرطان سینه نزدیک به یک میلیون و نیم نفر در اصفهان و در مجموع با کاشان حدود یک میلیون و هفتصد هزار نفر است.

رایگان بودن خدمات و مشارکت مردمی

روانخواه با اشاره به اینکه بازوی اجرایی طرح مراکز خدمات سلامت شهری و روستایی است، اظهار کرد: مردم می‌توانند برای بررسی وضعیت سلامت، به این مراکز مراجعه و خدمات غربالگری را دریافت کنند. تمام مراحل اولیه غربالگری سرطان به صورت رایگان انجام می‌شود، از جمله شرح حال، آزمایش مدفوع برای تشخیص زودهنگام سرطان روده و معاینات و تصویر‌برداری اولیه برای سرطان سینه.

او با تأکید بر اهمیت اعتماد عمومی به طرح گفت: مشارکت مردم شرط اول موفقیت این برنامه است. اگر جامعه هدف به مراکز ما مراجعه نکند، هیچ‌گونه اثر ماندگاری در کاهش بروز بیماری دیده نخواهد شد.

چالش‌های اجرایی و زیرساختی

روانخواه به چالش‌های مهم اجرای طرح اشاره کرد و گفت: اولین چالش، مشارکت مردم است؛ دومین چالش، کمبود رادیولوژیست در استان، به‌خصوص برای تفسیر ماموگرافی‌ها و سونوگرافی‌هاست. همچنین اختلاف تعرفه میان بخش خصوصی و دولتی برای انجام کلونوسکوپی، مانع جدی تداوم پیگیری بیماران مشکوک می‌شود. در صورت مثبت شدن آزمایش مدفوع، بیمار باید حتما کلونوسکوپی انجام دهد؛ اما تعرفه بالا در بخش خصوصی باعث رهاکردن درمان می‌شود.

او افزود: در این زمینه فولاد مبارکه و دانشگاه تلاش می‌کنند با افزایش ظرفیت بخش دولتی و مشارکت بیشتر صنایع، هزینه این مرحله از مسیر تشخیص را برای بیماران کاهش دهند.

برآورد صرفه‌جویی اقتصادی

در بخش تحلیل اقتصادی اجرای طرح سلامت استان، روانخواه گفت: اگر ۱۰۰ درصد جمعیت هدف به طور کامل از برنامه غربالگری بهره‌مند شوند و مسیر تشخیص تا مرحله کلونوسکوپی یا ماموگرافی به پایان برسد، برآوردها نشان می‌دهد حداقل ۸ تا ۱۰ همت (هزار میلیارد تومان) صرفه‌جویی مستقیم در هزینه‌های درمانی استان ایجاد خواهد شد. این رقم نشان‌دهنده ارزش سرمایه‌گذاری در پیشگیری است.

وضعیت سرطان در استان اصفهان

او توضیح داد: «استان اصفهان از نظر بروز کل سرطان‌ها، به‌ویژه سرطان‌های سینه و روده، بالاتر از میانگین کشوری قرار دارد؛ به‌گونه‌ای که همواره جزو پنج استان نخست در سرطان سینه و ده استان اول در سرطان روده است. از این رو اولویت‌گذاری برای این دو سرطان در برنامه غربالگری استان، کاملا مبتنی بر داده‌های واقعی اپیدمیولوژیک و شیوع بیماری است.

روانخواه تاکید کرد: داده‌های ثبت سرطان‌های گذشته، مستقیما میزان بروز را در لحظه نشان نمی‌دهند؛ زیرا اثر غربالگری سرطان روده بر کاهش بروز بیماری، در بازه پنج تا ده ساله آینده ظاهر می‌شود. بنابراین سرمایه‌گذاری امروز، ثمره بلندمدت برای نسل‌های آینده استان خواهد داشت.

فرآیند پیگیری بیماران مشکوک

او تصریح کرد: در نظام ارجاع سلامت، بیماران مشکوک پس از غربالگری رها نمی‌شوند. هر بیمار مسیر مشخصی دارد و تا مرحله تشخیص قطعی و درمان، از طریق شبکه بهداشتی دانشگاه پیگیری می‌شود. این نظارت مداوم سبب می‌شود نتایج واقعی و قابل‌اندازه‌گیری در کاهش مرگ‌ومیر ثبت شود.

در ادامه مسئول ثبت سرطان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت: ابزارهای تشخیص شامل آزمایش FIT برای مدفوع، کلونوسکوپی در موارد مثبت، و برای سرطان سینه ماموگرافی، سونوگرافی و معاینات بالینی تخصصی است. تأمین تجهیزات، مواد آزمایشگاهی و سیستم‌های ارجاع تشخیصی نیز از چالش‌های اصلی دانشگاه است که فولاد مبارکه می‌تواند در رفع آن نقش مهمی ایفا کند.

الگو‌سازی صنعتی و اثرات اجتماعی

روانخواه درباره پیامدهای اجتماعی طرح، گفت: ورود فولاد مبارکه به این برنامه سلامت نه‌تنها یک اقدام حمایتی، بلکه ایجاد الگوی مشارکت صنعت با سلامت عمومی است. زمانی‌که یک شرکت صنعتی بزرگ به چنین طرحی ورود می‌کند، سایر صنایع نیز متوجه تأثیر جدی سلامت جامعه بر چرخه اقتصادی خواهند شد و به تبع آن، وارد همکاری می‌شوند.

او ادامه داد: سرطان یکی از پرهزینه‌ترین بیماری‌ها در سیستم سلامت کشور است و هر گامی در جهت پیشگیری، به‌طور مستقیم موجب کاهش فشار اقتصادی، افزایش بهره‌وری نیروی انسانی و ارتقای کیفیت زندگی می‌شود. در صورتی‌که نتایج این طرح در قالب گزارش‌های ملی منتشر شود، این مدل قابل توسعه در سطح کشور خواهد بود.

روانخواه در پایان گفت: دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و فولاد مبارکه به دنبال آن هستند که این طرح را از مرحله استانی به مدل کشوری تبدیل کنند؛ مدلی که در آن صنعت و سلامت عمومی در کنار هم برای پیشگیری از بیماری‌های بزرگ گام برمی‌دارند. هدف نهایی این است که مردم احساس کنند سلامتشان دغدغه صنایع، دانشگاه و نظام سلامت است و این هم‌افزایی، می‌تواند به ارتقای واقعی سطح سلامت و امید به زندگی در میان شهروندان منجر شود.