رد صلاحیت بنیان‌گذار و توقف مسیر پنج‌ساله ورود به بورس
آرمندهی پشت دیوار ماند
رویداد امروز: در حالی که مراحل ورود «دیوار» به بازار سرمایه کشور به ایستگاه نهایی نزدیک شده بود، رد صلاحیت بنیان‌گذار این شرکت از سوی یکی از نهادهای امنیتی، مسیر پذیرش پنج‌ساله این کسب‌وکار استارتاپی موفق ایرانی را به‌طور کامل متوقف کرد.
از مدارک کامل تا رد صلاحیت دقیقه نود
«دیوار»، یکی از بازیگران اصلی اقتصاد دیجیتال ایران، پس از طی مراحل قانونی متعدد، طی ماه‌های گذشته در آستانه پذیرش در بورس تهران قرار داشت. جلسات نهایی پذیرش در اسفند سال ۱۴۰۳ برنامه‌ریزی شده بود و طبق اعلام رسمی مدیران، کلیه مستندات مالی، حقوقی و عملکردی شرکت برای ورود به بازار سرمایه تهیه و ارسال شده بود.با این حال، به‌یک‌باره در روزهای منتهی به برگزاری جلسه پذیرش، نامه‌ای رسمی خطاب به مدیرعامل بورس تهران صادر شد که در آن، عدم صلاحیت «حسام آرمندهی» به‌عنوان رئیس هیئت‌مدیره و سهامدار اصلی شرکت، اعلام شده بود. این نامه، که از سوی اطلاعات سپاه صادر شده، به‌طور غیرمستقیم ورود دیوار به بورس را مشروط به خروج بنیان‌گذار آن کرده است.
واکنش آرمندهی؛ وقتی بنیان‌گذار بی‌صلاحیت اعلام می‌شود
در واکنش به این نامه، حسام آرمندهی با انتشار متنی رسمی در حساب لینکدین خود اعلام کرد: «با توجه به نامه نهاد امنیتی و رد صلاحیت اینجانب از حضور در شرکت خودم، به عنوان مؤسس، رئیس هیئت‌مدیره و سهامدار اصلی، مخالفت خود را با حضور دیوار در بازارچه بورس تهران اعلام می‌دارم.»
او اسفندماه گذشته نیز در حساب ایکس خود با لحنی تلخ و اشاره‌ای استعاری، وضعیت شرکت را به وضعیت «شرودینگر» تشبیه کرده و نوشت: «یا قراره در جلسه بورس شرکت کنم، یا با تماس لحظه آخری فلانی، همه‌چیز باز هم کنسل می‌شود.»
تضاد روایت‌ها از سوی مقامات دولتی
این درحالی است که چندی پیش از این برخی مقامات دولتی نیز درباره این موضوع اظهار نظر کرده بودند. حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در گفت‌وگو با فن‌زی اعلام کرده بود: «امروز که با شما صحبت می‌کنم، دیوار هیچ مشکلی برای ورود به بورس ندارد و این مسیر بسیار ساده است. موضوع، تنها نیازمند تعامل متقابل است.»
اما در مقابل، اشکان آرمندهی، مدیرعامل فعلی دیوار، گفته بود: «در بازه‌ای یکی دو ماهه، تمام فرایندها با بورس تهران به‌خوبی پیش رفت. رفت‌وبرگشت اطلاعات انجام شد، اما ناگهان همه چیز متوقف شد و کسی نمی‌داند چرا. حتی اگر بفهمیم گیر کجاست، خودش گشایش است. اما وقتی نمی‌دانیم، کل کسب‌وکار و برنامه‌ریزی‌ها قفل می‌شود.»
پنج سال پیگیری؛ یک توقف مبهم
پرونده بورسی شدن دیوار نخستین بار در سال ۱۳۹۹ آغاز شد. از همان زمان، مدیران این شرکت اعلام کرده بودند که قصد دارند یکی از نخستین استارتاپ‌های دیجیتال ایرانی باشند که وارد بورس می‌شود. اما طی سال‌های بعد، به دلایل مختلف، این مسیر چندین بار با وقفه مواجه شد.
آخرین تلاش‌ها پس از خروج «سرآوا» از ترکیب سهامداری گروه هزاردستان، شتاب بیشتری گرفت و قرار بود با تغییرات در ساختار هیئت‌مدیره و شفاف‌سازی فرایندهای مالی، دیوار وارد فاز نهایی پذیرش شود. تا آنکه در ۲۰ خرداد ۱۴۰۴، نامه رسمی نهاد امنیتی صادر و همه‌چیز متوقف شد.
تبعات امنیتی برای سرمایه‌گذاران جسور
کارشناسان حوزه استارتاپی معتقدند که پیامد این تصمیم، صرفاً یک مانع حقوقی نیست، بلکه می‌تواند تأثیرات عمیق‌تری بر آینده سرمایه‌گذاری خطرپذیر در ایران داشته باشد. اما وقتی بنیان‌گذار شرکتی بزرگ، پس از پنج سال پیگیری، ناگهان کنار گذاشته می‌شود، دیگر چه انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذار خارجی یا تیم نوآفرین باقی می‌ماند؟ تلاش‌های زیادی برای جذب و تثبیت سرمایه خطرپذیر در کشور انجام شده. اما با چنین سیگنال‌هایی، تمام زحمات از بین می‌رود.
از دیوار تا درهای باز دبی و دوحه
تحولات سال‌های اخیر در کشورهای منطقه خلیج فارس نشان می‌دهد که سیاست‌های کلان آن‌ها به‌سمت جذب نخبگان و تیم‌های نوآور متمرکز شده است. کشورهای همسایه، از امارات و عربستان تا قطر و حتی عراق، با برنامه‌هایی نظیر اعطای ویزای استارتاپی، معافیت‌های مالیاتی و تأسیس صندوق‌های دولتی جسورانه، در تلاش‌اند اکوسیستم‌های نوآوری‌شان را توسعه دهند.
در همین مدت، ایران با موانع داخلی، عدم شفافیت در فرایندهای حمایتی، و تصمیم‌هایی نظیر آنچه درباره دیوار رخ داد، عملاً بخشی از ظرفیت‌های انسانی و سرمایه‌ای خود را از دست داده است. به گفته برخی تحلیلگران، حذف مؤدبانه افراد کلیدی از صحنه رسمی اقتصاد دیجیتال، نه تنها نوآوری را متوقف می‌کند، بلکه سرمایه اجتماعی را نیز فرسوده خواهد کرد.
آینده‌ای که می‌توانست ساخته شود
برخی ناظران معتقدند که دیوار می‌توانست نمونه‌ای موفق از ورود استارتاپ‌ها به بورس باشد. ساختاری شفاف، بازدید میلیونی کاربران، اثرگذاری واقعی در زندگی روزمره مردم و گردش مالی بالا، همه شاخص‌هایی بودند که این شرکت را به گزینه‌ای جدی برای بازار سرمایه بدل کرده بود.
اما با توقف این مسیر، تنها دیوار باز نماند؛ بلکه دیواری میان اکوسیستم نوآوری و نهادهای تصمیم‌گیر کشیده شد. دیواری که ممکن است دیگران را هم از ادامه راه منصرف کند.
گفت‌وگو به جای حذف
در پایان، فعالان حوزه نوآوری خواستار آن هستند که در مواجهه با چنین پرونده‌هایی، به‌جای حذف افراد، مسیر گفت‌وگو و اصلاح تقویت شود. هنوز فرصت هست که با شفاف‌سازی، بازنگری در سازوکارهای ردصلاحیت و همراهی با کارآفرینان، اعتماد دوباره احیا شود.
وگرنه، در آینده‌ای نه‌چندان دور، ممکن است همه آن‌هایی که می‌توانستند این سرزمین را بسازند، ترجیح دهند آن را ترک کنند. آن روز، دیواری که اکنون بالا رفته، دیگر نه برای حفاظت، بلکه نشانه‌ای از شکست یک رؤیاست.