کشف آبادی‌های ۴ هزارساله در صحرای عربستان

فرادید| یک کشف باستان‌شناسی پیشگامانه منجر به آشکار شدن شبکه‌ای گسترده از آبادی‌های محصور با دیوار در صحرای عربستان شده که قدمت آن‌ها به بیش از ۴۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. 

به گزارش فرادید، این سکونتگاه‌های مستحکم که از تیما تا ثَج امتداد دارند، برداشت دیرینه از عربستان به‌عنوان سرزمینی صرفاً متکی بر قبایل کوچ‌نشین را به چالش کشیده‌اند. آنطور که آشکار شده، این سکونتگاه‌ها گواه الگویی پیچیده و پایدار از تمدن‌های مبتنی بر واحه هستند؛ تمدن‌هایی با نظام‌های پیشرفته‌ی کشاورزی، سازمان اجتماعی منسجم و زیرساخت‌های دفاعی که زندگی را در یکی از سخت‌ترین محیط‌های طبیعی زمین امکان‌پذیر می‌کردند. 

سکونتگاه‌های مستحکم در قلب بیابان

پژوهشی که به رهبری تیمی بین‌المللی از باستان‌شناسان انجام شده و در نشریهAntiquity منتشر شده، دست‌کم ده آبادی اصلی را شناسایی کرده که با دیوارهای سنگی گسترده‌ای محافظت می‌شده‌اند. این مکان‌ها که بین تیما نزدیک مرز اردن و ثَج در سواحل خلیج فارس هستند، روزگاری میزبان جوامع پررونقی بوده‌اند. برخی از این دیوارها تا هشت کیلومتر امتداد داشته و ضخامت‌شان به دو متر می‌رسیده و برج‌های دفاعی و دروازه‌های ورودی را در خود جای داده بودند. 

از چشمگیرترین آبادی‌های تازه کشف‌شده دُومةالجَندل، خیبر، حائط و حُویط هستند. دومةالجندل که نخستین بار به کمک عکس‌برداری هوایی در دهه‌ی ۱۹۶۰ آشکار شد، با دیوارهایی به طول دو کیلومتر محصور شده است. تاریخ‌گذاری رادیوکربن ساخت دیوارهای خیبر را بین سال‌های ۲۲۵۰ تا ۱۹۵۰ پیش از میلاد تخمین زد. اینجا، بقایای دیواری به طول حدود ۱۴ کیلومتر و نزدیک به ۱۸۰ برجک دفاعی، گواه تلاش گروهی و بزرگی در ساخت و ساز است. 

نوآوری کشاورزی و برنامه‌ریزی شهری

این آبادی‌های دیوارکشی‌شده تنها ساختارهایی دفاعی نبودند، بلکه سکونتگاه‌هایی کاملاً کاربردی و دارای زمین‌های زراعی، نخلستان‌ها، آغل‌های دام و چاه‌های آب بودند. شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد ساکنان این نواحی راهبردهای پیشرفته‌ای برای تأمین منابع حیاتی در اقلیم خشک و بیابانی داشتند؛ از جمله محافظت از انبارهای غله و گله‌های بز و گوسفند! 

آبادیٔ محصور العَین همان‌گونه که در بازسازی سه‌بعدی روی Google Earth دیده می‌شود (A)، یکی از نمونه‌های برجسته از استحکامات باستانی در عربستان است. تصاویر هوایی جزئیاتی مانند دیوار خاکریز (B)، برجک متصل به دیوار (C) و ساختار سنگ‌چین داخلی (D) را نشان می‌دهند که بیانگر مهندسی پیشرفته و سازماندهی دقیق این سکونت‌گاه هستند

    مترجم: زهرا ذوالقدر