مردم 100 سال قبل «امروز» را چگونه تصور می‌کردند؟

فرادید|  تصور کردن آینده در گذشته  که با نام    رِتروفیوچِریسم (Retrofuturism) شناخته می‌شود، بازتابی است از تصورات مردمان گذشته درباره دنیایی که امروز در آن زندگی می‌کنیم. 

به گزارش فرادید، پیش‌بینی‌های آن‌ها، ترکیبی از خوش‌بینی ساده‌دلانه و آینده‌نگری شگفت‌انگیز بود که همچنان الهام‌بخش هنرمندان، طراحان، فیلم‌سازان و موسیقی‌دانان امروزی است که با بهره‌گیری از رؤیاهای فناوری دوران گذشته، تصویری تازه از آنچه فردا می‌تواند باشد را بازآفرینی می‌کنند. 

سفرهای هوایی بر فراز پاریس در سال ۲۰۰۰ آن‌گونه که سال ۱۸۸۲ توسط هنرمند آلبر روبیدا تصور شده بود

تصادفی نیست که رتروفیوچریسم هم‌زمان با افزایش علاقه به داستان‌های علمی‌تخیلی دیستوپیایی (ویران‌شهری) محبوب شد. 

هرقدر آینده واقعی پیچیده‌تر و نامطمئن‌تر می‌شد، چشم‌اندازهای سرزنده از خودروهای مجهز به پیشرانه راکتی، ربات‌های شخصی و شهرهایی با گنبدهای شیشه‌ای، تضاد دلگرم‌کننده‌ای ایجاد می‌کردند و یادآور دورانی بودند که آینده همچون ماجراجویی هیجان‌انگیزی در انتظار ما بود، نه چالشی سنگین و تهدیدآمیز. 

نقاشی‌های رتروفیوچریسم از اوایل قرن بیستم، دنیایی را نشان می‌دهند که شیفته تغییر زندگی روزمره از راه فناوری، به‌ویژه در حوزه حمل‌ونقل بود. 

هنرمندان آسمان‌خراش‌هایی پر از هلیکوپترهای شخصی، خودروهای معلق که روی بزرگراه‌های شناور سر می‌خوردند و کشتی‌های هوایی که با ظرافت بر فراز شهرهای آینده‌نگر پرواز می‌کردند، تصور می‌کردند. 

جاده‌ها به حلقه‌های درخشان و مغناطیسی تبدیل شده بودند که همچون مار بالای مناظر شهری پیچ و تاب می‌خوردند یا به تونل‌های زیرزمینی باریک و صاف زیر خیابان‌های شلوغ تغییر یافته بودند، جهانی که انگار از صفحات کتاب‌های کمیک بیرون آمده بود. 

تصویری از اواخر دهه ۱۹۵۰ که خودرویی بدون راننده را نشان می‌دهد

با این حال، در حالی که بسیاری از این رویاهای رتروفیوچریسم اکنون خنده‌دار یا غیرواقعی به نظر می‌رسند، برخی از آن‌ها به‌شکل قابل‌توجهی آینده‌نگرانه بودند. 

خودروهای خودران که بارها در هنر رتروفیوچریسم دیده می‌شدند، اکنون در آستانه‌ی تبدیل شدن به یک امر رایج هستند. 

تماس‌های ویدیویی که زمانی خیالی دوردست محسوب می‌شدند، اکنون بخشی از زندگی روزمره ما شده‌اند و دستگاه‌های پوشیدنی می‌توانند سرگرمی را درست به مچ دست ما منتقل کنند. 

اتوماسیون (خودکاری) به واقعیت تبدیل شده، طوری که ربات‌ها و سیستم‌های هوشمند وظایف مختلف را در خانه‌ها و کارخانه‌های سراسر جهان مدیریت می‌کنند. 

شبکه‌ای از قطارهای زیرزمینی تونلی زیر یک شهر، اثری از هنرمند کلاوس بورگل، سال ۱۹۶۹

لایه‌ی دیگری نیز در رتروفیوچریسم وجود دارد. فراتر از تصور گذشته از فردا، این ژانر به نحوه‌ی بازتصور گذشته توسط حال، آمیخته با فناوری‌های آینده‌نگرانه می‌پردازد و تاریخ جایگزینی را می‌آفریند که هرگز وجود نداشته است. 

این دیدگاه جهان‌هایی را پدید می‌آورد که در آن خیابان‌های ویکتوریایی با کامپیوترهای بخارکار مزین شده‌اند و کشتی‌های هوایی در آسمان‌های روشن‌شده با چراغ‌های گازی شناورند و نوستالژی را با نوآوری در روایتی آمیخته که هم آشنا و هم به شکلی عجیب نو به نظر می‌رسد. 

همان‌طور که از این عکس‌های چشم‌نواز پیداست، آینده از دید گذشته تنها بازتابی از جاه‌طلبی‌های فناوری نیست، بلکه گواه خلاقیت بی‌پایان روح انسان است. 

تحویل نامه توسط راکت، تصویری از فرانک تینسلی در سال ۱۹۵۷

چشم‌اندازی آینده‌نگرانه از آسمان‌خراش‌ها با جاده‌های مارپیچ و پیاده‌روهای متحرک

فضانوردان در این اثر هنری سال ۱۹۵۴ از فرِد فریمَن، سطح سیاره‌ای دیگر را کاوش می‌کنند

نگاهی به داخل یک خانه شیشه‌ای آینده‌نگرانه

این شهرهای فضایی طوری طراحی شده بودند که شامل خانه‌ها، فضای سبز، جاده‌ها و رودخانه‌هایی مشابه شهرهای روی زمین باشند

طرح مفهومی اوایل دهه ۱۹۵۰ برای روزنامه تلویزیونی

طراحی داخلی یک خانه آینده‌نگرانه از دهه ۱۹۶۰

مترجم: زهرا ذوالقدر