تصاویر؛ آیا واقعاً می‌توان درهای هواپیما را هنگام پرواز باز کرد؟

در ۲۴ مه ۲۰۲۵، یک فروند بوئینگ ۷۸۷ متعلق به شرکت هواپیمایی آل نیپون که از فرودگاه هانه‌دا توکیو به مقصد هیوستون در حال پرواز بود، به دلیل یک حادثه درون پروازی مسیر خود را تغییر داد. یک مسافر سرکش تلاش کرده بود درب اضطراری هواپیما را در حین پرواز باز کند؛ اگرچه اقدام این فرد توسط خدمه و سایر مسافران متوقف گردید، اما هواپیما مجبور شده بود یک فرود اضطراری در سیاتل داشته باشد. با وجود ترس و آشفتگی ناشی از این اتفاق، خوشبختانه هیچ خطری جان مسافران را تهدید نکرد.

متأسفانه، رفتارهای ناهنجار مسافران در حال افزایش است و گاهی این رفتارها به تلاش برای باز کردن درهای اضطراری نیز منتهی می‌شود. با این حال، تقریباً تمام این تلاش‌ها ناموفق باقی می‌مانند. با وجود اینکه کابین هواپیما تحت فشار است، حتی تصور باز شدن درب هواپیما حین پرواز نیز رعب و وحشت زیادی به جان مسافران می‌اندازد—چرا که در گذشته، افت فشار در کابین منجر به وقوع حوادثی فاجعه‌بار شده است. اما واقعاً آیا امکان باز کردن درب هواپیما در حین پرواز وجود دارد؟

باز کردن درهای هواپیما در ارتفاعات بالا عملاً غیرممکن است

هواپیمایی که به‌طور کامل تحت فشار قرار گرفته و در ارتفاع و سرعت کروز پرواز می‌کند، در محیطی قرار دارد که عملاً باز شدن درهای آن غیرممکن است. اما هواپیماها همیشه در چنین شرایطی پرواز نمی‌کنند. در مراحل برخاست (takeoff)، صعود اولیه (initial climb) و فرود (descent)، سرعت هواپیما به‌مراتب کمتر است و تفاوت فشار میان داخل و بیرون کابین یا بسیار اندک است یا اصلاً وجود ندارد. به همین دلیل، در این مراحل از پرواز، امکان باز کردن درهای خروج اضطراری وجود دارد.

به‌عنوان مثال، در سال ۲۰۲۳، یکی از مسافران هواپیمای ایرباس A321 شرکت آسیانا ایرلاینز موفق شد درب اضطراری هواپیما را باز کند. این پرواز در مرحله نهایی فرود به فرودگاه دئگو در کره جنوبی بود که مردی در ارتفاع ۷۰۰ پایی درب اضطراری را باز کرد. پس از فرود، وی توسط پلیس بازداشت شد و ۱۲ نفر از مسافران دچار علائم خفیف ناشی از تنفس سریع (هیپرونتیلاسیون) شدند.

با توجه به اینکه مسافران در مراحل حساس پرواز—مانند برخاست و فرود—ملزم به نشستن و بستن کمربند ایمنی هستند، وقوع چنین حوادثی بسیار نادر است. با این حال، رویدادهایی مشابه آنچه در پرواز اخیر شرکت آل نیپون رخ داد، معمولاً به مراتب بیشتر اتفاق می‌افتد. در مراحل پروازی با سرعت و ارتفاع کم، این امکان وجود دارد که درب خروج اضطراری بدون آن‌که هواپیما روی زمین باشد، باز شود.

طراحی هواپیما چگونه مانع باز شدن درها در حین پرواز می‌شود؟

برخی از مدل‌ها مانند CRJ دارای پله‌ی داخلی هستند که به سمت پایین باز می‌شود و به‌عنوان درب اصلی ورودی مسافران عمل می‌کند، اما برای سایر درب‌ها از مکانیزم متفاوتی استفاده می‌شود. هواپیماهایی مانند بوئینگ ۷۲۷ و DC-9 نیز دارای پله‌های عقب بودند که از انتهای بدنه باز می‌شدند. این پله‌ها در زمان فشار داخل کابین قابل باز شدن نبودند، اما در ارتفاع پایین می‌شد از آن‌ها استفاده کرد.

همین ویژگی سبب شد تا مجرم معروف دی. بی. کوپر در سال ۱۹۷۱ از آن سوءاستفاده کند. او پس از ربودن یک فروند بوئینگ ۷۲۷، از پله‌های عقب هواپیما در حین پرواز پایین پرید و دیگر هرگز پیدا نشد. پس از این حادثه و اتفاقات مشابه، اداره هوانوردی فدرال آمریکا (FAA) دستور داد که تمام هواپیماهای دارای پله‌ عقب از یک مکانیزم امنیتی‌ای به نام Cooper Vane استفاده کنند تا از باز شدن آن‌ها در حین پرواز جلوگیری شود.

تفاوت در طراحی درب‌های بار هواپیما

با این حال، اجرای این سیستم در ابتدا با مشکلاتی همراه بود. هواپیمای مک‌دانل داگلاس DC-10 بیش از همه با حوادث ناشی از خرابی درب بار شناخته می‌شود. در یکی از این حوادث، نقص طراحی باعث شد که یکی از هواپیماهای شرکت American Airlines در نزدیکی دیترویت تا مرز سقوط پیش برود. کمتر از دو سال بعد، حادثه‌ای مشابه اتفاق افتاد و در پی آن، پرواز ۹۸۱ ترکیش ایرلاینز سقوط کرد. این فجایع، در کنار حوادث دیگری مانند پرواز ۸۱۱ یونایتد ایرلاینز، منجر به اصلاحات جدی در طراحی درب‌های بیرونی محفظه بار شد. امروزه، این درب‌ها به‌اندازه درب‌های طراحی بدون نشت ایمن هستند.

سخن آخر

تلاش یک مسافر برای باز کردن درب هواپیما در حین پرواز، شرایط ترسناک و خطرناکی را برای مسافران ایجاد می‌کند. اما خوشبختانه، باز شدن درب و بروز یک فاجعه جزو پیامدهای محتمل این اقدام نیست. هواپیماهای امروزی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که چنین سناریویی عملاً غیرممکن است—و این نکته، نشان‌دهنده‌ی سطح بالای ایمنی در صنعت هواپیمایی مدرن محسوب می‌شود.

در واقع، پرواز در ارتفاع ۳۰ هزار پایی با سرعت بیش از ۸۰۰ کیلومتر در ساعت، ریسک‌های بالقوه‌ی بزرگی دارد. بنابراین، تولیدکنندگان هواپیما نهایت تلاش خود را به کار می‌برند تا این ریسک‌ها را به حداقل برسانند. قوانین فیزیک نیز چنین کاری را در شرایط فشار کامل داخل کابین غیرممکن می‌سازد. همین موضوع باعث شده است که درب‌های طراحی بدون نشت، تبدیل به راهکاری مؤثر برای پیشگیری از بروز خطرات احتمالی شوند. تنها نتیجه‌ی تلاش برای باز کردن درب در حین پرواز، دستبند و پیگرد قانونی برای آن مسافر خواهد بود.

منبع: روزیاتو