تخریب ادامه‌دار سنگ‌نگاره‌های ٩هزارساله
رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر همدان: ساخت جاده برگشت هگمتانه هنوز شروع نشده و از شهرداری خواسته‌ایم طرح مطالعاتی راکه بر لزوم ساخت این جاده تاکید می‌کند، ارایه بدهد هفته پیش گروهی از فعالان محیط‌زیست برای جلوگیری از ایجاد جاده برگشت همدان، تبدیل رودخانه هگمتانه به فاضلاب و از بین نرفتن محیط‌زیست منطقه زنجیرهای انسانی بستند از بین رفتن ٦ کیلومتر اراضی طبیعی، زمین‌خواری، نابودی ٥٠سنگ‌نگاره بازمانده پیش از تاریخ؛ منتقدان می‌گویند این نتیجه ساخت جاده برگشت امامزاده کوه (محسن) به حیدره است
مسئولان شهری همدان به ساخت جاده‌های غیر ضروری اصرار دارند: یک جاده از روی ٥٠ سنگ‌نگاره ٩هزارساله رد شده و اراضی طبیعی «امامزاده کوه» را صاحب شده و جاده دیگر قرار است درختان و صخره‌های طبیعی هگمتانه را از بین ببرد. ساخت جاده برگشت امامزاده کوه (محسن) به حیدره و همین‌طور جاده برگشت هگمتانه به عباس‌آباد فعالان میراث فرهنگی و محیط زیست همدان را نگران کرده، اما واکنشی از سوی اداره‌های محیط زیست و میراث فرهنگی این استان دیده نمی‌شود. هفته پیش گروهی از فعالان محیط زیست برای جلوگیری از ایجاد جاده برگشت همدان، تبدیل رودخانه هگمتانه به فاضلاب و از بین نرفتن محیط زیست منطقه حلقه‌ای انسانی بستند؛ هرچند این جاده از ١٠سال پیش قرار بود ساخته شود و هنوز یک مسیر خاکی نیمه‌کاره است. از طرف دیگر اعتراض‌ها به از بین بردن ٥٠ سنگ‌نگاره تاریخی هم به جایی نرسید و قرار است به‌زودی جاده برگشت امامزاده محسن به حیدره آسفالت شود و با خریداری بخشی از اراضی طبیعی برای عریض شدن این جاده، تعداد زیادی از درختان از بین برود و در عین حال، کسی درباره اینکه چرا به تخریب سنگ‌نگاره‌ها اهمیتی داده نشده و هنوز روی ٦٠ سنگ‌نگاره باقیمانده مستندنگاری صورت نگرفته، توضیحی ندارد.
یک؛جاده برگشت گنجنامه به عباس‌آباد
اوایل امسال ابراهيم مولوي، رئیس شورای شهر همدان گفت: «انجام مطالعات، بررسی میدانی و در نظر گرفتن مباحث زیست‌‌محیطی به متخصصان دانشگاه بوعلی سپرده شده و آنها کار را آغاز کرده‌اند.» مسئولان ارشد شهری به ساخت مسير برگشت جاده گنجنامه اصرار دارند و می‌گویند مسير گنجنامه به علت اينکه يک منطقه گردشگري و تاريخي است، حجم بالايي از ترافيک را متحمل مي‌شود. جاده فعلي گنجنامه کشش حجم ترافيک به‌ويژه در ايام اوج مسافر را ندارد و به همین دلیل تصميم گرفته شده که مسير برگشت گنجنامه به استخر عباس‌آباد منتقل شود. براساس این تصمیمات، بخش زيادي از اين طرح در خارج از محدوده شهر همدان است؛ مسير برگشت جاده گنجنامه از ابتداي جاده تويسرکان (تاريک‌دره) آغاز و به سمت تپه عباس‌آباد هدايت و با تقويت جاده فعلي به بلوار ارم ختم خواهد شد.
مسئولان شهری درباره این جاده که نخستین‌بار ١٠سال پیش ساختش آغاز و در نهایت متوقف شد، تبلیغات زیادی کرده‌اند. با این‌همه رضوان سلماسی، رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر همدان به «شهروند» می‌گوید هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده: «ساخت این جاده هنوز شروع نشده است. شورای شهر همدان هم از شهرداری خواسته تا حتما طرح مطالعاتی که بر لزوم ساخت این جاده تأکید می‌کند، ارایه بدهد. آنها در این طرح در عین حال باید پاسخ بدهند که آیا راه جایگزین دیگری برای کاهش ترافیک این محدوده وجود دارد یا خیر؟»
او ادامه می‌دهد: «علاوه بر این، درحال حاضر حتی مطالعات دانشگاه بوعلی هم درباره این موضوع شروع نشده است. قرار بود آنها شرح خدماتی بفرستند، اما هنوز چنین نشده و قراردادی نبسته‌اند. ما در جلسات شورا که اتفاقا با حضور دانشگاهیان و فعالان مدنی معترض به این طرح برگزار شد، به این موضوع پرداختیم. البته که نظرات این افراد در تصمیم‌گیری‌های شورا تأثیر دارد، اما همچنان منتظریم تا کار علمی دانشگاه بوعلی انجام شود و با قوت بیشتری درباره این مسأله تصمیم بگیریم.»
اما این‌طور که حسین زندی، فعال میراث فرهنگی استان همدان به «شهروند» می‌گوید، پیگیری مسئولان شهری برای این جاده‌سازی‌های بدون ضرورت ادامه دارد: «ساخت جاده برگشت گنجنامه از سمت تاریک‌دره به تپه عباس‌آباد، از دهه ٨٠ بدون اینکه مصوبه‌ای در میان باشد، با صخره‌برداری و مسطح کردن مسیر آغاز و در نهایت متوقف شد. اکنون این مسیر جاده‌ای نیمه‌کاره دارد اما از سال گذشته دوباره پیگیر ساخت آن شدند. حالا هم طرح مطالعاتی آن را به دانشگاه بوعلی سپرده‌اند. نکته اینجاست که با اینکه هنوز نه به دار است و نه به بار، مسئولان ارشد استان درباره ساخت جاده برگشت گنجنامه پیگیرند. اینکه در نبود طرح مطالعاتی و تأیید نشدن این طرح، بعضی مسئولان ازجمله نماینده این شهر برای این مسیر تبلیغ می‌کنند، سوال‌برانگیز است.»
هفته پیش گروهی از فعالان محیط زیست برای جلوگیری از ایجاد این جاده و حفاظت از محیط زیست منطقه زنجیرهای انسانی تشکیل دادند. زندی هم نتیجه چندین دهه تجربه تفرجگاه‌بودن گنجنامه بدون توجه به محیط زیست را این‌طور توضیح می‌دهد: «رودخانه گنجنامه که یکی از زیباترین رودها بود، به دلیل ساخت مراکز تجاری و درمانی در اطراف آن، به فاضلاب تبدیل شده و چاره‌ای برای جلوگیری از این کار نیندیشیده‌اند. علاوه بر این، جاده مورد نظر قرار است از لکه سبزی که در هگمتانه داریم، بگذرد. طرفداران ساخت این جاده پافشاری می‌کنند که «سعی می‌کنیم درختان کمتری قطع کنیم و به جای آن صخره‌ها را صاف کنیم» اما مگر صخره جزو طبیعت نیست؟ منطقه‌ای که قرار است جاده از آن بگذرد، برفگیر و بهمن‌گیر است و برداشتن صخره‌ها نتیجه‌ای ندارد جز شدت گرفتن این بهمن‌گیری و خطرات جانی برای مسافران.»
او درباره دلیل مخالفت با ساخت جاده برگشت گنجنامه چنین توضیحی دارد: «همین حالا هم یک مسیر رفت و برگشت به همدان وجود دارد و همین جاده‌ها درصورتی که برای کاهش ترافیک برنامه‌ریزی شود، جوابگوی نیاز مسافران این شهر است. از طرف دیگر، در کنار بسیاری از اهالی همدان که روزهای تعطیل به گنجنامه می‌آیند، زمان‌هایی مثل نوروز و اواخر شهریور، با آمدن مسافران شهرهای دیگر، این مسیر قفل می‌شود. درعین حال اطلاع‌رسانی درباره ترافیک این مسیر هیچ‌وقت به اندازه کافی انجام نمی‌شود و کسی به دنبال تعریف مسیرهای گردشگری جایگزین برای کاهش ترافیک این منطقه نیست.»
دو؛ جاده برگشت امامزاده کوه به حیدره
از بین‌رفتن ٦کیلومتر اراضی طبیعی، زمین‌خواری، نابودی ٥٠ سنگ‌نگاره بازمانده پیش از تاریخ، منتقدان می‌گویند این نتیجه ساخت جاده برگشت امامزاده کوه (محسن) به
حیدره است.
بیستم خرداد امسال خبر رسید که ۵۰ سنگ‌نگاره ارزشمند و نادر باستانی که سال پیش در کوهستان‌ها و اطراف روستای حیدره در استان همدان شناسایی شده بود، دلیل احداث جاده زیر تیغ لودرها رفتند و قطعه‌قطعه شدند. این اتفاق با احداث بخشی از جاده برگشت امامزاده کوه به روستای حیدره رخ داد. این سنگ‌نگاره‌ها که مشابه آنها در تیمره و گلپایگان وجود دارد، سه‌سال پیش با تلاش فعالان میراث فرهنگی کشف شدند، با نقش‌های بز، درخت و چلیپا که از نادرترین سنگ‌نگاره‌های همدان هستند و اگرچه وجود آنها می‌توانست مسیر گردشگری تازه‌ای برای همدان به وجود بیاورد اما تعداد زیادی از آنها در بی‌توجهی تخریب شد و ما بقی بدون مستندنگاری در کوه‌ها رها شدند.
ساخت جاده اما بی‌توجه به این رخدادها ادامه دارد. درحال حاضر اداره کل راه‌وشهرسازی نیز درحال ساخت جاده برگشت است که چهار کیلومتر آن آسفالت شده است؛ تپه به حیدره باید به صورت بلوار و دوطرفه شود.در این میان بعضی نمایندگان هم به ادامه این روند اصرار دارند. ازجمله حمیدرضا حاجی‌بابایی، نماینده مردم همدان و فامنین اوایل تیرماه امسال خبر داد که عملیات تبدیل مسیر امامزاده محسن(ع) به مسیر گردشگری که ١٠سال قبل در هیأت دولت مصوب شده بود، بعد از مدتی توقف، دوباره از سر گرفته شده است. تأکید این نماینده روی موضوع گردشگری درحالی است که تاکنون اندک توجهی به تخریب سنگ‌نگاره‌های تاریخی نداشته است. به گفته او، در این پروژه که یک‌میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد، بحث معارضان و زمین‌های زراعی مطرح است.
حسین زندی، فعال میراث فرهنگی که دو سال پیش برای نخستین‌بار سنگ‌نگاره‌های تاریخی امامزاده کوه را کشف کرده بود، درباره ساخت جاده برگشت امامزاده به حیدره می‌گوید: «بعد از کشف این سنگ‌نگاره‌ها در زمان ریاست زهرا احمدی‌پور به سازمان میراث فرهنگی، قرار شد ساخت این جاده که تخریب آثار تاریخی را در پی داشت، پیگیری شود. حتی رئیس سازمان هم از سنگ‌نگاره‌ها بازدید کرد. با این‌همه کار پیگیری به تغییر ریاست سازمان کشید و رها شد.»
به گفته او، با ساخت این جاده ٥٠ سنگ‌نگاره که باستان‌شناسان قدمتشان را ٧ تا ٩هزار‌سال اعلام کرده‌اند، تخریب شده و درحدود ٦٠ سنگ‌نگاره باقی مانده که ادامه ساخت جاده به معنی تخریب آنهاست. اینها همه درحالی است که سازمان میراث فرهنگی بعد از تغییرات مدیریتی به این موضوع توجهی نداشته و حتی هیچ‌گونه مطالعه و آزمایشی روی این آثار تاریخی انجام نگرفته است. شاید اگر تنها یکی از این آثار در گوشه‌ای از تهران پیدا می‌شد، واکنش مسئولان
متفاوت‌تر بود.
او ادامه می‌دهد: «تخریب این آثار فاجعه‌بار بود و آن زمان ما به مسأله محیط‌زیست توجهی نداشتیم که اراضی منابع طبیعی هم با ساخت این جاده در معرض خطر است. این زمین‌ها به زودی واگذار خواهد شد و این واگذاری یک رانت‌خواری بزرگ است و نمی‌دانیم چه کسی از آن سود می‌برد. واقعیت این است که ساخت این جاده ضرورتی ندارد، چراکه جاده دیگری برای این مسیر وجود دارد که از دل چهار روستا می‌گذرد و می‌توانستند چاره را در عریض‌کردن همین جاده ببینند و درعوض عبور مسافران امامزاده کوه، از حضور گردشگران در روستاها سود ببرند اما با این تصمیمات نشان دادند که به فکر مردم نیستند. علاوه بر این، دره ماوشان، یکی از زیباترین آثار طبیعی هم با عبور این جاده در خطر افتاده است.» به گفته این فعال محیط‌زیست و میراث فرهنگی جاده امامزاده کوه به حیدره، اکنون درحال احداث است و هنوز آسفالت نشده. مسئولان درحال راضی‌کردن مالکان برای گرفتن اراضی این مسیرند تا درختان را از بین ببرند و جاده را عریض کنند.
یک؛جاده برگشت گنجنامه به عباس‌آباد
اوایل امسال ابراهيم مولوي، رئیس شورای شهر همدان گفت: «انجام مطالعات، بررسی میدانی و در نظر گرفتن مباحث زیست‌‌محیطی به متخصصان دانشگاه بوعلی سپرده شده و آنها کار را آغاز کرده‌اند.» مسئولان ارشد شهری به ساخت مسير برگشت جاده گنجنامه اصرار دارند و می‌گویند مسير گنجنامه به علت اينکه يک منطقه گردشگري و تاريخي است، حجم بالايي از ترافيک را متحمل مي‌شود. جاده فعلي گنجنامه کشش حجم ترافيک به‌ويژه در ايام اوج مسافر را ندارد و به همین دلیل تصميم گرفته شده که مسير برگشت گنجنامه به استخر عباس‌آباد منتقل شود. براساس این تصمیمات، بخش زيادي از اين طرح در خارج از محدوده شهر همدان است؛ مسير برگشت جاده گنجنامه از ابتداي جاده تويسرکان (تاريک‌دره) آغاز و به سمت تپه عباس‌آباد هدايت و با تقويت جاده فعلي به بلوار ارم ختم خواهد شد.
مسئولان شهری درباره این جاده که نخستین‌بار ١٠سال پیش ساختش آغاز و در نهایت متوقف شد، تبلیغات زیادی کرده‌اند. با این‌همه رضوان سلماسی، رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر همدان به «شهروند» می‌گوید هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده: «ساخت این جاده هنوز شروع نشده است. شورای شهر همدان هم از شهرداری خواسته تا حتما طرح مطالعاتی که بر لزوم ساخت این جاده تأکید می‌کند، ارایه بدهد. آنها در این طرح در عین حال باید پاسخ بدهند که آیا راه جایگزین دیگری برای کاهش ترافیک این محدوده وجود دارد یا خیر؟»
او ادامه می‌دهد: «علاوه بر این، درحال حاضر حتی مطالعات دانشگاه بوعلی هم درباره این موضوع شروع نشده است. قرار بود آنها شرح خدماتی بفرستند، اما هنوز چنین نشده و قراردادی نبسته‌اند. ما در جلسات شورا که اتفاقا با حضور دانشگاهیان و فعالان مدنی معترض به این طرح برگزار شد، به این موضوع پرداختیم. البته که نظرات این افراد در تصمیم‌گیری‌های شورا تأثیر دارد، اما همچنان منتظریم تا کار علمی دانشگاه بوعلی انجام شود و با قوت بیشتری درباره این مسأله تصمیم بگیریم.»
اما این‌طور که حسین زندی، فعال میراث فرهنگی استان همدان به «شهروند» می‌گوید، پیگیری مسئولان شهری برای این جاده‌سازی‌های بدون ضرورت ادامه دارد: «ساخت جاده برگشت گنجنامه از سمت تاریک‌دره به تپه عباس‌آباد، از دهه ٨٠ بدون اینکه مصوبه‌ای در میان باشد، با صخره‌برداری و مسطح کردن مسیر آغاز و در نهایت متوقف شد. اکنون این مسیر جاده‌ای نیمه‌کاره دارد اما از سال گذشته دوباره پیگیر ساخت آن شدند. حالا هم طرح مطالعاتی آن را به دانشگاه بوعلی سپرده‌اند. نکته اینجاست که با اینکه هنوز نه به دار است و نه به بار، مسئولان ارشد استان درباره ساخت جاده برگشت گنجنامه پیگیرند. اینکه در نبود طرح مطالعاتی و تأیید نشدن این طرح، بعضی مسئولان ازجمله نماینده این شهر برای این مسیر تبلیغ می‌کنند، سوال‌برانگیز است.»
هفته پیش گروهی از فعالان محیط زیست برای جلوگیری از ایجاد این جاده و حفاظت از محیط زیست منطقه زنجیرهای انسانی تشکیل دادند. زندی هم نتیجه چندین دهه تجربه تفرجگاه‌بودن گنجنامه بدون توجه به محیط زیست را این‌طور توضیح می‌دهد: «رودخانه گنجنامه که یکی از زیباترین رودها بود، به دلیل ساخت مراکز تجاری و درمانی در اطراف آن، به فاضلاب تبدیل شده و چاره‌ای برای جلوگیری از این کار نیندیشیده‌اند. علاوه بر این، جاده مورد نظر قرار است از لکه سبزی که در هگمتانه داریم، بگذرد. طرفداران ساخت این جاده پافشاری می‌کنند که «سعی می‌کنیم درختان کمتری قطع کنیم و به جای آن صخره‌ها را صاف کنیم» اما مگر صخره جزو طبیعت نیست؟ منطقه‌ای که قرار است جاده از آن بگذرد، برفگیر و بهمن‌گیر است و برداشتن صخره‌ها نتیجه‌ای ندارد جز شدت گرفتن این بهمن‌گیری و خطرات جانی برای مسافران.»
او درباره دلیل مخالفت با ساخت جاده برگشت گنجنامه چنین توضیحی دارد: «همین حالا هم یک مسیر رفت و برگشت به همدان وجود دارد و همین جاده‌ها درصورتی که برای کاهش ترافیک برنامه‌ریزی شود، جوابگوی نیاز مسافران این شهر است. از طرف دیگر، در کنار بسیاری از اهالی همدان که روزهای تعطیل به گنجنامه می‌آیند، زمان‌هایی مثل نوروز و اواخر شهریور، با آمدن مسافران شهرهای دیگر، این مسیر قفل می‌شود. درعین حال اطلاع‌رسانی درباره ترافیک این مسیر هیچ‌وقت به اندازه کافی انجام نمی‌شود و کسی به دنبال تعریف مسیرهای گردشگری جایگزین برای کاهش ترافیک این منطقه نیست.»
دو؛ جاده برگشت امامزاده کوه به حیدره
از بین‌رفتن ٦کیلومتر اراضی طبیعی، زمین‌خواری، نابودی ٥٠ سنگ‌نگاره بازمانده پیش از تاریخ، منتقدان می‌گویند این نتیجه ساخت جاده برگشت امامزاده کوه (محسن) به
حیدره است.
بیستم خرداد امسال خبر رسید که ۵۰ سنگ‌نگاره ارزشمند و نادر باستانی که سال پیش در کوهستان‌ها و اطراف روستای حیدره در استان همدان شناسایی شده بود، دلیل احداث جاده زیر تیغ لودرها رفتند و قطعه‌قطعه شدند. این اتفاق با احداث بخشی از جاده برگشت امامزاده کوه به روستای حیدره رخ داد. این سنگ‌نگاره‌ها که مشابه آنها در تیمره و گلپایگان وجود دارد، سه‌سال پیش با تلاش فعالان میراث فرهنگی کشف شدند، با نقش‌های بز، درخت و چلیپا که از نادرترین سنگ‌نگاره‌های همدان هستند و اگرچه وجود آنها می‌توانست مسیر گردشگری تازه‌ای برای همدان به وجود بیاورد اما تعداد زیادی از آنها در بی‌توجهی تخریب شد و ما بقی بدون مستندنگاری در کوه‌ها رها شدند.
ساخت جاده اما بی‌توجه به این رخدادها ادامه دارد. درحال حاضر اداره کل راه‌وشهرسازی نیز درحال ساخت جاده برگشت است که چهار کیلومتر آن آسفالت شده است؛ تپه به حیدره باید به صورت بلوار و دوطرفه شود.در این میان بعضی نمایندگان هم به ادامه این روند اصرار دارند. ازجمله حمیدرضا حاجی‌بابایی، نماینده مردم همدان و فامنین اوایل تیرماه امسال خبر داد که عملیات تبدیل مسیر امامزاده محسن(ع) به مسیر گردشگری که ١٠سال قبل در هیأت دولت مصوب شده بود، بعد از مدتی توقف، دوباره از سر گرفته شده است. تأکید این نماینده روی موضوع گردشگری درحالی است که تاکنون اندک توجهی به تخریب سنگ‌نگاره‌های تاریخی نداشته است. به گفته او، در این پروژه که یک‌میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد، بحث معارضان و زمین‌های زراعی مطرح است.
حسین زندی، فعال میراث فرهنگی که دو سال پیش برای نخستین‌بار سنگ‌نگاره‌های تاریخی امامزاده کوه را کشف کرده بود، درباره ساخت جاده برگشت امامزاده به حیدره می‌گوید: «بعد از کشف این سنگ‌نگاره‌ها در زمان ریاست زهرا احمدی‌پور به سازمان میراث فرهنگی، قرار شد ساخت این جاده که تخریب آثار تاریخی را در پی داشت، پیگیری شود. حتی رئیس سازمان هم از سنگ‌نگاره‌ها بازدید کرد. با این‌همه کار پیگیری به تغییر ریاست سازمان کشید و رها شد.»
به گفته او، با ساخت این جاده ٥٠ سنگ‌نگاره که باستان‌شناسان قدمتشان را ٧ تا ٩هزار‌سال اعلام کرده‌اند، تخریب شده و درحدود ٦٠ سنگ‌نگاره باقی مانده که ادامه ساخت جاده به معنی تخریب آنهاست. اینها همه درحالی است که سازمان میراث فرهنگی بعد از تغییرات مدیریتی به این موضوع توجهی نداشته و حتی هیچ‌گونه مطالعه و آزمایشی روی این آثار تاریخی انجام نگرفته است. شاید اگر تنها یکی از این آثار در گوشه‌ای از تهران پیدا می‌شد، واکنش مسئولان
متفاوت‌تر بود.
او ادامه می‌دهد: «تخریب این آثار فاجعه‌بار بود و آن زمان ما به مسأله محیط‌زیست توجهی نداشتیم که اراضی منابع طبیعی هم با ساخت این جاده در معرض خطر است. این زمین‌ها به زودی واگذار خواهد شد و این واگذاری یک رانت‌خواری بزرگ است و نمی‌دانیم چه کسی از آن سود می‌برد. واقعیت این است که ساخت این جاده ضرورتی ندارد، چراکه جاده دیگری برای این مسیر وجود دارد که از دل چهار روستا می‌گذرد و می‌توانستند چاره را در عریض‌کردن همین جاده ببینند و درعوض عبور مسافران امامزاده کوه، از حضور گردشگران در روستاها سود ببرند اما با این تصمیمات نشان دادند که به فکر مردم نیستند. علاوه بر این، دره ماوشان، یکی از زیباترین آثار طبیعی هم با عبور این جاده در خطر افتاده است.» به گفته این فعال محیط‌زیست و میراث فرهنگی جاده امامزاده کوه به حیدره، اکنون درحال احداث است و هنوز آسفالت نشده. مسئولان درحال راضی‌کردن مالکان برای گرفتن اراضی این مسیرند تا درختان را از بین ببرند و جاده را عریض کنند.