ماجرای یک کشف باستان‌شناسی بی‌نظیر؛ شاهزاده‌ای که در کفنی از یشم و طلا دفن شده بود

فرادید| یافتن گورهای سلطنتی دست‌نخورده کار آسانی نیست. با این حال، سال ۱۹۶۸ بر حسب تصادف سربازان به آرامگاه خانوادگی شاهزاده و شاهدختی از دودمان «هان» برخوردند که کاملاً سالم و دست‌نخورده بود. این گورها که پر از گورنهاده‌هایی برای خدمت به متوفیان در جهان پس از مرگ بودند، هرکسی را شگفت‌زده می‌کردند. 

به گزارش فرادید، در منطقه «مان‌چِنگ»، حدود ۱۹۰ کیلومتری جنوب پکن، کوه «لینگ‌شان» قرار دارد. بیش از ۲۰۰۰ سال پیش، هزاران تُن سنگ از دامنه شرقی این کوه بیرون کشیده شدند تا آرامگاه‌های پیچیده‌ای برای یک زوج اشرافی ساخته شود: لیو شِنگ، شاهزاده‌ی ژونگ‌شان و همسرش «دو وان». 

این گورها به‌شکل معجزه‌آسایی بیش از دو هزاره دست‌نخورده باقی ماندند و کشف آن‌ها در دهه ۱۹۶۰ نه‌تنها به خاطر مهندسی‌شان، بلکه به‌دلیل گنجینه‌های خیره‌کننده‌ای که در خود داشتند، باستان‌شناسان را شگفت‌زده کردند. اجساد این زوج در کفن‌هایی از جنس یشم پیچیده شده بودند که امروزه از گرانبهاترین گنجینه‌های ملی چین به شمار می‌روند. 

فرمانروای شمال

پدر لیو شِنگ، جینگ دی، ششمین امپراتور دودمان هان بود؛ دومین سلسله امپراتوری چین که از سال ۲۰۶ پیش از میلاد تا ۲۲۰ میلادی حکومت می‌کرد. سال ۱۵۴ پیش از میلاد در واکنش به شورش‌ها، جینگ دی پسرش لیو شِنگ را برای اعمال حاکمیت بر منطقه مرزی ژونگ‌شان در شمال شرقی امپراتوری فرستاد. 

ساخت دو آرامگاه سلطنتی سنگیِ شبیه به‌هم، چه‌بسا اندکی پس از به قدرت رسیدن لیو شِنگ آغاز شد. ساخت این گورها دهه‌ها زمان و هزینه‌ای بسیار زیاد نیاز داشت. وقتی لیو شِنگ در سال ۱۱۳ پیش از میلاد و دو وان حدود سال ۱۰۴ پیش از میلاد درگذشتند، این آرامگاه‌های مجلل آماده بودند. هر دو تونل با دیوارهای آجری و مهر و موم فلزی بسته شدند تا از تخریب آن‌ها جلوگیری شود. 

کشفی انقلابی

در حالی که بسیاری از آرامگاه‌های اشرافی دودمان هان به‌دست غارتگران آسیب دیده بودند، اما اقدامات حفاظتی خاص در گورهای مان‌چنگ به شکل خارق‌العاده‌ای مؤثر بود. در ژوئن ۱۹۶۸، زمان حکومت آهنین مائو زِدونگ، یک واحد ارتش در استان هِبِی در حال حفاری برای ساخت پناهگاه ضدهوایی بود که بر حسب تصادف یک دیوار سنگی را شکست و به محفظه‌ای تدفینی برخورد کرد. 

این کشف در اوج «انقلاب فرهنگی» مائو رخ داد، دوره‌ای مملو از خشونت علیه عناصر به‌اصطلاح «بورژوا» که بیشتر به قتل و تحقیر عمومی نخبگان علمی منجر می‌شد. 

در این فضای ترس و بی‌اعتمادی، بیشتر پژوهش‌های علمی متوقف شده بود، اما پروژه‌های باستان‌شناسی اضطراری اجازه فعالیت داشتند. بنیاد باستان‌شناسی آکادمی علوم پکن خیلی زود گروهی تشکیل داد و بررسی آغاز شد. طولی نکشید که آن‌ها تأیید کردند محل کشف‌شده یک آرامگاه باستانی است. هیجانات وقتی اوج گرفت که روشن شد دومین آرامگاه در فاصله‌ی اندکی از اولی قرار دارد. 

هنر و تبلیغ

ساعت آبی که در آرامگاه لیو شنگ در مان‌چنگ کشف شد، قرن دوم پیش از میلاد

چراغ برنزی با خروجی دود تعبیه‌شده از آرامگاه لیو شنگ

بازسازی آرامگاه شاهزاده لیو شِنگ در مانچنگ، مربوط به قرن دوم پیش از میلاد. آرامگاه همسر او، دو وان دارای ساختاری مشابه است. 

در تالار اصلی آرامگاه لیو شنگ، دو صندلی خالی با سایبان‌های ابریشمی قرار داشتند که اطراف آن‌ها با کوزه‌ها و مجسمه‌های تدفینی تزئین شده بود. این صحنه، بازسازی آیینی است که حضور شاهزاده و شاهدخت را تداعی می‌کرد. اتاق تدفین سنگی، آخرین بخش این کاخ جاودانه، مکانی بود که گمان می‌رفت متوفی در آن به جاودانگی دست می‌یابد. 

گورنهاده‌های سلطنتی

در این قطعه برنزی از آرامگاه دو وان، یک خرس پاهایش را از هم باز کرده و بالای یک پرنده ایستاده است. 

این پلنگ برنزی با تزئین طلا، نقره و سنگ‌های سخت، بخشی از وزنه‌هایی برای نگه‌داشتن حصیرهای سلطنتی بوده است. 

عودسوز برنزی به شکل کوه مقدس در دستان یک موجود خیالی

مترجم: زهرا ذوالقدر