شبنامه‌ها چگونه نوآوری را ترور کردند؟
روایت آرمندهی و محمدی از زخم‌های امنیتی اکوسیستم استارتاپی ایران
وقتی نخبگان فناوری به جای ساختن آینده، درگیر دفاع از خود در برابر اتهام‌های بی‌نام و نشان می‌شوند، دیگر نوآوری مفهومی ندارد. در روزهایی که می‌توانست به نام پیشرفت فناوری و توسعه اقتصاد دیجیتال ثبت شود، واژه‌ای فراموش‌نشدنی دوباره سر زبان‌ها افتاده است: شبنامه.
در هفته‌ای که گذشت، چند پست لینکدینی از چهره‌های برجسته اکوسیستم نوآوری ایران، از جمله حسام آرمندهی، بنیان‌گذار گروه هزاردستان، و حمید محمدی، هم‌بنیان‌گذار دیجی‌کالا، فضای شبکه‌های اجتماعی و محافل تخصصی را تحت تأثیر قرار داد. این نوشته‌ها با محوریت آسیب‌هایی که «شبنامه‌ها» به بدنه نوآوری کشور وارد کرده‌اند، نه فقط تلنگری جدی بودند، بلکه زنگ خطری برای آینده اقتصاد دیجیتال ایران نیز محسوب می‌شوند.
از رشد تا رکود؛ روایت آرمندهی از فروپاشی اعتماد
آرمندهی در پست خود نوشت:
«سال‌های نه‌چندان دور، ایران در حوزه استارتاپ‌ها در منطقه بی‌رقیب بود... اما یک جریان، همه‌چیز را تغییر داد: شبنامه.»
او با اشاره به امنیتی‌سازی پنهان و بی‌هویت فضای دیجیتال کشور، از تأثیر مستقیم این فضا بر مهاجرت نخبگان، توقف سرمایه‌گذاری‌ها، و فروپاشی تیم‌ها سخن گفت. تجربه او از ساخت دیوار، کافه‌بازار و بلد، به گفته خودش با دیوار بلندی از بی‌اعتمادی روبه‌رو شده است.
محمدی: شبنامه‌ها، حمله مغول نوین به نوآوری
حمید محمدی نیز با لحنی تند نوشت:
«اگه چند دهه بعد به این اتفاقات نگاه کنیم، تاثیر شبنامه‌ها روی آینده ایران مثل حمله مغول خواهد بود.»
او معتقد است رفتارهایی چون تخریب سیستماتیک بدون سند، باعث شده بسیاری از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی قید اکوسیستم ایران را بزنند. محمدی هشدار داد که سکوت در برابر این رفتارها، به قیمت از دست رفتن نخبگان تمام خواهد شد.
سکوتی که به قیمت آینده تمام می‌شود
شایان شلیله، فعال رسانه‌ای و کارآفرین باسابقه نیز نوشت:
«شبنامه واقعاً داستان پیچیده‌ای بود؛ ترکیبی از ناآگاهی و رقابت ناسالم. برخی تحلیل‌ها چنان بی‌ربط بود که آدم حیرت می‌کرد.»
در همین حال، حسین خضلی، فعال بازار سرمایه، از مقامات مسئول خواست که به جای سکوت، موضع‌گیری شفاف داشته باشند:
«در این موارد، رئیس‌جمهور و معاون علمی باید صریح و قاطع موضع بگیرند.»
چرا شبنامه‌ها هنوز متوقف نشده‌اند؟
یکی از سوالات کلیدی جامعه فناوری این است: چه‌کسی پشت این پروژه‌هاست؟
تا امروز هیچ نهاد یا فردی مسئولیت این جریان‌ها را نپذیرفته و هیچ محاکمه یا پیگیری قضایی در کار نبوده است.
جمع‌بندی: این فقط داستان اتهام‌سازی نیست
موضوع شبنامه‌ها، تنها درباره اتهام نیست؛ درباره فرصت‌سوزی بزرگ ملی است. درباره اقتصادی که می‌توانست ایران را از بحران‌ها نجات دهد اما قربانی سایه‌ای شد که هرگز شفاف نشد.