«پرندۀ فیلی»؛ جانور غول‌پیکری که تا هزار سال قبل در ماداگاسکار زندگی می‌کرد

فرادید| با وزن بیش از ۹۰۰ کیلوگرم و قد حدود ۳ متر، تنها یک نگاه به این حیوان باشکوه ممکن بود این خیال را در ذهن شما ایجاد کند که یک دایناسور است. اما برخلاف دایناسورها که قبل از قدم گذاشتن انسان بر روی زمین منقرض شده بودند، انسان‌های ساکن ماداگاسکار با این پرندگان برخورد داشتند، آن هم تا حدود سال ۱۰۰۰ میلادی که این پرندگان منقرض شدند. 

به گزارش فرادید، پرنده‌ی فیل‌مانند با نام علمی ای‌پی‌اورنیس ماکسیموس (Aepyornis maximus)، عضوی از گروه «بی‌تیغه‌ها» بود؛ دسته‌ای از پرندگان که شامل شترمرغ، شترمرغ استرالیایی و کیوی نیز می‌شود. 

اما پرنده‌ی فیل‌مانند حتی در قیاس با شترمرغ که بزرگ‌ترین پرنده زنده‌ی حال حاضر است، بسیار بزرگ‌تر بود. با پاهای بسیار بزرگ و بدن تنومند، این پرنده برای قدرت ساخته شده بود، نه سرعت، توانایی پرواز نداشت اما نیازی هم به آن نداشت. با توجه به کم بودن شکارچیان طبیعی در ماداگاسکار، این پرنده هزاران سال بر جنگل‌ها و دشت‌های جزیره حکمرانی می‌کرد. 

تخم پرنده‌ی فیل‌مانند (چپ) کنار تخم مرغ معمولی (راست) 

میراث مدرن یک غول از یاد رفته

امروزه، پرنده‌ی فیل‌مانند فقط در قالب افسانه‌ها، استخوان‌ها و گاه‌به‌گاه یک تخم در موزه‌ها زنده است. 

این پرنده الهام‌بخش داستان‌های خیالی هم شده: مارکو پولو از پرنده‌هایی بزرگ در ماداگاسکار نوشته بود که قادر بودند فیل‌ها را بلند کنند که چه‌بسا برداشتی تحریف‌شده از افسانه‌ی پرنده‌ی فیل‌مانند بوده است. این داستان‌ها بعدها به افسانه‌ی «رخ»، پرنده‌ی غول‌پیکر در اسطوره‌شناسی خاورمیانه دامن زدند. 

دانشمندان در حال مطالعه بقایای پرنده‌ی فیل‌مانند هستند تا درک بهتری از زیست‌بوم ماقبل‌تاریخی ماداگاسکار و پیامدهای تغییرات سریع محیط‌زیستی ناشی از انسان به دست آورند. داستان آن‌ها هشداری روشن است: حتی نیرومندترین موجودات نیز در برابر فشارهای تخریب زیستگاه و بهره‌برداری بیش‌ازحد دوام نمی‌آورند. 

با این حال، حس شگفتی و هیبت نسبت به این موجودات همچنان پابرجاست. تخم‌های آن‌ها مورد علاقه‌ی مجموعه‌داران و پژوهشگران است. استخوان‌هایشان همچنان داده‌های تازه‌ای درباره‌ی تنوع زیستی باستانی فاش می‌کند و تصویرشان (عظیم، مرموز و منقرض) یادآور شکنندگی زندگی در جزایر است، جایی که تکامل اغلب دیوانه‌وار پیش می‌رود، اما همیشه نمی‌تواند از حضور انسان پیشی بگیرد.

مترجم: زهرا ذوالقدر