رقابت نفسگیر زنجیره‌ای‌ها در بازار فروش
خواهد شد.
فروشگاههای زنجیرهای از کی به ایران آمدند؟
از نخستین نسل فروشگاههای زنجیرهای بیش از ٧٠ سال می‌گذرد؛ فروشگاه سپه ٧٠ سال پیش در تهران افتتاح و فعالیت خود را آغاز کرد. و با گذشت زمان فروشگاههای دیگری چون؛ رفاه، شهروند، افق کوروش، هایپر می و بسیاری دیگر در زمره بهترین فروشگاههای زنجیرهای قرار گرفتند به گونه‌ای که مردم در یک روز تعطیل خود می‌توانند از این فروشگاه‌ها تمامی اقلام مورد نیاز خود را تهیه کنند. البته برخی از این فروشگاه‌ها خود را با تکنولوژی سازگار کرده تا بتوانند در این عرصه همواره پیشتاز باشند. آن چه در پی می‌خوانید گریزی به چگونگی توسعه و عملکرد این فروشگاه‌ها است.
هر کدام چند شعبه دارد؟
فروشگاه رفاه با ٢١٤ فروشگاه در سراسر کشور در حال فعالیت است. این فروشگاه بیشترین اقلامی که در رده تخفیف قرار می‌دهد کالاهای اساسی و سبد خانوار است. فروشگاه زنجیرهای کوروش از دیگر فروشگاه‌هایی است که در حال حاضر از سکانداران فروشگاههای زنجیرهای به شمار می‌آید و هم اکنون بیش از ٨٠٠ شعبه در سراسر کشور دارد که به مشتریان خدمات مورد نیاز را ارایه می‌دهد. شهروند هم از فروشگاههای پیشرو در این عرصه به شمار می‌آید به طوری که بیش از سه دهه در حال فعالیت است، و هنوز مراجعان خود را دارد. این فروشگاه ٣٧ شعبه در سطح شهرتهران دارد و توانسته با ٢٥ هزار قلم کالا در صدر فروشگاههای تامین کننده مایحتاج زندگی قرار بگیرد. البته در این میان فروشگاههای نوپایی هم وجود دارد که در میان مردم جایگاه خوبی به خود اختصاص داده‌اند. به عنوان مثال فروشگاههای هایپر می و اوشانگ که تا حد زیادی توانسته‌اند محبوبیت بسزایی در میان مردم به دست آورند. آن هم فروشگاهی چون هایپر می با ١٥ شعبه سراسری و ٢٠ هزار قلم کالا.
چرا قیمت اجناس فروشگاههای زنجیرهای کمتر است
شاید تا به حال به این نکته توجه نکرده باشید، شاید هم از خود پرسیده باشید چرا قیمت کالایی در فروشگاههای زنجیرهای ارزان‌تر از سوپر مارکت‌هاست، اما به این موضوع توجه نداریم که فروشگاههای زنجیرهای دست دلال‌ها را از بازار کوتاه می‌کنند. چرا که با حذف هزینه‌های زاید از قیمت تمام‌شده کالا، امکان عرضه کالا با قیمت مناسب‌تر به مشتریان در فروشگاههای زنجیرهای فراهم می‌شود که این امر در مقیاس کلان اقتصادی به افزایش تقاضای مؤثر در جامعه و سرانه خانوار منجر خواهد شد. شاید برای همین است که فروشگاه‌هایی چون شهروند، اوشانگ(هفت)، هایپر می، رفاه و بسیاری دیگر از فروشگاههای زنجیرهای به صورت دوره‌ای تخفیف‌هایی را به مشتریان ارایه می‌دهند.
تخفیف دوره‌ای
معمولا فروشگاههای زنجیرهای به صورت دوره‌ای تخفیفهای ویژه‌ای قرار می‌دهند و از ١٠ درصد شروع می‌شود و تا ٨٠ درصد هم به چشم می‌خورد. اما آیا این تخفیف‌ها به صورت همزمان است و با یکدیگر تداخل ندارد؟ حق انتخاب را از مشتری نمی‌گیرد؟ و در نهایت تخفیف ویژه‌ای باعث کسادی فروشگاههای دیگر نمی‌شود؟ «تخفیفهای ارایه شده توسط فروشگاههای زنجیرهای به صورت دوره‌ای و هماهنگ شده است.» این را یکی از مسئولان فروشگاه هایپر می به «شهروند» می‌گوید. او در ادامه توضیح می‌دهد هر فروشگاه بنا به سیاست‌هایی که دارد درصد تخفیف خود را تعیین می‌کند، البته تخفیفی که شرکت‌های ارایه‌دهنده کالا می‌گذارند را هم نباید نادیده گرفت.
فروشگاههای زنجیرهای چه کالاهایی می‌فروشند؟
فروشگاههای زنجیرهای در ایران ممکن است تمامی کالاهای مورد نیاز خانوار را عرضه یا اینکه براساس نیازسنجی محله‌ای کالاهای خاصی را تأمین کنند؛ به عنوان مثال برخی فروشگاههای زنجیرهای در محله‌هایی که به بازارهای اصلی کالاهای دیجیتال دور هستند، حتی لپ‌تاپ و موبایل را هم در سبد کالاهای خود آورده‌اند یا برخی فروشگاه‌ها تنها به فروش یک کالای خاص اقدام می‌کنند مثل هاکوپیان یا ماکسیم که شعب آن تنها به فروش پوشاک اختصاص دارد. فروشگاه شهروند هم همین رویه را دارد و در برخی از شعب خود که متقاضی برای اجناس داشته باشد اجناس لوکس و گرانقیمت حتی لپ تاپ و گوشی را ارایه می‌دهد. این در حالیست که دیگر فروشگاه‌ها چنین رویه‌ای ندارند و بیشتر به اقلام اصلی مشتریان می‌پردازند.
شهروند سکاندار تخفیف
با گشت‌و‌گذاری در فروشگاههای زنجیرهای متوجه این مهم می‌شویم که شهروند در صدر تخفیفهای اقلام اساسی برای شهروندان قرار دارد چرا که در برخی از اجناس تا ٨٠ درصد تخفیف هم دیده شده. اما فروشگاه‌هایی چون؛ افق کوروش، هایپرمی، اوشانگ(هفت) و.... نهایت تخفیفی که دارند ٦٠ درصد است. اما ارایه این تخفیفات چه رویه‌ای دارد؟ بیشتر در چه زمانی چنین تخفیفاتی ارایه می‌شود؟ مدیر یکی از شعب هایپر می به «شهروند» می‌گوید:«اگر چه تخفیفات دوره‌ای وجود دارد، اما معمولا در آخر ماه تخفیفهای ویژه‌ای را هم در نظر می‌گیریم.» اما اینکه چنین تخفیف‌هایی مشمول همه کالاهاست جای سوال دارد. او در ادامه توضیح داد:« چنین تخفیف‌هایی تنها برای سبد خانواردر نظر گرفته می‌شود. اما تخفیفهای سالیانه مشمول اقلام دیگر هم می‌شود.»
قیمت کم، فروش سریع و زیاد
فروشگاههای زنجیرهای معمولا با هدف فراهم‌کردن کالاهای ارزان‌قیمت برای مشتری شروع به کار می‌کنند. آنها کمترین تعداد فروشنده مورد نیاز را استخدام می‌کنند و در نتیجه می‌توان فروشگاههای زنجیره ای را با کمترین هزینه اداره کرد. فروشگاههای زنجیرهای می‌توانند کسب سود بیشتر را پیش‌بینی کنند، چرا که آنها در حجم بالا خرید می‌کنند و در حجم پایین می‌فروشند. علاوه بر این آنها هزینه اداره بسیار کمی دارند و خدمات رایگان به مشتری ارایه نمی‌دهند.
در نتیجه به طور خودکار سود بیشتری به دست می‌آورند. شاید برای همین است که با سرعت بیشتری محصولات خود را به فروش می‌رسانند. با وجود اینکه برخی بر این باورند که بیش از ٩٠ درصد کالاهایی که در برخی فروشگاههای زنجیرهای عرضه می‌شوند، کالای تولید داخل و ایرانی است. در واقع تاکنون فروشگاههای زنجیرهای کشور در بحث حمایت از تولیدات داخلی کمک شایانی به دولت داشتند. فروشگاههای زنجیرهای با حمایت از تولیدکنندگان داخلی و تولیدات ایرانی و همچنین اشتغال پایدار نقش بسزایی در تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی ایفا کردند. اما کارکنان فروشگاه اوشانگ ، هایپر می و حتی شهروند همه بر این موضوع اتفاق نظر دارند و می‌گویند:«تناسب کالای داخلی و وارداتی ٦٠ به ٤٠ است، چرا که بیشتر اجناس موجود در بازار وارداتی هستند. »
مزایای فروشگاههای زنجیرهای
فروشگاههای زنجیرهای و مدرن جاذبه‌های بسیاری برای مردم و مصرف‌کنندگان دارند زیرا در محیطی امن و مطبوع افراد به مایحتاج خود دسترسی پیدا می‌کنند، لذا جامعه عظیمی از مصرف‌کنندگان به جهت قیمت مناسب این فروشگاه‌ها، تمایل به استفاده از این نوع خرده‌فروشی‌ها دارند و طبیعتا تقاضا برای این نوع خرده‌فروشی‌های مدرن افزایش پیدا می‌کند.
معمولا قیمت تمام شده در فروشگاههای زنجیرهای به جهت خرید انبوه و عمده از تولیدکنندگان بسیار پایین است و در نتیجه کالاها را با قیمت کمتر و با تخفیف بیشتری می‌توانند به دست مشتری نهایی برسانند که این موضوع هم به نفع مردم است و هم در نهایت منجر به رفاه عمومی خواهد می‌شود. البته نباید از نظر دور داشت که این فروشگاه‌ها در برهه‌ای از زمان و به صورت دوره‌ای تخفیفهای ویژه‌ای در اختیار مشتریان قرار می‌دهند که خرید از آنها مزید بر علت شده است. همچنین باید توجه داشت که مقولات گفته شده تنها مزایای فروشگاههای زنجیرهای به شمار نمی آید بلکه ؛ تنوع کالا، زمان آزاد و آزادی در انتخاب، کاهش هزینه‌های تردد درون‌شهری، صرفه‌‌جویی در زمان خرید شهروندان، کاهش حجم ترافیک، کاهش آلودگی‌های محیط‌زیست و همچنین سهولت نظارت دولت بر عملکرد بخش خرده‌فروشی، از دیگر مزایای فروشگاههای زنجیرهای است که باید به آن توجه داشت.