راز خودروهای خوابیده
در شرایطی که گرانی خودرو موجب بروز شایعات گسترده‌ای درباره احتکار از سوی خودروسازان یا کاهش عامدانه تولید از جانب آنها شده، انتشار اخبار متناقض همچون آنچه در یکی دو روز اخیر پخش شد، بخوبی نشانگر نابسامانی و بی‌تصمیمی دستگاه‌های دولتی است.
گویا این‌که برخی کارشناسان می‌گفتند برخی مسئولان دولتی به درد دوران جنگ اقتصادی نمی‌خورند، درست گفته‌اند.
موضوعی که در یک ماه اخیر نقل همه محافل از تاکسی تا مهمانی‌های خانوادگی شده پراید 40 میلیون تومانی و افزایش قیمت خودروست.
بررسی‌ها نشان می‌دهد با افزایش نرخ ارز خودروسازان تمایل خود را برای تولید از دست دادند و به نظر می‌رسد قصد دارند با افزایش قیمت خودرو به میزان دلخواه دوباره تولید را از سر بگیرند. صحبت‌های وزیر صنعت، معدن و تجارت مبنی بر حذف شورای رقابت در قیمت‌گذاری خودرو این موضوع را اثبات می‌کند که خودروسازان خواستار افزایش قیمت بیشتر خودرو
هستند.
همچنین باید توجه داشت که از سال 92 که مقام معظم رهبری در مورد خودکفایی و اجرای اقتصاد مقاومتی تاکید داشتند این روزها را در نظر داشتند؛ روزهایی که با نوسانات نرخ ارز هر کالایی با افزایش قیمت همراه می‌شود که اگر از همان سال بخش تحقیق و توسعه خودروسازان به طور جدی روی ضعف‌ها می‌کرد اکنون در بخش‌های وابسته خودکفا بودیم و نیازی به واردات قطعات نبود.
عرضه قطره‌چکانی
ســــــــعید موتمنی، رئیــــــــــس اتحادیــــــــــــــــــه نمایشگاه‌داران اتومبیل معتقد است دلیل اصلی گرانی خودرو کمبود عرضه توسط خودروسازان است. وی تاکید کرد: در کنار کاهش عرضه، افزایش نقدینگی، افزایش نرخ ارز و افزایش تقاضا بر قیمت خودرو تأثیر گذاشته و باعث شده خودرو از 75 تا صد درصد افزایش را تجربه کند. رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران اتومبیل با بیان این‌که عرضه قطره‌چکانی خودرو با برنامه صورت گرفته، تصریح کرد: خودروسازان مدتی بود به دنبال افزایش قیمت خودرو بودند، اما این مجوز به آنها داده نمی‌شد و آنها هم در شرایط نامناسب اقتصادی تلافی کردند و عرضه خود را به‌منظور افزایش نرخ کاهش دادند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در یک ماه گذشته خودروی زیادی از سوی خودروسازان به نمایندگی‌ها و بازار عرضه نشده است.
موتمنی با اشاره به این‌که خواسته خودروسازان در مورد افزایش قیمت غیرمنطقی است، گفت: تعداد خودروهای زیر 30 میلیون تومان بسیار کم است و پراید و پژو رقیبی ندارند که بخواهند در بحث قیمتی رقابت داشته باشند.
افزایش نقدینگی و سرعت گردش پول
علی حسن‌زاده، کارشناس صنعت خودرو درباره دلایل افزایش قیمت خودرو در بازار به خبرنگار ما گفت: مهم‌ترین دلیل افزایش قیمت خودرو و سایر کالاها در کشور وجود 1700 هزار میلیارد تومان نقدینگی و سرعت بالای گردش پول است. وی با اشاره به این‌که افزایش قیمت خودرو در بازار از 70 تا صد درصد بوده، افزود: کالاهایی مانند طلا، سکه، مسکن و خودرو علاوه بر مصرفی بودن، در رسته کالاهای سرمایه‌ای نیز قرار می‌گیرند و صاحبان سرمایه می‌توانند به منظور کسب سود به این بخش وارد شوند. حسن‌زاده اضافه کرد: اکنون قیمت پوشک بچه هم سه برابر شده، اما کسی به منظور سرمایه‌گذاری اقدام به خرید پوشک نمی‌کند. این کارشناس صنعت خودرو تاکید کرد: حذف ارز 4200 تومانی برای تأمین قطعات صنایع از عوامل دیگر گرانی خودرو به شمار می‌رود و همین موضوع انگیزه تولید را از خودروسازان سلب کرده است. در این شرایط قیمت کارخانه‌ای خودرو باید 20 درصد افزایش یابد تا فاصله قیمتی بازار و کارخانه کاهش یابد که تجربه‌های گذشته نیز موفقیت این طرح را ثابت کرده است.
حذف شورای رقابت
ولی ملکی، دبیر کمیسیون صنایع و معادن مجلس به خبرنگار ما گفت: وزیر صنعت، معدن و تجارت با حضور در کمیسیون صنایع و معادن مجلس اعلام کرد که سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان اختیار قیمت‌گذاری کالاها را دارد و دیگر شورای رقابت در این زمینه نباید ورود کند. وی با بیان این‌که بحث افزایش قیمت خودرو در جلسه کمیسیون صنایع مجلس با وزیر مطرح شد افزود: آقای شریعتمداری گفت که بر اساس اختیار سازمان حمایت قیمت خودرو حداقل 20 درصد گران خواهد شد و این کار به منظور ترغیب تولید برای قطعه ساز و خودروساز صورت می‌گیرد. به گفته ملکی، افزایش قیمت کارخانه خودرو از یک‌سو می‌تواند منجر به ایجاد انگیزه تولید شود، اما باید توجه داشت که نقدینگی سرگردان در کشور آنقدر زیاد است که با این افزایش نرخ‌ها حباب از بازار حذف نخواهد شد.
یادم نیست!
به منظور تشریح گزارش وزیر صنعت در کمیسیون صنایع مجلس با سیدجواد حسینی کیا یکی از اعضای این کمیسیون تماس گرفتیم که پاسخ داد: اطلاعی در این زمینه ندارم و خیلی خاطرم نیست که در آن جلسه چه گذشت.
برجام خودروسازی را از خودکفایی دور کرد
در ریشه‌یابی اوضاع آشفته‌بازار خودرو، به عدم خودکفایی این صنعت با نیم‌قرن فعالیت می‌رسیم. تولید خودروهای ناقص، سوژه جدید صنعت خودروسازی ایران است که در چند ماه اخیر با ترخیص نشدن قطعات خودرو در کشور مطرح شده است اما این اوضاع، برای صنعت خودروسازی و قطعه‌سازی که همواره مدعی خودکفایی و تولید داخلی است، تا حدی غیرمنطقی به نظر می‌رسد. آنطور که مسئولان صنعت خودرو می‌گویند و در این گزارش هم به آنها اشاره شده، حتی خودروهای ملی مثل سمند هم خودکفا نیستند و قطعات مهم آنها از خارج وارد می‌شود.
این وضعیت عدم خودکفایی موجب شد با شروع ماجرای عدم ترخیص قطعات از سوی گمرک، روند تولید خودروهای ناقص آغاز شده و تعداد خودروهای غیر تجاری خودروسازان داخلی افزایش یابد. در همین راستا تولید خودروهای ناقص تا نیمه‌های مردادماه به بیش از 50هزار دستگاه رسید. آماری که برای دو صنعت استراتژیک و پرقدرت همچون قطعه‌سازی و خودروسازی که همواره مدعی خودکفایی است، کمی دور از ذهن و غیرقابل باور است.
به همین جهت پرسشی مطرح می‌شود که کشوری همچون ایران که همواره با هجمه‌های بین‌المللی مواجه است، چرا نباید برای حداقل یک سال یا شش ماه، مواد اولیه مورد نیاز تولید قطعات و خودرو را انبار داشته باشد؟ به گفته کارشناسان، شرایط اقتصاد مقاومتی ایجاب می‌کند که صنعت خودرو به سمت بومی‌سازی قطعات حرکت کند و تا حدممکن از وابستگی به تأمین قطعات از خارج، بکاهد. اوضاع کنونی نشان می‌دهد صنعت خودروسازی داخلی از تجارب تحریم‌های سال‌های 1390 و 1391 درس عبرت نگرفته است.
در آن مقطع هم شرکای فرانسوی خودروسازان ایران، بازار کشورمان را ترک کردند و پوست صنعت خودروسازی ایران را در گردو گذاشتند.اما در حالی که خودروسازان برای جایگزینی محصولات و قطعات فرانسوی به سمت بومی‌سازی و تأمین قطعه از سایر تولیدکنندگان رفته بودند، برجام شکل گرفت و صنعت خودروسازی ایران را دوباره به عقب بازگرداند تا به امید مشارکت با فرانسوی‌ها اقدام به مونتاژ محصولات آنها در ایران کند.
حرکت به سمت مونتاژکاری خودروهای خارجی باعث ضعیف شدن صنعت قطعه‌سازی کشور شد و قطعه‌سازان داخلی را تضعیف کرد زیرا با وجود وعده مسئولان بر لزوم مونتاژ خودروهای برجامی در کشور با داخلی‌سازی حداقل 40 درصدی، مسئولان وزارت صنعت تولید محصولات پژو با داخلی‌سازی 20 درصدی را امری قابل قبول دانسته و هیچ الزامی برای رعایت این اصل قانونی توسط خودروسازان ایجاد نکردند. این وضعیت موجب شد میزان واردات قطعات خودرو به کشور در دو سال اخیر رکورد بزند و خودروسازان مسرور از واردات قطعات فرانسوی، به اوضاع نامناسب قطعه‌سازان داخلی بی‌توجه بودند و تصور می‌کردند درب همواره بر یک پاشنه می‌چرخد.
اگرچه مونتاژکاری، نرخ تولید و آمار فروش خودروسازان کشورمان را در دو سال اخیر افزایش داد، اما آسیب‌پذیری این صنعت نسبت به تحریم‌ها را بیشتر کرد و اکنون خودروسازی ایران دوباره چوب بی‌وفایی فرانسوی‌ها و بی‌برنامگی مسئولان داخلی را می‌خورند و آتشی به پا شده که دود آن به چشم مردم رفته است.
آیا احتکار خودرو ممکن است؟
از روزهای گذشته موضوعی مبنی بر احتکار خودرو توسط خودروسازان مطرح می‌شود که جای بحث دارد. با افزایش قابل توجه قیمت خودرو در بازار، گمانه‌زنی‌هایی درباره جلوگیری از ورود خودرو به بازار از سوی شرکت‌های خودروساز مطرح شد و همین امر باعث شد نظارت بر فعالیت این شرکت‌ها افزایش یابد. احتکار کالاهای مصرفی و سرمایه‌ای مانند طلا و سکه بسیار قابل هضم است، اما برای هر خودرو حداقل هشت‌مترمربع فضا نیاز است تا از آن نگهداری شود. اگر کل حاشیه مسیر 30 کیلومتری اتوبان تهران-کرج را به طول 30 کیلومتر از خودرو پر کنیم تنها 6600خودرو در آن جای می‌گیرد.
سال گذشته یک میلیون و 441 هزار خودروی سواری در داخل کشور تولید شد که میانگین روزانه آن نزدیک به 3950 خودرو می‌شود. سهم ایران خودرو 700 هزار و سهم سایپا 615 هزار خودرو و مابقی سهم خودروسازان خصوصی بوده است.
تولید روزانه 3950 خودرو نشان می‌دهد اگر خودروسازان فقط تولیدات ده روز خود را یعنی 39500 خودرو را انبار کنند، با توجه به ابعاد حدودا هشت مترمربعی برای پارک هر خودرو، برای این تعداد محصول به 316هزار مترمربع فضا نیاز است.
از آنجا که مساحت استادیوم فوتبال آزادی 141 هزار مترمربع است، انبار کردن ده روز تولیدات خودرو به بیش از دو برابر مساحت استادیوم آزادی فضا نیاز دارد که قطعا از چشم مردم دور نخواهد ماند.
از سوی دیگر باید توجه داشت خودروسازان به‌دلیل نیاز سرمایه در گردش برایشان صرفه اقتصادی ندارد که خودرو را تولید کنند اما در بازار عرضه نکنند؛ اما موضوعی که در این بخش اهمیت دارد سوءمدیریت تولید و عرضه خودرو از سوی خودروسازان و مسئولان مربوط است که بیشتر از این‌که بخواهند در این زمینه برنامه‌ای ارائه کنند مشغول پاسخگویی به بحث‌های عدم‌احتکار هستند.
دلایل خودروسازان کافی نیست
رئیس شورای رقابت از قابل قبول نبودن دلایل خودروسازان برای افزایش قیمت خودرو خبر داد.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، رضا شیوا افزود: خودروسازان معتقد به افزایش قیمت مواد اولیه مانند فولاد، آلومینیوم، شیشه و مابقی مواد مصرفی این صنعت هستند که به علت واضح نبودن دلایل عنوان شده، افزایش قیمتی در خودرو وجود نخواهد داشت. درباره تغییر قیمت خودرو پس از استعلام از بانک مرکزی درخصوص صحت تغییرات مواد اولیه تصمیم‌گیری خواهد شد.
رئیس شورای رقابت با اشاره به جلسه برگزار شده با خودروسازان افزود: این جلسه در رابطه با تقاضای خودروسازان درخصوص افزایش قیمت با مدیران و برخی از اعضای این شرکت‌ها برگزار شده است.
شیوا با اشاره به ارائه توضیح دلایل شرکت‌های خودروساز در خصوص کاهش تولید امسال نسبت به سال گذشته ادامه داد: این شرکت‌ها اعلام کردند حاشیه بازار ایجادشده در خودرو به دلیل حجم بالای تقاضای کاذب است.
مشکل قطعه در خط تولید سایپا
مسعود لؤلؤ، مدیر پشتیبانی و تولید گروه خودروسازی سایپا در مصاحبه با خبرگزاری صداوسیما اظهار کرد: هم‌اکنون ده هزار خودرو آماده تحویل داریم که به محض دریافت قطعات و تکمیل فرآیند تولید، این خودروها روانه بازار خواهد شد.
لؤلؤ گفت: محدودیت‌های تأمین قطعات که مربوط به عوامل بیرونی گروه سایپاست در روند تولید اختلالی را ایجاد کرده بود که هم‌اکنون با خبرهای خوشی که از روند ترخیص قطعات به گوش می‌رسد، امیدواریم این قطعات هر چه زودتر تحویل خودروساز شود تا بتوانیم به روند عادی در تولید برسیم.
مدیر پشتیبانی و تولید سایپا گفت: خودروهای تکمیل‌شده که دپو کنیم و به بازار ندهیم، نداریم زیرا سیستم ردیابی خودروهای ما مکانیزه است ضمن این‌که نهادهای مختلف بازرسی هم به پایگاه اطلاعاتی ما اشراف دارند.
تولیدات ناقص در ایران‌خودرو
مدیر مونتاژ خط تولید ایران‌خودرو اعلام کرد: روزانه 2000 خودرو در این شرکت تولید می‌شود که بخشی از آنها به‌دلیل نبود قطعات الکترونیکی به انبار منتقل می‌شود.
علیرضا بخت‌آزما در مصاحبه با خبرگزاری صداوسیما، گفت: این ماشین‌ها به ظاهر کامل هستند اما در عین حال قابلیت فروش ندارند. متأسفانه مشکل واردات قطعات از گمرک حل نشده و در ترخیص آنها دچار مشکلات جدی هستیم.
وی افزود: برای شرکتی که سه شیفت کار می‌کند و باید پول قطعه‌سازان را به‌موقع پرداخت کند کاملاً ضرر است که خودروها را در این پارکینگ‌ها انبار کند چون تولید خودرو یک فرآیند گردشی است.
بخت‌آزما درباره خودروهای ملی نیز گفت: هیچ خودرویی در ایران نداریم که قطعات آن صد درصد داخلی باشد و تمام خودروها قطعات خاصی دارد که باید از خارج وارد شود و این قطعات اصلاً ارزش سرمایه‌گذاری و تولید در کشور را ندارد ضمن این‌که فناوری پیچیده‌ای هم دارد مثل ایربگ تمام خودروها که فقط چند کشور در دنیا قادر به تولید آن هستند.