تجارت سیاه، پرندگان شکاری را منقرض می‌کند
«بالابان» یکی از پرندگان شکاری و مورد علاقه قوش‌بازها و البته قوش‌باز‌های عرب است که برای تفریح و صید، پرندگان قاچاق شده از ایران را به قیمت هنگفتی خریداری میکنند. تجارت محرمانه و غیرقانونی حیوانات از پرسودترین تجارت‌ها در دنیا محسوب می‌شود.
بنا به اعلام گزارش‌های سازمان جهانی حیات‌وحش از سال1970 تاکنون حدود 52درصد از جمعیت حیات‌وحش جهان از بین رفته و شکار بی‌رویه عامل اصلی این کاهش بوده است. صید پرندگان شکاری یکی از این موارد است. عصر دوشنبه گذشته 82 قطعه پرنده شکاری قاچاق در بوشهر کشف شد؛ بزرگ‌ترین محموله قاچاق پرندگان تاکنون. قاچاقچیان قصد داشتند این پرندگان ارزشمند شکاری ایران را به آن سوی آب‌ها و به کشورهای حاشیه حوزه خلیج‌فارس بفرستند اما دستگیری‌شان آنها را در حسرت پول هنگفتی گذاشت که از فروش این پرندگان به عرب‌ها عایدشان می‌شد.
کمتر از یک‌سال قبل، در آبان‌ماه سال گذشته نیز محموله قاچاقی شامل 47 بهله شاهین و 37 بهله پرنده شکاری دیگر همچون بالابان و بحری، به فاصله یکی دو روز در بوشهر و عسلویه شناسایی و قاچاقچیان دستگیر شدند. قاچاقچیان پرندگان شکاری علاقه خاصی به این گونه‌ها دارند چون عرب‌ها آنها را به بهای قابل توجهی می‌خرند. پرویز بختیاری- پرنده‌شناس- به همشهری می‌گوید: «در میان 49گونه پرنده شکاری که در ایران وجود دارد، تعداد پرندگان مورد علاقه قوش‌بازان تقریبا به تعداد انگشتان یک دست است؛ طرلان، بحری، بالابان و شاهین از این جمله‌اند که متاسفانه به دلیل صید بی رویه، خطر انقراض آنها را تهدید می‌کند. تربیت‌پذیری این پرندگان و جسارت و چالاکی‌شان در پرواز و صید دیگر پرنده‌ها، دلیل علاقه قوش‌بازان به آنهاست ؛ قوش بازان با این کار سرگرم می‌شوند و تفریح میکنند.» مشتری پرندگان شکاری نه فقط عرب‌های حوزه خلیج‌فارس بلکه افرادی در داخل کشور نیز هستند که با وجود آگاهی از میزان جرایم تعیین‌شده برای خرید و فروش آنها، برای به‌دست آوردن انواع این گونه حیات وحش، مبالغ قابل‌توجهی نیز پرداخت میکنند. بختیاری معتقد است که بعضی‌ها تنها به این دلیل که می‌شنوند یک پرنده شکاری در حوزه خلیج‌فارس خواهان دارد، سراغ نگهداری آنها می‌روند.
خروج پرندگان شکاری از طبیعت به اکوسیستم لطمه می‌زند
آنگونه که علی تیموری -مدیرکل حفاظت و مدیریت شکار و صید سازمان حفاظت محیط‌زیست- اعلام کرده است، جریمه هر بهله از پرندگان شکاری 600میلیون ریال است. قاچاقچیانی که در بوشهر دستگیر شدند باید 49میلیارد و 800 میلیون ریال جریمه پرداخت کنند. البته به‌دلیل صید جانوران کمیاب و در معرض انقراض، مراجع قضایی می‌توانند حبس را هم برای این افراد درنظر بگیرند. با این حال و با وجود تعیین جرایم نقدی و غیرنقدی، اگر در اینترنت و کانال‌های فضای مجازی جست‌وجو کنید، سایت‌ها و تالارهای گفت‌وگویی را خواهید دید که علاقه‌مندان به خرید و فروش و نگهداری پرندگان شکاری در آنها به تبادل نظر درخصوص این پرندگان پرداخته و برای پرندگان یکدیگر نرخ تعیین کرده و مشتری پیدا میکنند. در عین حال میزان جرایم و نوع برخوردهای احتمالی را هم به یکدیگر متذکر می‌شوند. در یکی از این تالارهای گفت‌وگو یکی دو نفر از عاشقان پرندگان شکاری، خطاب به کاربرانی که صید، نگهداری و دور کردن این پرندگان از طبیعت را نهی کرده بودند، خودشان را عاشقان طبیعت و طرفدار محیط‌زیست و حامی حقوق حیوانات معرفی کرده‌اند. یکی از این کاربران نوشته: «شاید بعضی‌ها پرنده را آزاد نکنند اما اگر از آنها درست نگهداری کنند تا 30سال هم عمر میکنند. در مورد اینکه پرنده هرگز طبیعت را نمی‌بیند باید بگویم قوش‌باز همیشه با پرنده خود به طبیعت می‌رود و صید می‌کند و در ضمن پرنده هر زمان که بخواهد می‌تواند صاحب خود راترک کند».
خارج کردن حیوانات از طبیعت، خیانت بزرگی در حق آنها، اکوسیستم و چرخه طبیعت است. پرندگان شکاری از اهمیت بسیاری در طبیعت برخوردارند و نگاهی که به آنها می‌شود و مدیریتی که برای بقایشان درنظر گرفته می‌شود متفاوت از دیگر پرندگان است. به گفته بختیاری وقتی عقاب در طبیعت کم شود، گرازها زیاد می‌شوند چراکه عقاب‌ها از بچه‌گراز تغذیه میکنند. زیاد شدن گرازها برابر است با هجوم بیشتر آنها به مزارع و زمین‌های کشاورزی که خسارت‌های زیادی به کشاورزان و محصولات غذایی وارد می‌کند. چنین مسائلی در مورد دیگر پرندگان شکاری نیز صادق است. «وقتی یک پرنده در راس هرم غذایی قرار دارد اهمیت بسیاری می‌یابد و می‌تواند مسائل آن زیستگاه را مدیریت کند. این پرندگان عنوان «حمایت‌شده» دارند و اگر کسی آنها را از بین ببرد مشمول ضرر و زیان خواهد شد.»
تکثیر پرندگان در اسارت، راهکار کاهش قاچاق و صید
در برخی کشورهای دنیا به کمک تکثیر و پرورش پرندگان در اسارت، از میزان صید و قاچاق آنها کم کرده‌اند. بختیاری نیز بااشاره به همین موضوع، به مقاله‌ای اشاره می‌کند که سال‌ها قبل در مورد کشور امارات خوانده است و می‌گوید: «در این مقاله عنوان شده بود دیگر کسی در امارات برای صید پرندگان شکاری، دام نمی‌گذارد. اگر تکثیر در اسارات این گونه حیات‌وحش در کشور اجرایی شود، کمتر افرادی برای به‌دست آوردن آنها به طبیعت می‌روند و در دل طبیعت آنها را صید میکنند». به‌گفته او اجرای این اقدام در بسیاری از کشور‌ها از میزان قاچاق پرندگان کاسته است. پرندگان تربیت‌شده نیز شناسنامه دارند و نوع نگهداری و تربیت و تغذیه آنها کاملا مشخص است. او بر این نکته نیز تأکید می‌کند که این اقدامات را می‌توان در قالب ضوابط زیست‌محیطی به اجرا درآورد و بر نحوه اجرای آن نیز نظارت کرد.
کمتر از یک‌سال قبل، در آبان‌ماه سال گذشته نیز محموله قاچاقی شامل 47 بهله شاهین و 37 بهله پرنده شکاری دیگر همچون بالابان و بحری، به فاصله یکی دو روز در بوشهر و عسلویه شناسایی و قاچاقچیان دستگیر شدند. قاچاقچیان پرندگان شکاری علاقه خاصی به این گونه‌ها دارند چون عرب‌ها آنها را به بهای قابل توجهی می‌خرند. پرویز بختیاری- پرنده‌شناس- به همشهری می‌گوید: «در میان 49گونه پرنده شکاری که در ایران وجود دارد، تعداد پرندگان مورد علاقه قوش‌بازان تقریبا به تعداد انگشتان یک دست است؛ طرلان، بحری، بالابان و شاهین از این جمله‌اند که متاسفانه به دلیل صید بی رویه، خطر انقراض آنها را تهدید می‌کند. تربیت‌پذیری این پرندگان و جسارت و چالاکی‌شان در پرواز و صید دیگر پرنده‌ها، دلیل علاقه قوش‌بازان به آنهاست ؛ قوش بازان با این کار سرگرم می‌شوند و تفریح میکنند.» مشتری پرندگان شکاری نه فقط عرب‌های حوزه خلیج‌فارس بلکه افرادی در داخل کشور نیز هستند که با وجود آگاهی از میزان جرایم تعیین‌شده برای خرید و فروش آنها، برای به‌دست آوردن انواع این گونه حیات وحش، مبالغ قابل‌توجهی نیز پرداخت میکنند. بختیاری معتقد است که بعضی‌ها تنها به این دلیل که می‌شنوند یک پرنده شکاری در حوزه خلیج‌فارس خواهان دارد، سراغ نگهداری آنها می‌روند.
خروج پرندگان شکاری از طبیعت به اکوسیستم لطمه می‌زند
آنگونه که علی تیموری -مدیرکل حفاظت و مدیریت شکار و صید سازمان حفاظت محیط‌زیست- اعلام کرده است، جریمه هر بهله از پرندگان شکاری 600میلیون ریال است. قاچاقچیانی که در بوشهر دستگیر شدند باید 49میلیارد و 800 میلیون ریال جریمه پرداخت کنند. البته به‌دلیل صید جانوران کمیاب و در معرض انقراض، مراجع قضایی می‌توانند حبس را هم برای این افراد درنظر بگیرند. با این حال و با وجود تعیین جرایم نقدی و غیرنقدی، اگر در اینترنت و کانال‌های فضای مجازی جست‌وجو کنید، سایت‌ها و تالارهای گفت‌وگویی را خواهید دید که علاقه‌مندان به خرید و فروش و نگهداری پرندگان شکاری در آنها به تبادل نظر درخصوص این پرندگان پرداخته و برای پرندگان یکدیگر نرخ تعیین کرده و مشتری پیدا میکنند. در عین حال میزان جرایم و نوع برخوردهای احتمالی را هم به یکدیگر متذکر می‌شوند. در یکی از این تالارهای گفت‌وگو یکی دو نفر از عاشقان پرندگان شکاری، خطاب به کاربرانی که صید، نگهداری و دور کردن این پرندگان از طبیعت را نهی کرده بودند، خودشان را عاشقان طبیعت و طرفدار محیط‌زیست و حامی حقوق حیوانات معرفی کرده‌اند. یکی از این کاربران نوشته: «شاید بعضی‌ها پرنده را آزاد نکنند اما اگر از آنها درست نگهداری کنند تا 30سال هم عمر میکنند. در مورد اینکه پرنده هرگز طبیعت را نمی‌بیند باید بگویم قوش‌باز همیشه با پرنده خود به طبیعت می‌رود و صید می‌کند و در ضمن پرنده هر زمان که بخواهد می‌تواند صاحب خود راترک کند».
خارج کردن حیوانات از طبیعت، خیانت بزرگی در حق آنها، اکوسیستم و چرخه طبیعت است. پرندگان شکاری از اهمیت بسیاری در طبیعت برخوردارند و نگاهی که به آنها می‌شود و مدیریتی که برای بقایشان درنظر گرفته می‌شود متفاوت از دیگر پرندگان است. به گفته بختیاری وقتی عقاب در طبیعت کم شود، گرازها زیاد می‌شوند چراکه عقاب‌ها از بچه‌گراز تغذیه میکنند. زیاد شدن گرازها برابر است با هجوم بیشتر آنها به مزارع و زمین‌های کشاورزی که خسارت‌های زیادی به کشاورزان و محصولات غذایی وارد می‌کند. چنین مسائلی در مورد دیگر پرندگان شکاری نیز صادق است. «وقتی یک پرنده در راس هرم غذایی قرار دارد اهمیت بسیاری می‌یابد و می‌تواند مسائل آن زیستگاه را مدیریت کند. این پرندگان عنوان «حمایت‌شده» دارند و اگر کسی آنها را از بین ببرد مشمول ضرر و زیان خواهد شد.»
تکثیر پرندگان در اسارت، راهکار کاهش قاچاق و صید
در برخی کشورهای دنیا به کمک تکثیر و پرورش پرندگان در اسارت، از میزان صید و قاچاق آنها کم کرده‌اند. بختیاری نیز بااشاره به همین موضوع، به مقاله‌ای اشاره می‌کند که سال‌ها قبل در مورد کشور امارات خوانده است و می‌گوید: «در این مقاله عنوان شده بود دیگر کسی در امارات برای صید پرندگان شکاری، دام نمی‌گذارد. اگر تکثیر در اسارات این گونه حیات‌وحش در کشور اجرایی شود، کمتر افرادی برای به‌دست آوردن آنها به طبیعت می‌روند و در دل طبیعت آنها را صید میکنند». به‌گفته او اجرای این اقدام در بسیاری از کشور‌ها از میزان قاچاق پرندگان کاسته است. پرندگان تربیت‌شده نیز شناسنامه دارند و نوع نگهداری و تربیت و تغذیه آنها کاملا مشخص است. او بر این نکته نیز تأکید می‌کند که این اقدامات را می‌توان در قالب ضوابط زیست‌محیطی به اجرا درآورد و بر نحوه اجرای آن نیز نظارت کرد.