عکس؛ سفر در تاریخ؛ آیا قربانی‌های آیینی در مصر باستان منشأ پیدایش گربه اهلی بودند؟
در سال ۲۰۰۱، باستان‌شناسان به کشفی دست یافتند که می‌توانست دیدگاه غالب درباره تاریخ اهلی‌سازی گربه‌ها را تغییر دهد. تا پیش از آن، باور دانشمندان این بود که گربه‌ها نخستین بار در مصر باستان اهلی شدند؛ چرا که آثار متعددی از آن‌ها در قالب مومیایی و هنرهای مصری یافت شده بود.
پژوهشگران در جریان حفاری در زیر بنای خانه‌ای ۹۵۰۰ ساله در روستایی در جزیره مدیترانه‌ای قبرس، به مدفنی برخوردند که در آن به‌نظر می‌رسید گربه‌ای خانگی همراه یک انسان دفن شده است. این رویداد بیش از ۴۰۰۰ سال پیش از پیدایش تمدن مصر باستان رخ داده بود.
بدین ترتیب، روایت تازه‌ای شکل گرفت.
آن‌طور که ساینس می‌نویسد، کشف بقایای استخوان‌های گربه‌های باستانی دیگر در نقاط مختلف اروپا بسیاری از دانشمندان را متقاعد کرد که روند اهلی‌سازی گربه‌ها زمانی آغاز شد که گربه‌های وحشی به‌تدریج وارد روستاهای اولین کشاورزان شدند (احتمالاً در مناطقی که امروزه بخشی از ترکیه محسوب می‌شود) و این گربه‌ها درنهایت به گربه‌های خانگی امروزی تبدیل شدند. طبق همین ایده، با مهاجرت کشاورزان به مناطق جدید اروپا، پای گربه‌ها نیز به مناطق دیگر باز شد.
روند اهلی‌سازی گربه‌ها ممکن است فرآیندی خشن و آیینی بوده باشد
اکنون، دو مطالعه که اواخر ماه گذشته در پایگاه مقالات پیش‌انتشار بایوآرکایو منتشر شده‌اند، بار دیگر توجه‌ها را به مصر معطوف کرده‌اند. مطالعات با بررسی استخوان‌ها و دی‌ان‌ای باستانی گربه‌ها از سراسر اروپا و منطقه مدیترانه نشان می‌دهند که فرایند اهلی‌سازی گربه‌ها ممکن است حدود ۳۰۰۰ سال پیش در مصر رخ داده باشد.
براساس یکی از مقالات جدید، روند اهلی‌سازی گربه‌ها ممکن است فرآیندی خشن و آیینی بوده باشد؛ به این معنا که قربانی‌کردن انبوه گربه‌ها در قالب مناسک دینی در مصر باستان به‌تدریج ویژگی‌های رفتاری رام و مطیع‌بودن را در گربه‌ها تثبیت کرده است. گریگر لارسون، زیست‌شناس تکاملی از دانشگاه آکسفورد و نویسنده هر دو مطالعه، این روند را «مسیر اهلی‌سازی از راه قتل» توصیف می‌کند.
جولیا تروشه، مصرشناس دانشگاه ایالتی میزوری که در پژوهش‌های جدید مشارکتی نداشته است، می‌گوید: «این روایت، داستان جذابی است، اما ازنظر زمانی، با شواهد موجود هم‌خوانی ندارد.» او اشاره می‌کند که بقایای آنچه ممکن است گربه‌های اهلی یا نیمه‌اهلی باشند، در قبرستانی در مصر علیا کشف شده‌اند که به اوایل هزاره چهارم پیش از میلاد بازمی‌گردد. همچنین، آثار هنری که گربه‌ها را در فضای خانه‌های مصری به تصویر می‌کشند ازجمله تصویری از گربه‌ای درحال خوردن ماهی زیر میز غذاخوری، حداقل به حدود ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد بازمی‌گردند. او می‌گوید هرچند نمی‌توان با قاطعیت اظهار کرد این گربه‌ها واقعاً اهلی بوده‌اند، آن‌ها مدت‌ها پیش از شکل‌گیری آیین‌های قربانی مذهبی، به‌وضوح بخشی از دنیای انسانی بودند.
تروشه فکر می‌کند دلایلی که باعث شدند گربه‌ها و انسان‌ها در مصر باستان به هم نزدیک شوند، همان دلایلی بوده است که قبلاً پژوهشگران به آن‌ها اشاره کرده‌اند. او توضیح می‌دهد که مصریان باستان غلات خود را در خانه‌هایشان نگهداری می‌کردند و این امر احتمالاً موش‌ها را جذب می‌کرد و به دنبال آن، گربه‌ها نیز برای شکار موش‌ها به این فضاها نزدیک می‌شدند.
فارغ از اینکه گربه‌های اهلی دقیقاً چه زمانی پدید آمدند، به احتمال زیاد ورود آن‌ها به اروپا در اواخر هزاره‌ی اول پیش از میلاد آغاز شد
فارغ از اینکه گربه‌های اهلی دقیقاً چه زمانی پدید آمدند، به احتمال زیاد ورود آن‌ها به اروپا در اواخر هزاره‌ی اول پیش از میلاد آغاز شد. بررسی یکی از گربه‌های اهلی اتریشی توسط تیم اوتونی نشان می‌دهد قدمت آن به حدود سال ۵۰ پیش از میلاد بازمی‌گردد. این امر نشان می‌دهد گربه‌ها احتمالاً صدها سال پیش از آن، در قاره اروپا حضور داشته‌اند.
وقتی گربه‌های اهلی وارد اروپا شدند، به‌سرعت در مناطق مختلف گسترش پیدا کردند. به‌احتمال زیاد، رومی‌ها (به‌عنوان تمدنی بزرگ با شبکه‌های گسترده تجاری و نظامی) نقش مهمی در پراکنش گربه‌ها به مناطق مختلف اروپا و حتی فراتر از آن داشتند.
امروزه حدود یک میلیارد گربه در سراسر کره زمین زندگی می‌کنند و در تمامی قاره‌ها (به‌جز جنوبگان) حضور دارند. آیا می‌توان این گسترش چشمگیر را به قربانی‌های آیینی در مصر باستان نسبت داد؟ یا باید نقش کشاورزانی را درنظر گرفت که برای مقابله با آفات، به‌ویژه موش‌ها، نیازمند حضور گربه‌ها بودند؟ تروشه می‌گوید: «تنها نکته‌ای که با اطمینان می‌توان گفت این است که باید ویژگی بسیار خاصی درمورد گربه‌ها وجود داشته باشد و این ویژگی تنها ظاهر بامزه و دوست‌داشتنی آن‌ها نیست».
منبع: خبرآنلاین
منبع: faradeed-236971