میترا حجار و حضور در روایت یک پرونده واقعی
کارگردان فیلم «وقتی پروانه شدم» معتقد است: میترا حجار بهترین انتخاب برای نقش پروانه بود چراکه با چهره دوگانه‌ای که دارد هم در بافت سنتی و هم در بافت مدرن فیلم جذابیت خود را داشته است.
آرش زارع کارگردان و یکی از نویسندگان فیلم «وقتی پروانه شدم» که هم‌اکنون در گروه «هنروتجربه» در حال اکران است، درباره ایده شکل‌گیری این فیلم به ایسنا توضیح داد: قصه این فیلم درباره یک پرونده واقعی است که در شهر مشهد اتفاق افتاده بود. من با برداشت و ایجاد تغییراتی در این پرونده و با این رویکرد که حرفی را که قرار است این فیلم بزند، حفظ شود فیلمنامه را همراه با مهرداد جعفریان نوشتم چراکه در ایران اگر قرار باشد به پرونده‌های مستند پای‌بند باشیم ممکن است در آینده دچار مشکل بشویم.
وی درباره ساختار فیلمنامه عنوان کرد: در قصه ما ابتدا فیلمنامه به شکل ساده، سنتی و خطی دنبال می‌شود اما از یک جایی به بعد فیلمنامه روایت مدرن پیدا می‌کند که شامل سکانس‌های متقاطع و رفت و برگشت زمانی است که یک دفعه این اتفاق رخ می‌افتد. این موضوع به دلیل محتوای فیلم است.
کارگردان «وقتی پروانه شدم» ادامه داد: این فیلم درباره زنی است که از یک فضای سنتی و زندگی بسیار معمولی و ساده وارد یک جهان مدرن می‌شود. روایت فیلم هم با داستان سازگار است یعنی زمانی که زن سلسله مراتب را طی می‌کند و به نقطه عطف قصه و ورود او به جهان مدرن است، می‌رسد از همانجا هم قصه یک روایت مدرن پیدا می‌کند، رفت و برگشت زمانی آغاز می‌شود و از آن بافت کلاسیک خود جدا می‌شود.
یکی از نویسندگان «وقتی پروانه شدم» تاکید کرد: فیلم‌های بعدی من قطعا با «وقتی پروانه شدم» متفاوت است و دیگر در این سبک و شکل فیلم نمی‌سازم. اینکه چه شد به سراغ ساخت این فیلم رفتم این بود که برای ساخت اولین فیلم بلند خود دنبال کار کم لوکیشن بودم و هدفگذاری‌ام بر این بود که «وقتی پروانه شدم» به سمت فیلم‌هایی که با مخاطب فاصله‌گذاری دارد، برود.
وی ادامه داد: همچنین فیلمساز زمانی که فیلم برای هنروتجربه می‌سازد باید تجربه جدیدی را رقم زده و فضای هنری و خلاقانه‌تری را ایجاد کرده باشد. البته فیلمنامه‌های دیگری هم داشتم که دوست داشتم آن‌ها را کار کنم اما به دلیل مسایل تولیدی و شرایط هنروتجربه تصمیم گرفتم این فیلم را بسازم.
زارع درباره دلیل نامگذاری این فیلم به «وقتی پروانه شدم» عنوان کرد: نام قهرمان اصلی فیلم ما پروانه است. در واقع در شروع فیلم قهرمان اصلی مانند کرمی درون یک پیله است و به مرور شروع به شکوفا شدن خود می‌کند و تبدیل به پروانه می‌شود. «وقتی پروانه شدم» در واقع به گذر این شخصیت از باف سنتی به بافت مدرن و از پیله دوست نداشتنی خود به جهان مورد علاقه‌اش اشاره دارد. این موضوع کاملا مرتبط با خروج کرم از پیله است و این اتفاقی است که برای قهرمان ما به صورت تمثیلی و استعاری رخ می‌دهد.
وی درباره انتخاب میترا حجار به عنوان بازیگر نقش اصلی این فیلم اظهار کرد: میترا حجار بهترین انتخاب برای نقش پروانه بود چراکه ایشان علاوه بر اینکه بازیگر توانمندی است چهره‌ای دوگانه دارد که هم در بافت سنتی و هم در بافت مدرن جذابیت خود را داشته است. در واقع ایشان هم به عنوان یک زن زجر کشیده و هم به عنوان یک زن باکلاس باورپذیر بود و توانست با قابلیت‌های فیزیکی و بازیگری خود مطابق با آن چیزی که ما مدنظر داشتیم، عمل کند.
یکی از نویسندگان «وقتی پروانه شدم» درباره انتخاب آرش آصفی نیز گفت: ایشان از استعداد خوبی برخوردار است. همچنین با قد بلندی که داردباعث شد ایشان را انتخاب کنیم.
زارع با اشاره به اینکه «وقتی پروانه شدم» اولین فیلم بلند او است، مطرح کرد: من تا سال 92 فیلمنامه‌نویس بودم. سال 92 نوشتن را کنار گذاشتم و تنها برای خودم نوشتم. سه فیلم کوتاه از سال 92 تا 94 ساختم. سال 94 اولین فیلم بلند خود را با نام «وقتی پروانه شدم» کلید زدم.
وی ادامه داد: کل تولید فیلم 28 روز زمان برد اما پیش تولید فیلم به دلیل آنکه میترا حجار مشغول انجام کاری بود و باید صبر می‌کردیم تا کار ایشان به پایان برسد، کمی طول کشید. البته از آنجاکه 70 درصد فیلم ما در یک لوکیشن اتفاق می‌افتد، فرصتی برایمان فراهم شد تا بتوانیم در آن لوکیشن فیلمنامه را بهتر پیش ببریم.
کارگردان «وقتی پروانه شدم» درباره تجربه ساخت اولین فیلم بلند خود خاطرنشان کرد: کسانی که قبل از ساختن فیلم بلند خود ساخت فیلم کوتاه را تجربه کرده باشند، زمانی که برای ساخت فیلم بلند اقدام می‌کنند با چالش‌های زیادی روبه رو هستند. مدت زمان سه فیلم کوتاه و پرلوکیشنی که من ساخته‌ام طولانی بود و همین ویژگی‌های مرا برای ساخت فیلم بلندم کمک کرد تا راه هموارتری داشته باشم.
زارع افزود: فیلم بلند البته با چالش‌های متفاوت‌تری نسبت به فیلم کوتاه روبه رو است، استفاده از بازیگر حرفه‌ای، فیلمبرداری طولانی‌تر، مساله گیشه و اکران و... از این چالش‌ها است که فیلمساز هرچه قدر هم فیلم کوتاه ساخته باشد با چالیش‌های جدیدی مواجه می‌شود.
وی درباره همکاری با مهرداد جعفریان تهیه‌کننده فیلم بیان کرد: «وقتی پروانه شدم» اولین کار مهرداد جعفریان است و از نظر من نمره قبولی را به چند دلیل می‌گیرد. این فیلم از آنجاکه اولین کار بلند ایشان بود انگیزه زیادی برای کار داشت و انرژی گذاشت و فکر می‌کنم در سینما آینده درخشانی خواهد داشت.
زارع در پاسخ به این پرسش که چرا هنروتجربه را برای اکران فیلم خود برگزیده است، تصریح کرد: شرایط ساخت فیلم سینمایی را نداشتم و فیلم ویدیویی کار کردم. ویدیو را هم باید برای تلویزیون، رسانه‌های تصویری و یا هنروتجربه کار کرد. من از بین این سه مورد آنکه از همه سینماتر، حرفه‌ای‌تر بود یعنی هنروتجربه را پذیرفتم.
وی با بیان اینکه این فیلم سال 98 قبل از کرونا در سینماهای «هنروتجربه» روی پرده رفته بود و حالا پیش از بازگشایی سینماها دوباره اکران شده است، گفت: تعطیلی سینماها در عید نوروز و پس از آن بسیار به ما ضرر زد. هنروتجربه زمان اکران خوبی را در اختیار ما قرار داده بود اما متاسفانه کرونا این اکران را از ما گرفت. فیلم دوباره باید پس از بازگشایی اکران می‌شد اما به نظر من در حال حاضر اکران فیلم‌ها فایده‌ای ندارد چراکه سینماها باید با 50 درصد ظرفیت فعالیت کنند که همان 50 درصد نیز پر نمی‌شوند.
زارع در پایان اظهار کرد: «وقتی پروانه شدم» جایزه بهترین فیلم را در زوریخ سوییس دریافت کرد. آن جشنواره در میان حجم بالایی از مخاطب نمایش داده شد و نظرات داوران و مخاطبان غیرفارسی زبان برای من بسیار جالب بود و بسیار به ارزش فیلم اضافه کرد. بزرگترین دستاوردی که جشنواره‌های خارجی و داخلی برای فیلمساز دارد این است که فیلم در حجم بالای مخاطبان حرفه‌ای سینما نمایش داده می‌شود و این می‌تواند برای فیلمساز فرصت خوبی را فراهم آورد.
وی درباره ساختار فیلمنامه عنوان کرد: در قصه ما ابتدا فیلمنامه به شکل ساده، سنتی و خطی دنبال می‌شود اما از یک جایی به بعد فیلمنامه روایت مدرن پیدا می‌کند که شامل سکانس‌های متقاطع و رفت و برگشت زمانی است که یک دفعه این اتفاق رخ می‌افتد. این موضوع به دلیل محتوای فیلم است.
کارگردان «وقتی پروانه شدم» ادامه داد: این فیلم درباره زنی است که از یک فضای سنتی و زندگی بسیار معمولی و ساده وارد یک جهان مدرن می‌شود. روایت فیلم هم با داستان سازگار است یعنی زمانی که زن سلسله مراتب را طی می‌کند و به نقطه عطف قصه و ورود او به جهان مدرن است، می‌رسد از همانجا هم قصه یک روایت مدرن پیدا می‌کند، رفت و برگشت زمانی آغاز می‌شود و از آن بافت کلاسیک خود جدا می‌شود.
یکی از نویسندگان «وقتی پروانه شدم» تاکید کرد: فیلم‌های بعدی من قطعا با «وقتی پروانه شدم» متفاوت است و دیگر در این سبک و شکل فیلم نمی‌سازم. اینکه چه شد به سراغ ساخت این فیلم رفتم این بود که برای ساخت اولین فیلم بلند خود دنبال کار کم لوکیشن بودم و هدفگذاری‌ام بر این بود که «وقتی پروانه شدم» به سمت فیلم‌هایی که با مخاطب فاصله‌گذاری دارد، برود.
وی ادامه داد: همچنین فیلمساز زمانی که فیلم برای هنروتجربه می‌سازد باید تجربه جدیدی را رقم زده و فضای هنری و خلاقانه‌تری را ایجاد کرده باشد. البته فیلمنامه‌های دیگری هم داشتم که دوست داشتم آن‌ها را کار کنم اما به دلیل مسایل تولیدی و شرایط هنروتجربه تصمیم گرفتم این فیلم را بسازم.
زارع درباره دلیل نامگذاری این فیلم به «وقتی پروانه شدم» عنوان کرد: نام قهرمان اصلی فیلم ما پروانه است. در واقع در شروع فیلم قهرمان اصلی مانند کرمی درون یک پیله است و به مرور شروع به شکوفا شدن خود می‌کند و تبدیل به پروانه می‌شود. «وقتی پروانه شدم» در واقع به گذر این شخصیت از باف سنتی به بافت مدرن و از پیله دوست نداشتنی خود به جهان مورد علاقه‌اش اشاره دارد. این موضوع کاملا مرتبط با خروج کرم از پیله است و این اتفاقی است که برای قهرمان ما به صورت تمثیلی و استعاری رخ می‌دهد.
وی درباره انتخاب میترا حجار به عنوان بازیگر نقش اصلی این فیلم اظهار کرد: میترا حجار بهترین انتخاب برای نقش پروانه بود چراکه ایشان علاوه بر اینکه بازیگر توانمندی است چهره‌ای دوگانه دارد که هم در بافت سنتی و هم در بافت مدرن جذابیت خود را داشته است. در واقع ایشان هم به عنوان یک زن زجر کشیده و هم به عنوان یک زن باکلاس باورپذیر بود و توانست با قابلیت‌های فیزیکی و بازیگری خود مطابق با آن چیزی که ما مدنظر داشتیم، عمل کند.
یکی از نویسندگان «وقتی پروانه شدم» درباره انتخاب آرش آصفی نیز گفت: ایشان از استعداد خوبی برخوردار است. همچنین با قد بلندی که داردباعث شد ایشان را انتخاب کنیم.
زارع با اشاره به اینکه «وقتی پروانه شدم» اولین فیلم بلند او است، مطرح کرد: من تا سال 92 فیلمنامه‌نویس بودم. سال 92 نوشتن را کنار گذاشتم و تنها برای خودم نوشتم. سه فیلم کوتاه از سال 92 تا 94 ساختم. سال 94 اولین فیلم بلند خود را با نام «وقتی پروانه شدم» کلید زدم.
وی ادامه داد: کل تولید فیلم 28 روز زمان برد اما پیش تولید فیلم به دلیل آنکه میترا حجار مشغول انجام کاری بود و باید صبر می‌کردیم تا کار ایشان به پایان برسد، کمی طول کشید. البته از آنجاکه 70 درصد فیلم ما در یک لوکیشن اتفاق می‌افتد، فرصتی برایمان فراهم شد تا بتوانیم در آن لوکیشن فیلمنامه را بهتر پیش ببریم.
کارگردان «وقتی پروانه شدم» درباره تجربه ساخت اولین فیلم بلند خود خاطرنشان کرد: کسانی که قبل از ساختن فیلم بلند خود ساخت فیلم کوتاه را تجربه کرده باشند، زمانی که برای ساخت فیلم بلند اقدام می‌کنند با چالش‌های زیادی روبه رو هستند. مدت زمان سه فیلم کوتاه و پرلوکیشنی که من ساخته‌ام طولانی بود و همین ویژگی‌های مرا برای ساخت فیلم بلندم کمک کرد تا راه هموارتری داشته باشم.
زارع افزود: فیلم بلند البته با چالش‌های متفاوت‌تری نسبت به فیلم کوتاه روبه رو است، استفاده از بازیگر حرفه‌ای، فیلمبرداری طولانی‌تر، مساله گیشه و اکران و... از این چالش‌ها است که فیلمساز هرچه قدر هم فیلم کوتاه ساخته باشد با چالیش‌های جدیدی مواجه می‌شود.
وی درباره همکاری با مهرداد جعفریان تهیه‌کننده فیلم بیان کرد: «وقتی پروانه شدم» اولین کار مهرداد جعفریان است و از نظر من نمره قبولی را به چند دلیل می‌گیرد. این فیلم از آنجاکه اولین کار بلند ایشان بود انگیزه زیادی برای کار داشت و انرژی گذاشت و فکر می‌کنم در سینما آینده درخشانی خواهد داشت.
زارع در پاسخ به این پرسش که چرا هنروتجربه را برای اکران فیلم خود برگزیده است، تصریح کرد: شرایط ساخت فیلم سینمایی را نداشتم و فیلم ویدیویی کار کردم. ویدیو را هم باید برای تلویزیون، رسانه‌های تصویری و یا هنروتجربه کار کرد. من از بین این سه مورد آنکه از همه سینماتر، حرفه‌ای‌تر بود یعنی هنروتجربه را پذیرفتم.
وی با بیان اینکه این فیلم سال 98 قبل از کرونا در سینماهای «هنروتجربه» روی پرده رفته بود و حالا پیش از بازگشایی سینماها دوباره اکران شده است، گفت: تعطیلی سینماها در عید نوروز و پس از آن بسیار به ما ضرر زد. هنروتجربه زمان اکران خوبی را در اختیار ما قرار داده بود اما متاسفانه کرونا این اکران را از ما گرفت. فیلم دوباره باید پس از بازگشایی اکران می‌شد اما به نظر من در حال حاضر اکران فیلم‌ها فایده‌ای ندارد چراکه سینماها باید با 50 درصد ظرفیت فعالیت کنند که همان 50 درصد نیز پر نمی‌شوند.
زارع در پایان اظهار کرد: «وقتی پروانه شدم» جایزه بهترین فیلم را در زوریخ سوییس دریافت کرد. آن جشنواره در میان حجم بالایی از مخاطب نمایش داده شد و نظرات داوران و مخاطبان غیرفارسی زبان برای من بسیار جالب بود و بسیار به ارزش فیلم اضافه کرد. بزرگترین دستاوردی که جشنواره‌های خارجی و داخلی برای فیلمساز دارد این است که فیلم در حجم بالای مخاطبان حرفه‌ای سینما نمایش داده می‌شود و این می‌تواند برای فیلمساز فرصت خوبی را فراهم آورد.