سرنوشت زنگه‌زور در هاله ابهام
به گزارش گروه رسانه ای شرق،با توجه به اهمیت منطقه ژئواستراتژیک قفقاز جنوبی هرگونه تحولی در موقعیت این منطقه، کشورهای همسایه را متاثر می‌کند، نه تنها کشورهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان بلکه جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان کشوری که امنیت منطقه برایش حائز اهمیت است و منافع خود را در آن می‌بیند، با هر کنشی واکنش قاطع خود را دارد.
این منطقه پل ارتباطی جمهوری اسلامی ایران با اوراسیا و اروپاست و به همین دلیل از اهمیت خاصی برخوردار است. بعد از جنگ قره باغ که در سپتامبر ۲۰۲۳ این منطقه به طور کامل در اختیار و کنترل نیروهای باکو در آمد، اخلافات مرزی و از آن مهم‌تر ایجاد کریدور ادعایی زنگزور از سوی جمهوری آذربایجان با حمایت ترکیه به شدت مورد توجه قرار گرفت و واکنش‌های زیادی را به دنبال داشت.
برخی از کارشناسان معتقدند یکی از اهداف باکو و آنکارا از تاکید بر راه اندازی این کریدور مسدود کردن ارتباط ایران به ویژه ارتباط ترانزیتی با منطقه اقتصادی اوراسیا و اروپاست. از این رو جمهوری اسلامی ایران بارها مخالفت خود را با تاکید بر حفظ تمامیت ارضی ارمنستان اعلام داشته است.
نشست نخجوان با دستور کار زنگزور
در نظر داشته باشیم کریدور زنگزور که جمهوری آذربایجان منطقه‌ای حائل میان باکو و نخجوان است که در واقع در جنوب ارمنستان قرار گرفته که در ارمنستان به آن سیونیک می‌گویند. استان سیونیک هم‌مرز با ایران است و جمهوری آذربایجان قصد دارد با نخجوان ارتباط برقرار کند. البته تا قبل از آزادسازی مناطق اشغالی، اذربایجان برای دسترسی به نخجوان از راه‌های ارتباطی ایران استفاده می‌کرد و حق ترانزیت هم به ایران پرداخت می‌شد.
اما پس از آزاد سازی مناطق اشغال شده، جمهوری آذربایجان طبق توافق‌نامه آتش بس مدعی شد که در بند ۹ آن گفته شده دسترسی باید برای باکو ایجاد شود و یک راه ارتباطی را میان نخجوان و آذربایجان از طریق خاک ارمنستان ایجاد کنند. مساله اصلی این است که آذربایجان می‌تواند از مسیرهای ارمنستان استفاده کند، اما نمی‌تواند حاکمیت ملی ارمنستان را نادیده بگیرد.
با توجه به تحولات موجود در این منطقه جمهوری اسلامی ایران نیز همواره موضع محکمی اتخاذ کرده که اجازه تغییر این مرز تاریخی را نمی‌دهد و کشورها حق ندارند با توافقات خودشان مرزهای بین‌المللی را نادیده بگیرند.
باکو کماکان به دنبال اجرای پروژه کریدور زنگزور است
در همین راستا «سید محمدرضا دماوندی» کارشناس مسائل قفقاز در گفت‌وگو با ایسنا با تاکید بر این‌که «باکو کماکان به دنبال اجرای این پروژه است»، گفت: اظهاراتی که اخیرا مقامات جمهوری آذربایجان و ترکیه داشته‌اند مبنی بر این است که درباره ایجاد دالان زنگزور کار می‌کنند و اصرار به تحقق پروژه دارند، اما باید دید تحولات بین‌المللی به ویژه اوکراین تا چه اندازه می‌تواند بر این موضوع اثر بگذارد.
وی تاکید کرد: اما این موضوع از طرف آذربایجان و ترکیه قطعی و حتمی است، فقط نیاز به زمان دارد تا نتیجه مشخص شود در حال حاضر اتفاق خاصی نیفتاده است. شرایط و مواضع جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان کشور همسایه در جای خود محفوظ است.
این کارشناس مسائل قفقاز همچنین اظهار داشت: طی یک‌سال گذشته تقریبا این موضوع مطرح بوده و تغییر محسوسی رخ نداده است، اخیرا هم که ارمنستان و آذربایجان توافق صلح را نهایی کردند گرچه می‌گویند موضوع خاصی در آن نیست، اما باید دید واقعیت میدان چه می‌گوید.
دماوندی خاطرنشان کرد: نکته مهم این است ما به‌عنوان همسایه باید همکاری‌های متقابل داشته باشیم. نمی‌توان در حالت دشمنی و قهر بود بعد انتظار همکاری منطقه‌ای داشت، راهی جز این همکاری وجود ندارد، اما این همکاری منطقه‌ای تا چه اندازه می‌تواند کفه ترازو را برای هر یک از طرفین در شرایط توازن نگه دارد.
اگر همسایگان متفق‌القول نباشند هیچ طرح صلحی نمی‌تواند شکل گیرد
وی با اشاره به پیشنهاد و طرح چهارراه صلح که از سوی ارمنستان مطرح شده، گفت: جمهوری اسلامی ایران از این طرح استقبال کرده است و اجرای این پروژه می‌تواند به صلح در منطقه کمک کند. اگر همسایگان در شکل گیری آن متفق القول نباشند هیچ طرح صلحی نمی‌تواند شکل گیرد.
با درک اهمیت این موضوع و موقعیت مهم قفقاز جنوبی که ایران، ارمنستان و جمهوری آذربایجان نسبت به آن حساسیت داشته و طبیعتا هر کدام منافع و امنیت خود را در آن دنبال می‌کنند، هر پروژه یا طرحی که بخواهد منافع دیگری را نادیده بگیرد قطعا با شکست مواجه شده و عدم موفقیت آن شرایط تنش‌زایی را در منطقه ایجاد می‌کند و این موضوع حقیقتا به نفع هیچ یک نخواهد بود.
منبع: sharghdaily-988264